Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

Bɛdule Bɛ Nwo Bɛmanle Wɔ Africa Adɔleɛ

Bɛdule Bɛ Nwo Bɛmanle Wɔ Africa Adɔleɛ

MEKƐ mɔɔ Pascal ɛlɛnyi wɔ Côte d’Ivoire sua ekyi bie azo la, ɔhulole kɛ ɔbanyia ɔ nwo wɔ ɛbɛlabɔlɛ nu. Kɛ awie mɔɔ anye die kutuluku ɛbɔlɛ nwo la, ɔbizale ɔ nwo kɛ, ‘Nienwu a mekɔ a mebalie duma wɔ nwɔhoalilɛ nu na meayɛ sukoavolɛ a?’ Mɔɔ ɔnyianle ɛvolɛ 20 la, ɔzile kpɔkɛ kɛ ɔkɔ Europe. Noko ɛnee ɔnlɛ adendulɛ nwo ngɛlata, yemɔti ɔyɛle kɛ ɔnrɛva mɛla adenle zo ɔnrɛhɔ.

Pascal bɔle ye adendulɛ ne abo wɔ 1998, ɛnee yenyia ɛvolɛ 27. Ɔdɛlale Ghana, Togo nee Benin ɔrale Niger sua bie mɔɔ bɛfɛlɛ ye Birni Nkonni la azo. Akee bɔ zo mɔɔ yedwu ɛleka mɔɔ nuhua yɛ se kpalɛ wɔ ye adendulɛ ne anu a. Saa ɔbahola yeadoa zo yeahɔ ɔ nyunlu a, kyesɛ ɔwua ɔ nwo ɔfo bɔɔso ɔpɛ Sahara Ɛsɛlɛ ne. Akee saa ɔdwu Mɛdetɛlenia ne anloa a, yeava ɛlɛne yeapɛ yeahɔ Europe. Noko ninyɛne nwiɔ bie mɔɔ zile wɔ Niger la ammaa yeangola kɔ.

Mɔɔ lumua, ye ezukoa kɔsɔɔti wiele. Mɔɔ tɔ zo nwiɔ, adekpakyelɛnli bie mɔɔ bɛfɛlɛ ye Noé la nee ye bɔle Baebolo ɛzukoalɛ bo. Mɔɔ ɔzukoale la manle ɔhakyile adwenle mɔɔ ɔlɛ ye wɔ ɛbɛlabɔlɛ nwo la. Ɔvale nɔhalɛ ne mɔɔ ɔzukoale la ɔziele ye nwonane nu bodane ne agyakɛ anu. Bɛzɔnenle Pascal wɔ December 1999. Amaa yeahile anyezɔlɛ wɔ mɔɔ Gyihova ɛyɛ ɛmaa ye anwo la, ɔbɔle adekpakyelɛ gyima ne abo wɔ 2001 wɔ Niger sua ne mɔɔ ɔzukoale nɔhalɛ ne wɔ zo la azo. Kɛzi ɔte nganeɛ wɔ ye ɛzonlenlɛ ne anwo ɛ? Ɔka kɛ, “Menyia mɔɔ tɛla biala la wɔ ɛbɛlabɔlɛ nu!”

BƐ NYE LIELE KPALƐ WƆ AFRICA

Anne-Rakel

Menli dɔɔnwo ɛnwu kɛ saa bɛfa sunsum nu ninyɛne bɛsie bɛ nye zo kɛmɔ Pascal yɛle la a, ɔmaa bɛnyia ahunlundwolɛ wɔ ɛbɛlabɔlɛ nu. Amaa bɛadwu bodane ɛhye mɔ anwo la, bie mɔ ɛdu ɛvi Europe ɛra Africa kɛ bɛbaboa wɔ ɛleka mɔɔ bɛhyia Belemgbunlililɛ nolobɔlɛma anwo la. Alasevolɛ mɔɔ bɛbo 65 mɔɔ bɛli ɛvolɛ 17 mɔɔ kɔ 70 la ɛdu ɛvi Europe kɛ bɛkaboa wɔ ‘ɛleka mɔɔ moalɛ nwo hyia’ wɔ Africa Adɔleɛ maanle le kɛ Benin, Burkina Faso, Niger, nee Togo anu. * Duzu a manle bɛyɛle nzenzaleɛ kpole ɛhye a, na kɛzi ɔwiele bɛ ɛ?

