Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Nwane Mɔ A Kɔ Anwuma A?

Nwane Mɔ A Kɔ Anwuma A?

Baebolo ne bua kɛ

 Nyamenle ɛkpa Kilisienema mɔɔ bɛdi nɔhalɛ la ekyi bie mɔɔ saa bɛwu a bɛbadwazo bɛ bɛahɔ anwuma a. (1 Pita 1:3, 4) Saa bɛkpa bɛ bɛwie a, ɔwɔ kɛ bɛkɔ zo bɛbɔ bɛ ɛbɛla kɛ Kilisienema mɔɔ lɛ diedi kpole na bɛ nwo te amaa bɛ anwuma agyadeɛ ne ambɔ bɛ.​—Ɛfɛsɛsema 5:5; Felepaema 3:12-14.

Nzɔne a menli mɔɔ kɔ anwuma la kayɛ a?

 Bɛ nee Gyisɛse bazonle kɛ arelemgbunli nee ɛsɔfoma ɛvolɛ 1,000. (Yekile 5:9, 10; 20:6) Bɛbabɔ nu bɛayɛ “anwuma fofolɛ,” anzɛɛ anwuma arane mɔɔ banlea “azɛlɛ fofolɛ” ne anzɛɛ alesama anwo zo la. Anwuma arane ɛhye baboa alesama yeamaa bɛali munli kɛ mɔɔ Nyamenle mɔlebɛbo bodane ne kile la.​—Ayezaya 65:17; 2 Pita 3:13.

Menli nyɛ a bɛbadwazo bɛ bɛahɔ anwuma a?

 Baebolo ne kile kɛ bɛbadwazo menli 144,000 bɛamaa bɛahɔ anwuma. (Yekile 7:4) Wɔ ɛnyelɛzodeɛnwunlɛ ne mɔɔ bɛha nwolɛ edwɛkɛ wɔ Yekile 14:​1-3 la anu, ɛzoanvolɛ Dwɔn nwunle kɛ “Boaneralɛ ne gyi Boka Zayɔn azo; ɔ nee menli 144,000” ne. Wɔ ɛnyelɛzodeɛnwunlɛ ɛhye anu, “Boaneralɛ ne” gyi ɛkɛ ne maa Gyisɛse mɔɔ bɛdwazo ye la. (Dwɔn 1:29; 1 Pita 1:19) “Boka Zayɔn” ne gyi ɛkɛ ne maa gyinlabelɛ mɔɔ kpogya mɔɔ Gyisɛse nee menli 144,000 mɔɔ bɛ nee ye bali tumi wɔ anwuma lɛ la.​—Edwɛndolɛ 2:6; Hibuluma 12:22.

 Bɛfɛlɛ menli mɔɔ “bɛkpa nu bɛye bɛ” kɛ bɛ nee Kelaese ɛli tumi wɔ Belemgbunlililɛ ne anu la kɛ “mboane ekpunli ekyi.” (Yekile 17:14; Luku 12:32) Ɛhye kile kɛ saa ɛfa bɛ dodo ne ɛtoto Gyisɛse mboane mɔɔ ɛha la anwo a, bɛ nwo anzo.​—Dwɔn 10:16.

Menli mɔɔ kɔ anwuma la anwo adalɛ edwɛkɛ bie mɔ

 Adalɛ edwɛkɛ: Kpalɛma kɔsɔɔti kɔ anwuma.

 Nɔhalɛ edwɛkɛ: Nyamenle ɛbɔ ɛwɔkɛ kɛ kpalɛma anu dɔɔnwo bɛanyia dahuu ngoane wɔ azɛlɛ ye azo.​—Edwɛndolɛ 37:11, 29, 34.

  •   Gyisɛse hanle kɛ: “Awie biala ɛtɛkɔle anwuma lɔ.” (Dwɔn 3:​13) Yemɔti, ɔmaanle ɔlale ali kɛ kpalɛma le kɛ Ebileham, Mosisi, Dwobu nee Devidi mɔɔ bɛwule kolaa na yeara azɛlɛ ye azo la biala angɔ anwuma. (Gyima ne 2:29, 34) Emomu, ɛnee bɛlɛ anyelazo kɛ bɛbadwazo bɛ bɛara ngoane nu wɔ azɛlɛ ye azo.​—Dwobu 14:13-15.

  •   Bɛfɛlɛ anwuma ewudwazo ne kɛ “alumua ewudwazo.” (Yekile 20:6) Ɛhye kile kɛ ewudwazo bieko wɔ ɛkɛ. Ɔbazi wɔ azɛlɛ ye azo.

  •   Baebolo ne kilehile kɛ, ‘ewule ɛnrɛdɛnla ɛkɛ ne bieko’ wɔ Nyamenle Belemgbunlililɛ ne anu. (Yekile 21:3, 4) Ɛwɔkɛ ɛhye bara nu wɔ azɛlɛ ye azo ɔluakɛ, ewule ɛnle anwuma lɔ.

