Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

Kunlima—Bɛkyekye Bɛ Awuke Ne Boɛ

Kunlima—Bɛkyekye Bɛ Awuke Ne Boɛ

DUZU a ɔwɔ kɛ nrenya yɛ maa ɔ ye a? Bɛtete menli dɔɔnwo bɛmaa bɛnyia adwenle kɛ kunli gyima titile a le kɛ ɔbakpondɛ ezukoa yeara sua nu. Noko, yelɛma bie mɔ mɔɔ lɛ nwonane afoa nu ninyɛne dɔɔnwo la te nganeɛ kɛ bɛnlɛ banebɔlɛ—bɔbɔ ɛzulolɛ ka bɛ. Kɛ neazo la, raalɛ bie mɔɔ bɛfɛlɛ ye Rosa mɔɔ wɔ Spain la ka ɔ hu anwo edwɛkɛ kɛ, “Ɔyɛ awie mɔ boɛ, noko ɔ ti yɛ se wɔ sua nu.” Joy mɔɔ vi Nigeria la noko ka kɛ, “Saa me nee me hu anyɛ adwenle a, ɛnee ɔse, ‘Ɔwɔ kɛ ɛyɛ debie biala mɔɔ meka la ɔluakɛ mele ɛ hu.’”

Kɛ ɔkɛyɛ na nrenya ayɛ ye gyima kɛ kunli wɔ ɛlɔlɛ nu ɛ? Duzu a kunli bayɛ aboa ɔ ye na ɔ ye ahola ‘akyekye awuke’ ɛ?Wulutu 1:9.

MƆƆ BAEBOLO NE KA FANE KUNLI TUMI NWO LA

Kunli nee yelɛ lɛ gyinlabelɛ ko ne ala wɔ Nyamenle anyunlu ɛdeɛ, noko Baebolo ne ka kɛ bɛ nuhua ko biala lɛ ye gyima wɔ abusua ne anu. Wulomuma 7:2 ka kɛ agyalɛ raalɛ biala, “mɛla kyekye ye beta ɔ hu anwo.” Kɛmɔ bɛkpa awie bɛmaa ɔnea gyima zo la, Nyamenle noko ɛkpa kunli kɛ ɔ ye ati. (1 Kɔlentema 11:3) Yemɔti, ɔwɔ kɛ kunlima nea bɛ awuke zo.

Kunlima, kɛ ɔkɛyɛ na bɛava tumi mɔɔ Nyamenle ɛva ɛmaa bɛ la bɛali gyima ɛ? Baebolo ne se, ‘Kunlima, bɛhɔ zo bɛhulo bɛ ye mɔ kɛmɔ Kelaese hulole asafo ne la.’ (Ɛfɛsɛsema 5:25) Ɛhɛe, Gyisɛse Kelaese angya ɛdeɛ, noko ye neazo ne bahola aboa wɔ yeamaa wɔayɛ kunli kpalɛ. Yɛnlea kɛzi ɛbayɛ ye la.

GYISƐSE ƐBƐLABƆLƐ LE NEAZO KPALƐ MAA KUNLIMA

Gyisɛse kyekyele awie mɔ arɛle na ɔboale bɛ. Gyisɛse bɔle bɛdabɛ mɔɔ bɛsisi bɛ na bɛzo ɛlomboɛ la ɛwɔkɛ kɛ: “Bɛrɛla me nwo ɛke, na menwɔmaa bɛ ɛnwomenlelielɛ.” (Mateyu 11:28, 29) Ɔmanle menli ne anwo dɔle bɛ na ɔboale bɛ ɔmanle bɛbikyele Gyihova. Ɔnyɛ nwanwane kɛ menli dɔɔnwo hɔle Gyisɛse anwo ɛkɛ, mɔɔ ɛnee bɛlɛ anwodozo kɛ ɔbade bɛ ɛvɛlɛ zo a!

Kɛzi kunlima bahola azukoa Gyisɛse la. Kpondɛ ndenle dua zo boa ɛ ye maa ɔyɛ ye gyima ne. Mraalɛ dɔɔnwo te nganeɛ kɛ Rosa mɔɔ hanle kɛ: “Ɛnee mele kɛ sonvolɛ raalɛ memaa me hu.” Noko akee, nrenya bie mɔɔ bɛfɛlɛ ye Kweku, mɔɔ ɛnyia agyalɛ kpalɛ la ka kɛ: “Ɔyɛ a, mebiza me ye kɛ duzu a menyɛ memboa wɔ a. Ɔluakɛ mekulo ye la ati, ɔyɛ a meboa ye wɔ sua nu gyimayɛlɛ nu.”