Anne-Rakel mɔɔ ɔvi Denmark la ka kɛ: “Ɛnee me awovolɛ le edwɛkpatɛlɛvolɛma wɔ Senegal. Ɛnee bɛta bɛka kɛzi bɛ ɛbɛlabɔlɛ yɛ anyelielɛ la anwo edwɛkɛ, yemɔti menyianle ɛhulolɛ kɛ medame noko mebayɛ bie.” Mekɛ mɔɔ ɛnee Anne-Rakel ɛbo ɛvolɛ 20 ekyi wɔ ɛvolɛ kɛyɛ 15 mɔɔ ɛze ɛhɔ anu la, ɔdule ɔhɔle Togo ɔhɔboale mumule aneɛ asafo bie. Kɛzi ye ɛdulɛ ne manle awie mɔ anwosesebɛ ɛ? Ɔka kɛ: “Nzinlii, me diema raalɛ ekyi ne nee nrenya ne doale me wɔ Togo.”

Albert-Fayette nee Aurele

 Aurele, adiema nrenya mɔɔ yenyia ɛvolɛ 70 mɔɔ vi France na yegya la ka kɛ: “Ɛvolɛ nnu mɔɔ ɛze mɔɔ ɛnee mehɔ pɛnhyɛne la, ɛnee ɔwɔ kɛ mesi kpɔkɛ: saa mebadɛnla France meahendɛ Paladaese ne anzɛɛ mebadɛlɛ me ɛzonlenlɛ gyima ne anu a.” Aurele kpale mɔɔ li awieleɛ la. Kɛyɛ ɛvolɛ nsa mɔɔ ɛze la, ɔ nee ɔ ye Albert-Fayette, dule hɔle Benin. Aurele ka kɛ: “Yɛ nwo mɔɔ yɛdule yɛmanle Gyihova kɛ yɛbazonle wɔ ɛke la le debie mɔɔ tɛla biala mɔɔ yɛyɛ a, ɔfa anyelielɛ ɔtoa zo kɛ yɛ azɛlɛsinli ne mɔɔ bikye ɛnweanloa la maa mekakye Paladaese ne.”

Ɛvolɛ 16 mɔɔ ɛze la, Clodomir nee ɔ ye Lysiane, dule vile France hɔle Benin. Mɔlebɛbo ne, ɛnee bɛ nwo dɔ bɛ mbusuafoɔ nee bɛ gɔnwo mɔ mɔɔ bɛgyakyi bɛ wɔ France la, yemɔti ɛnee bɛsulo kɛ bie a bɛnrɛhola gyima ne yɛ. Noko akee, bɛ ɛzulolɛ ne minlinle. Bɛ nye liele kpalɛ. Clodomir ka kɛ: “Wɔ ɛvolɛ 16 ɛhye anu, yɛnyia nwolɛ adenle yɛboa sonla ko ɛvolɛ biala yɛmaa ɔba nɔhalɛ ne anu.”