 Adalɛ edwɛkɛ: Awie biala bahola akpa kɛ ɔbadɛnla anwuma anzɛɛ azɛlɛ ye azo.

 Nɔhalɛ edwɛkɛ: Nyamenle a bahile kɛ Kilisienenli bie mɔɔ di nɔhalɛ la banyia “anwuma ngoane ne,” mɔɔ kile kɛ, ɔlɛ anyelazo kɛ ɔbadɛnla anwuma a. (Felepaema 3:14) Tɛ awie mɔɔ bɛkpa ye la a bahile ɛleka mɔɔ ɔbadɛnla a.​—Mateyu 20:20-23.

 Adalɛ edwɛkɛ: Azɛlɛ ye azo anyelazo ne ɛnle kpalɛ, menli mɔɔ ɛmfɛta kɛ bɛbahɔ anwuma la banyia ye a.

 Nɔhalɛ edwɛkɛ: Nyamenle fɛlɛ menli mɔɔ badɛnla azɛlɛ ye azo la kɛ me “menli ne mɔɔ mekpa nu meye bɛ” yɛɛ ‘Gyihova menli ne mɔɔ yeyila bɛ la.’ (Ayezaya 65:21-23) Bɛbamaa Nyamenle bodane mɔɔ ɔlɛ ɔmaa alesama la ara nu​—bɛbanyia dahuu ngoane wɔ paladaese azɛlɛ ne azo.​—Mɔlebɛbo 1:28; Edwɛndolɛ 115:16; Ayezaya 45:18.

 Adalɛ edwɛkɛ: Menli 144,000 ne mɔɔ wɔ Yekile le sɛkɛlɛneɛ adenle azo debie na tɛ kɛ asɛɛ bɛ dodo ne ala ɛne.

 Nɔhalɛ edwɛkɛ: Ɔwɔ nuhua kɛ Yekile ka ninyɛne dɔɔnwo anwo edwɛkɛ wɔ sɛkɛlɛneɛ adenle zo ɛdeɛ, noko nɔma mɔɔ wɔ nu la anu dɔɔnwo ɛngyi ɛkɛ ne ɛmmaa debie. Kɛ neazo la, ɔka “aluma 12 mɔɔ le Boaneralɛ ne ɛzoanvolɛma 12 ne aluma” la anwo edwɛkɛ. (Yekile 21:14) Suzu daselɛ mɔɔ maa yɛnwu ye kɛ nɔma 144,000 ne ɛngyi ɛkɛ ne ɛmmaa debie la anwo.

 Yekile 7:4 ka kɛ menli mɔɔ “bɛyɛle bɛ nzonlɛ [anzɛɛ bɛliele bɛ bɛdole nu kɛ bɛbadɛnla anwuma] la dodo le 144,000.” Bɛhanle ekpunli mɔɔ tɔ zo nwiɔ la anwo edwɛkɛ wɔ ngyehyɛnu mɔɔ doa zo la anu kɛ: bɛle “menli pemgbenleamgbe bie mɔɔ awie ɛngola bɛ tia” a. Nyamenle bamaa “menli pemgbenleamgbe” ɛhye ngoane. (Yekile 7:9, 10) Saa nɔma 144,000 ne le sɛkɛlɛneɛ adenle zo debie mɔɔ gyi ɛkɛ ne maa menli dɔɔnwo a, anrɛɛ nwolɛ ɛngyia kɛ bɛbayɛ ndotonwo ɛhye. *

 Bieko, bɛha menli 144,000 ne anwo edwɛkɛ kɛ “bɛlie bɛ ngoane bɛvi aleɛabo amra avinli kɛ bɛle menli mɔɔ bɛlumua.” (Yekile 14:4) Edwɛkɛkpɔkɛ “bɛlumua” la kile kɛ bɛgyi ɛkɛ ne bɛmaa ekpunli ekyi bie. Ɔka menli dodo mɔɔ bɛ nee Kelaese bali tumi wɔ anwuma na banlea bɛdabɛ mɔɔ bɛbadɛnla azɛlɛ ye azo mɔɔ bɛnze bɛ dodo la anwo edwɛkɛ.​—Yekile 5:10.

^ Zɔhane ala a, Professor Robert L. Thomas hɛlɛle menli 144,000 ne mɔɔ wɔ Yekile 7:4 la anwo edwɛkɛ kɛ: “Ɔle nɔma mɔɔ bɛze ye dodo mɔɔ bɛva bɛtoto nɔma mɔɔ bɛnze ye dodo mɔɔ wɔ 7:9 la anwo a. Saa ɔle sɛkɛlɛneɛ adenle azo debie a, ɛnee ɔkile kɛ nɔma biala mɔɔ wɔ buluku ɛhye anu la le sɛkɛlɛneɛ adenle zo debie.”​—Yekile 1–7: An Exegetical Commentary, mukelɛ 474.