Ɛnee Gyisɛse se anwunvɔne yɛɛ ɔdwenle awie mɔ anwo. Ewule hanle raalɛ ehyianli bie manle ɔnwunle amaneɛ toonwo ɛvolɛ 12. Mɔɔ ɔdele nwanwane gyima mɔɔ Gyisɛse ɛlɛyɛ la, “ɔhanle ye ɔ ti anu kɛ, ‘Saa mefa me sa meka ye tɛladeɛ ne bɔbɔ a, me nwo kɛza.’” Mɔɔ ɔhanle la le nɔhalɛ. Ɔbikyele Gyisɛse na ɔzɔle ye tɛladeɛ ne anloa na ɛkɛ ne ala ɔ nwo zale. Bie a menli mɔɔ nwunle ye la bie mɔ hanle kɛ raalɛ ne anyɛ ye boɛ ɛdeɛ, noko Gyisɛse nwunle kɛ ɛnee raalɛ ne anyelazo ɛwie. * Ɔvile atiakunlukɛnlɛma nu ɔzele ye kɛ: “Me ra raalɛ, . . . wɔ ewule ne ɛhɔ bɔkɔɔ.” Yeangua ɔ nyunlu aze anzɛɛ yeandea ye, emomu ɔnwunle kɛ ɔnde kpɔkɛ. Ɔhilele kɛ ɔle nrenya mɔɔ se anwunvɔne.Maake 5:25-34.

Kɛzi kunlima bahola azukoa Gyisɛse la. Saa ɛ ye ɛnde kpɔkɛ a, maa ɔnwu ye kɛ ɛdwenle ɔ nwo na nyia ɔ nwo abotane. Bɔ mɔdenle nwu deɛmɔti ɔyɛ ninyɛne bie mɔ la na te ye edwɛkɛ bo. Kɛ neazo la, Ricardo hilele nu kɛ, “Saa menwu kɛ me ye ɛva ɛya a, mebɔ mɔdenle kɛ menrɛha edwɛkɛ mɔɔ bamaa yeali nyane la.”

Gyisɛse nee ye ɛdoavolɛma lile adwelie. Gyisɛse hilehilele ninyɛne dɔɔnwo anu hilele ye ɛdoavolɛma na ɔhanle kɛzi ɔte nganeɛ la ɔhilele bɛ. Ɔse, “Mɔɔ mendele ye wɔ Egya ɛkɛ ne la meha ye kpokpoti mehile bɛ.” (Dwɔn 15:15) Ɔle nɔhalɛ kɛ ɔdwu mekɛ ne bie a Gyisɛse kulo kɛ ɔte ɔ nwo na ɔyɛ asɔne. Noko, fane dɔɔnwo ne ala ɔhanle ye ahonle nu edwɛkɛ ɔhilele ye ɛdoavolɛ ne mɔ. Nɔe ne mɔɔ aleɛ kye a bɛbahu ye kɛ ɛtanevolɛ la, ɔzele bɛ kɛ “nyane ɛha” ye kpalɛ. (Mateyu 26:38) Mekɛ mɔɔ Gyisɛse agɔnwo mɔ yele ɔ rɛle dole ɔ sa nu bɔbɔ la, ɔhɔle zo ɔ nee bɛ dendɛle.Mateyu 26:40, 41.

Saa nrenya suzu Gyisɛse neazo ne anwo a, ɔbaboa yeamaa yeayɛ kunli nee selɛ kpalɛ

Kɛzi kunlima bahola azukoa Gyisɛse la. Fi wɔ ahonle nu ɛ nee ɛ ye ɛli adwelie. Bie a raalɛ bie baha kɛ ɔ hu finde gua zo a ɔtendɛ, noko ɔwɔ sua nu a ɛnee yedɔ mumule. Noko akee, yɛ kɛzi Ana ahu nee ye tendɛ a ɔte nganeɛ la nzonlɛ. Ɔse, “Mete nganeɛ kɛ ɔkulo me kpalɛ na mebikye ye.”

Koati kɛ ɛnrɛdendɛ ɛ ye anwo kɛ ɛdua zo wɔahwe ɔ nzo. Raalɛ ko hanle kɛ, “Saa me hu fa me nwo ɛya a, ɔ nee me ɛndendɛ kɛyɛ dapɛne. Ɔmaa me adwenle bua me fɔlɛ na mete nganeɛ kɛ bɛkpo me.” Noko akee, Edwin bɔ mɔdenle sukoa Gyisɛse neazo ne. “Saa mefa ɛya a, mendendɛ ɛkɛ ne ala, emomu mekpondɛ mekɛ kpalɛ na yɛsiezie yɛ avinli edwɛkɛ.”

Joy mɔɔ yɛlumua yɛha ɔ nwo edwɛkɛ la, ɛnwu kɛ ɔ hu ɛyɛ nzenzaleɛ ɔvi mekɛ mɔɔ ɔ nee Gyihova Alasevolɛ ne mɔ zukoale Baebolo ne la. Joy se, “Yenyia anyuhɔlɛ na ɔlɛbɔ mɔdenle kɛ ɔbayɛ kunli mɔɔ lɛ ɛlɔlɛ la yeava yeazukoa Gyisɛse.” Baebolo adehilelɛ ko ne ala ɛboa agyalɛma mgbe dɔɔnwo. Ɛkulo kɛ ɔboa ɛdawɔ noko ɔ? Ɛbahola ɛ nee Gyihova Alasevolɛ ne mɔ anu ko azukoa Baebolo ne mɔɔ ɛndua ɛhwee.

^ ɛden. 10 Kɛmɔ Mosisi Mɛla ne kile la, tɛnlabelɛ mɔɔ raalɛ ne wɔ nu la ɛmaa ɔ nwo ɛgua evinli, yemɔti bɛbu awie biala mɔɔ ɔbava ɔ sa yeaha ye la kɛ ɔ nwo ɛnde.Sɛlɛvolɛma 15:19, 25.