Lysiane nee Clodomir nee menli mɔɔ bɛboa bɛ bɛmaa bɛnwu nɔhalɛ ne la bie mɔ

Johanna nee Sébastien

Sébastien nee Johanna, le agyalɛma mɔɔ bɛdule bɛvile France bɛhɔle Benin wɔ 2010. Sébastien ka kɛ, “Bɛhyia moalɛ dɔɔnwo wɔ asafo ne anu, yemɔti ɛzonlenlɛ mɔɔ yɛlɛsonle wɔ ɛke la maa yɛsukoa ninyɛne dɔɔnwo ndɛndɛ!” Duzu a menli yɛ ye wɔ daselɛlilɛ gyima ne anwo a? Johanna ka kɛ: “Menli lɛ ɛhulolɛ kpole kɛ bɛbanwu nɔhalɛ ne. Saa yɛnle daselɛlilɛ nu bɔbɔ a, menli biza yɛ Baebolo nu kpuyia nee mbuluku.” Kɛzi ɛdulɛ ne ɛha bɛ agyalɛ ne ɛ? Sébastien ka kɛ: “Yemaa yɛ agyalɛ ne anu ɛmia kpalɛ. Ɔyɛ anyelielɛ kɛ me nee me ye kɔ daselɛlilɛ alehyenlɛ ne anu amuala la.”

Eric nee ɔ ye Katy, sonle kɛ adekpakyelɛma wɔ Benin sɔlɔ, menli dɔɔnwo ɛnle ɛkɛ. Ɛvolɛ bulu mɔɔ ɛze mɔɔ ɛnee bɛwɔ France la, bɛbɔle ɔ bo bɛgengale edwɛkɛ mɔɔ fane ɛleka mɔɔ moalɛ nwo hyia la ɛzonlenlɛ nwo na bɛ nee mediema mɔɔ bɛwɔ dahuu ɛzonlenlɛ gyima ne anu la lile nwolɛ adwelie. Ɛhye manle bɛnyianle ɛhulolɛ kɛ bɛbadu, na bɛyɛle zɔ wɔ 2005. Anyuhɔlɛ mɔɔ bɛnyia la yɛ nwanwane kpole. Eric ka kɛ: “Ɛvolɛ nwiɔ mɔɔ ɛze la, ɛnee nolobɔlɛma 9 ala a wɔ yɛ ekpunli ne mɔɔ wɔ Tanguiéta la anu a; noko kɛkala bɛle 30. Ɔdwu Molɛ a, menli 50 mɔɔ kɔ 80 la a ba debiezukoalɛ a. Nea kɛzi ɔyɛ anyelielɛ kpole kɛ ɛbanwu anyuhɔlɛ kɛnlɛma zɛhae a!”

Katy nee Eric

BƐNWU NGYEGYELƐ NE NA BƐDI ZO KONIM

Benjamin

Duzu ngyegyelɛ a menli mɔɔ kɔboa ‘ɛleka mɔɔ moalɛ nwo hyia’ la bie mɔ yia a? Benjamin, mɔɔ ɛli ɛvolɛ 33 la le Anne-Rakel’s adiema nrenya. Wɔ 2000  ne anu, ɔyiale edwɛkpatɛlɛvolɛ bie mɔɔ ɛnee sonle wɔ Togo la wɔ Denmark. Benjamin ka kɛ: “Mɔɔ menganle mengilele edwɛkpatɛlɛvolɛ ne kɛ mekulo kɛ meyɛ adekpakyelɛ la, ɔzele me kɛ: ‘Ɛze ye ɔ, ɛbahola wɔayɛ adekpakyelɛ wɔ Togo.’” Benjamin zuzule edwɛkɛ ne anwo. Ɔka kɛ: “Ɛnee metɛnyianle ɛvolɛ 20 bɔbɔ, noko ɛnee me mediema mraalɛ nwiɔ ne ɛlɛsonle wɔ Togo. Yemɔti yeanyɛ se kɛ medame noko mebahɔ ɛkɛ.” Ɔhɔle amgba. Noko ɛnee ngyegyelɛ wɔ ɛkɛ. Benjamin kilehile nu kɛ: “Ɛnee menze Fenlanze edwɛkɛkpɔkɛ ko bɔbɔ. Wɔ siane nsia mɔɔ lumua la anu, ɛnee mengola me nee menli ɛnli adwelie.” Mekɛ guale nu la, ɔnyianle anyuhɔlɛ. Kɛkala, Benjamin yɛ gyima wɔ Benin Bɛtɛle, ɛleka mɔɔ bɛyɛ mbuluku nee kɔmputa nwo gyima la.

