“Nen antis ak ya man-high school, agak labalabay na saray kaeskuelak. Ansakisakit itan ed siak. Kanian nen high school ak la, inuman koy itsurak tan ugalik—balet aliwan parad pankaabigan. Talagan desperado ak ya nawalaay kakaaro kanian nampadaeg ak ed desdes na saray kalimog ko pian labat labayen da ak.”—Jennifer, 16. *

Kasin dedesdesen ka na saray kalimog mo? No on, tu longan ka na sayan artikulo pian nalabanan itan.

Lapud desdes na kalimog, nayarin makagaway mauges iray maong ya totoo.

“Say piulop ed mauges et maneral ed maong iran ugali.”—1 Corinto 15:33.

“No maminsan, anggano amta tayon aliwa, gagawaen tayo nin siansia lapud desperado tayon napaliket so arum!”—Dana.

Say desdes na kalimog et aglabat manlalapud arum.

“Sano labay kon gawaen so duga, say mauges so walad siak.”—Roma 7:21.

“Mabetbet ya siak so panlalapuan na desdes ya naliliknak. Diad tua, talagan labalabay kon gawaen iray pantotongtongan na saray kalimog ko ta singa eksayting iraman.”—Diana.

No agmo abuloyan ya kontrolen na arum iray desisyon mo, magmaliw kan maliket.

“Pansiansia yon malinis so konsiensia yo.”—1 Pedro 3:16.

“Nensaman et mair-irap kon labanay desdes na kalimog, balet natan agak la antakot ya magmaliw a duma tan mapekder ak lad saray desisyon ko. Masamit so ugip no malinis so konsiensiam.”—Carla.

No nadedesdes kan manggaway aliwa, salien iraya:

Isip mo ray pansumpalan. Tepetay sarilim, ‘No manpadesdes ak, antoy isipen na atateng kod siak? Antoy isipen kod sarilik?’—Prinsipyod Biblia: Galacia 6:7.

“Tetepetan ak na saray ateng ko, ‘No manpadesdes ka, antoy nayarin nagawad sika?’ Tutulongan da ak ya nanengneng so negatibon epekto no manpadesdes ak.”—Olivia.

Kaukolan ya kombinsido ka ed papanisiaan mo. Tepetay sarilim, ‘Akin et kombinsido ak ya mauges so manpadesdes, balanglan diad sarilik odino ed arum?’—Prinsipyod Biblia: Hebreos 5:14.

“Nen melag ak ni, basta’k labat ibabagay andi odino antikey labat so ebat ko, balet natan, sarag ko lan ipaliwawa no akin ya gawaen ko odino agko gawaen so sakey a bengatla. Mapekder ak ed papanisiaan kon duga tan aliwa. Manlapud siak a mismo so ebat—aliwan diad arum.”—Anita.

Nonot mo no siopa ka. Tepetay sarilim, ‘Anton klase na too so labay kon pagmaliwan?’ Nonoten iray pakakadesdesan mo insan itepet mo, ‘Antoy gawaen na ontan ya too no sikatoy walad onian situasyon?’—Prinsipyod Biblia: 2 Corinto 13:5.

“Kontento ak lad inkasiak, kanian ag-importante no antoy isipen na arum ed siak. Tutal, maslak ya totoon kabat ko et labay da no siopa ak.”—Alicia.

Nonot moy arapen. No maneeskuela ka ni, nayarin kayari pigaran taon—odino pigaran bulan labat la—anggapo lad bilay mo iramay totoon labay mon napaliket.

“Ninengneng ko may class picture mi, tan agko la anggan natandaan iray ngaran na arum ya kaklasek. Balet nen maneeskuela kami ni, mas importantid siak so ibabaga ra nen say papanisiaan kon duga. Alingo-lingo ak!”—Dawn, 22 la natan.

Manparaan. Ibabaga na Biblia: ‘Amtaen no panon so nepeg yon iyebat ed kada sakey.’—Colosas 4:6.

“Tutulongan kamin sanagi na atateng mi ya nonoten iray situasyon, insan mi iyakto, pian amta mi la no antoy gawaen mi.”—Christine.