Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

Buakɛ bie mɔɔ Bɛlehyaza duma wɔ nwo la

Asoo Ɛze?

Asoo Ɛze?

Bɛlehyaza mɔɔ vi Babelɔn la anwo nɔhalɛ edwɛkɛ boni a azetuduvoma ɛnwu ye a?

WƆ ƐVOLƐ dɔɔnwo anu, ɛnee menli mɔɔ tendɛ tia Baebolo ne la die di kɛ Belemgbunli Bɛlehyaza mɔɔ bɛha ɔ nwo edwɛkɛ wɔ Daneɛle buluku ne anu la andɛnla aze. (Dan. 5:1) Ɛnee bɛlɛ adwenle zɔhane ɔluakɛ ɛnee azetuduvoma ɛtɛnwunle debie biala mɔɔ kile kɛ amgba ɔdɛnlanle aze a. Noko, ɛhye hakyile wɔ 1854. Kɛmɔti ɛ?

Wɔ ɛvolɛ zɔhane anu, kpanyinli bie mɔɔ ɔvi Britian mɔɔ bɛfɛlɛ ye J. G. Taylor la nleɛnleanle ninyɛne bie mɔ mɔɔ bɛzɛkye mɔɔ wɔ tete suakpole Yule mɔɔ wɔ yɛ mekɛ ye azo Iraq nyiakɛ la anu. Wɔ Tawa kpole bie mɔɔ wɔ ɛkɛ la anu, ɔnwunle mbuakɛ dɔɔnwo bie mɔɔ bɛva ɛva bɛyɛ la. Bɛhɛlɛ ngɛlɛlera bie mɔ wɔ mbuakɛ ne mɔ mɔɔ biala tendenle le enkyi nna la anwo. Nzɛlɛlɛ mɔɔ bɛyɛle kɛ Babelɔn Belemgbunli Nabonidus nee ɔ ra nrenyia Bɛlehyaza ɛnyi ɛhyɛ la wɔ mbuakɛ ne mɔ ko anwo. Ɛhye ɛmaa tendɛtiama bɔbɔ ɛlie ɛdo nu kɛ Bɛlehyaza dɛnlanle aze.

Noko, Baebolo ne ɛnga kɛ Bɛlehyaza dɛnlanle aze ala, eza ɔmaa yɛnwu kɛ ɛnee ɔle belemgbunli. Ɛnee tendɛtiama su ɛhye noko anwo kpolera. Kɛ neazo la, wɔ ɛvoya 19 anu, abɔdeɛ nwo nrɛlɛbɛvolɛ William Talbot hɛlɛle kɛ, “Bie mɔ ka kɛ, ɛnee Bɛlehyaza nee ye papa Nabonidus ɛlɛdi tumi wɔ mekɛ ko ne ala anu. Noko, daselɛ nretee bɔbɔ ɛnle ɛhye anwo.”

Noko zɔhane edwɛkɛ ne abo pɛle wɔ mekɛ mɔɔ bɛnwunle ngɛlɛlera bie wɔ mbuakɛ ne mɔ ko anwo kɛ, ɛnee Bɛlehyaza papa, Belemgbunli Nabonidus ta tu adenle kɔdi ɛvolɛ dɔɔnwo na yeara Babelɔn la. Boni a ɛnee kɔ zo wɔ mekɛ mɔɔ ɔnle ɛkɛ ne la ɛ? Encyclopaedia Britannica ne hanle kɛ, “Mɔɔ Nabonidus hɔle akɛlɛzonlenlɛ nu la, ɔvale ye belemgbunli ebia ne nee ye ɛlɔnema ne mɔ anu dɔɔnwo ɔwulale Bɛlehyaza asa nu.” Ɔti Bɛlehyaza nee ye papa lile belemgbunli wɔ Babelɔn wɔ mekɛ zɔhane. Yemɔti, abɔlɔba Alan Millard hanle kɛ, ɔle kpalɛ kɛ “Daneɛle buluku ne vɛlɛle Bɛlehyaza kɛ ‘belemgbunli’” la.

Nɔhalɛ nu, wɔ Nyamenle menli afoa nu, bɛnwu daselɛ mɔɔ kile kɛ Daneɛle buluku ne le nɔhalɛ na ɔvi Nyamenle ɛkɛ la wɔ Baebolo ne anu.​—2 Tim. 3:16.