Marie-Agnès nee Michel

Eric nee Katy, mɔɔ yɛlumua yɛha bɛ nwo edwɛkɛ la zonlenle wɔ mumule aneɛ asafo bie anu wɔ France kolaa na bɛadu bɛahɔ Benin. Kɛzi ɛnee Africa Adɔleɛ le ngakyile ɛ? Katy ka kɛ: “Ɛnee ɔnla aze kɛ yɛbanyia ɛleka kpalɛ yɛadɛnla. Yɛdɛnlanle sua mɔɔ kɛnlaneɛ nee nzule ɛnle nu la anu siane dɔɔnwo.” Eric toa zo kɛ: “Bɛbɔ edwɛne mɔɔ yɛ dede la wɔ kpalɛ ne azo toonwo nɔɔzo. Ɔwɔ kɛ ɛnyia ɛhye mɔ anwo abotane nee ɛhulolɛ kɛ ɛbadɛnla.” Bɛ mu nwiɔ bɛka kɛ: “Anyelielɛ mɔɔ yɛnyia ye wɔ azɛlɛsinli mɔɔ bɛtɛtele edwɛkpa ne ɛlɛ anu la tɛla ngyegyelɛ biala mɔɔ yɛyia la.”

Michel nee Marie-Agnès, le agyalɛma mɔɔ bɛbo ɛvolɛ 50, bɛvi France, na bɛdule bɛhɔle Benin ɛvolɛ nnu mɔɔ ɛze la. Mɔlebɛbo ne, bɛdele nganeɛ kɛ ɔnla aze fee. Michel ka kɛ: “Bie mɔ vale yɛ ɛdulɛ ne dole ehwili mɔɔ bɛlɛ bɛlua nyɛma ɛdenraa bie azo na yɛde nu la anwo! Saa ɛnze kɛ ahenle mɔɔ ɔlɛpia ehwili ne la a le Gyihova a, ɛzulolɛ kpole bɛaha wɔ. Yemɔti yɛmanle Gyihova pianle ɔ nee hɔle.”

KƐZI ƐBAZIEZIE Ɛ NWO LA

Menli mɔɔ tu kɔboa ‘ɛleka mɔɔ moalɛ nwo hyia la,’ si kɛzi ɔhyia kɛ awie dumua siezie ɔ nwo kpalɛ ɔlua ninyɛne ɛhye mɔ mɔɔ ɔbayɛ azo la dawua: Dumua si kpɔkɛ. Sukoa kɛ ɛbayɛ nzenzaleɛ. Yɛ ezukoa nwo ngyehyɛleɛ kpalɛ. Fa ɛ nwo to Gyihova anwo zo.—Luku 14:28-30.

Sébastien, mɔɔ yɛlumua yɛha ɔ nwo edwɛkɛ la ka kɛ: “Kolaa na yɛadu la, me nee Johanna yɛantotɔ ninyɛne basabasa yɛɛ yɛdele ɛzukoa mɔɔ yɛsɛkye ye wɔ anyelielɛ ninyɛne nwo la azo yɛzieziele ezukoa ɛvolɛ nwiɔ.” Amaa bɛahɔ zo bɛazonle wɔ maanle gyɛne zo la, ɛvolɛ biala bɛkɔyɛ gyima wɔ Europe siane ekyii amaa bɛahola bɛanlea bɛ nwo bɛayɛ adekpakyelɛ wɔ Benin ɛvolɛ ne anu amuala.

Marie-Thérèse

 Marie-Thérèse boka mbelazinli kɛyɛ 20 mɔɔ dule hɔle ‘ɛleka mɔɔ moalɛ nwo hyia’ wɔ Africa Adɔleɛ la anwo. Ɛnee ɔka bɔɔso wɔ France; noko wɔ 2006, ɔzɛlɛle adenle ɛvolɛ ko kɛ ɔkayɛ adekpakyelɛ wɔ Niger. Yeangyɛ biala yɛɛ ɔnwunle kɛ ɔle gyima mɔɔ ɔkulo kɛ ɔyɛ ye mekɛ kɔsɔɔti a. Marie-Thérèse ka kɛ: “Mɔɔ menziale mengɔle France la, me nee me gyima menle ne zuzule nwo kɛ mekulo kɛ meyɛ nzenzaleɛ wɔ mekɛ mɔɔ mefa meyɛ gyima la anu na ɔliele ɔdole nu. Kɛkala, meyɛ gyima kɛ bɔɔso delava wɔ France ɔvi May ɔkɔdwu August, na meava September kɔdwu April meayɛ adekpakyelɛ wɔ Niger.”

Saphira

Bɛdabɛ mɔɔ ‘bɛdumua bɛkpondɛ belemgbunlililɛ ne’ la lɛ anwodozo kɛ Gyihova bava ‘ninyɛne mɔɔ ɛha la amuala’ yeamaa bɛ. (Mat. 6:33) Kɛ neazo la: Suzu mɔɔ dole Saphira, belazinli mɔɔ asɛɛ yeli ɛvolɛ 30 mɔɔ ɔvi France na ɔle adekpakyelɛ wɔ Benin la anwo nea. Wɔ 2011, ɔziale ɔhɔle France kɛ ɔkakpondɛ ezukoa mɔɔ ɔbava yeanlea ɔ nwo ɛvolɛ ko bieko (ye ɛvolɛ nsia ne azo) wɔ Africa la. Saphira ka kɛ: “Ɛnee ɔle kenle mɔɔ li awieleɛ wɔ me gyima nu, noko ɛnee ɔwɔ kɛ meyɛ gyima kenle bulu meboka nwo amaa meanyia ezukoa mɔɔ ɔbaza me ɛvolɛ bieko la. Ɛnee yeha me dapɛne nwiɔ na meavi France. Menganle me tɛnlabelɛ ne anwo edwɛkɛ mengilele Gyihova wɔ asɔneyɛlɛ nu. Yeangyɛ biala, gyima bie vɛlɛle me bizale saa mebahola meahɔli awie agyakɛ nu dapɛne nwiɔ a.” Saphira hɔle gyima ne anu Kenlenzile kɛ ahenle mɔɔ ɔbali ɔ gyakɛ anu wɔ gyima ne anu la ɛtete ye. Ɔka kɛ: “Nea kɛzi ɔyɛle me azibɛnwo wɔ mekɛ mɔɔ menwunle kɛ ahenle ne le adiema raalɛ mɔɔ ɛnee ɔhyia kenle bulu na yeava yeahɔ Adekpakyelɛ Ɛzonlenlɛ Sukulu a! Ye gyima menle ne zele ye kɛ kyesɛ ɔnyia awie mɔɔ ɔbayɛ ye gyima ne la kolaa na yeamaa ye adenle. Ɔzɛlɛle Gyihova moalɛ kɛmɔ medame noko menyɛle ye ala la.”

MƆƆ FA NƆHALƐ AHUNLUNDWOLƐ BA LA

Mediema mɔɔ bɛvi ɛleka gyɛne la bie mɔ ɛva ɛvolɛ dɔɔnwo ɛzonle wɔ Africa Adɔleɛ na bɛva ɛkɛ bɛyɛ bɛ sua zo. Bie mɔ noko ɛzonle ɛvolɛ dodo bie na bɛzia bɛhɔ bɛ maanle nu. Noko ɛnɛ bɔbɔ, mediema ɛhye mɔ mɔɔ hɔboale ‘ɛleka mɔɔ moalɛ nwo hyia la’ nyia bɛ ɛzonlenlɛ ne azo nvasoɛ. Bɛzukoa bɛnwu kɛ saa bɛsonle Gyihova a, bɛnyia nɔhalɛ ahunlundwolɛ.

^ ɛden. 6 Ɔfese ne mɔɔ wɔ Benin la a nea maanle nna ɛhye mɔ mɔɔ Fenlanze a bɛka ye wɔ ɛkɛ la azo a.