Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Duzu A Le Akpabɛnwo Ne?

Duzu A Le Akpabɛnwo Ne?

Baebolo ne bua kɛ

 Akpabɛnwo ne le ɛvoyia mɔɔ ɛnee Dwuuma di fa kakye kɛzi Nyamenle yele bɛ vile akɛlɛzonlenlɛ nu wɔ Yigyibiti wɔ 1513 K.Y.M. la. Nyamenle maanle Yizilayɛma mɛla kɛ bɛli ɛvoyia titili zɔhane ɛvolɛ biala wɔ Dwuuma siane Ebebe mɔɔ nzinlii bɛravɛlɛle ye Naesan la kenle ne mɔɔ tɔ zo 14.​—Adendulɛ 12:42; Sɛlɛvolɛma 23:5.

Duzu ati a bɛfɛlɛ ye Akpabɛnwo a?

 Edwɛkɛkpɔkɛ “Akpabɛnwo” kile mekɛ mɔɔ Nyamenle yele Yizilayɛma vile ngyegyelɛ ne mɔɔ hunle Yigyibitima belamunli mralɛ kɔsɔɔti anu la. (Adendulɛ 12:27; 13:15) Kolaa na Nyamenle ayɛ ɛhye la, ɔhanle ɔhilele Yizilayɛma kɛ bɛhu boane anzɛɛ abɔnkye na bɛva ye mogya ne bɛha bɛ felɛmo ne mɔ ati zo. (Adendulɛ 12:21, 22) Ɛnee Nyamenle banwu sɛkɛlɛneɛ ne na ‘yeapɛ nu’ anzɛɛ yeakpa bɛ azua ne mɔ anwo na yeangu bɛ belamunli mralɛ ne mɔ.​—Adendulɛ 12:7, 13.

Kɛzi ɛnee Yizilayɛma di Akpabɛnwo ne ɛ?

 Nyamenle vale kɛzi bɛbali Akpabɛnwo ne mɔɔ limoa la anwo adehilelɛ maanle Yizilayɛma. * Ninyɛne mɔɔ Baebolo ne hanle kɛ bɛyɛ wɔ Akpabɛnwo ne anwo la bie mɔ ɛne.

  •   Afɔlebɔlɛ: Ɛnee ɔwɔ kɛ abusua biala fa boane (anzɛɛ abɔnkye) mɔɔ ɛli ɛvolɛ ko la wɔ Ebebe (Naesan) kenle ne mɔɔ tɔ zo bulu la na bɛku ye wɔ kenle ne mɔɔ tɔ zo 14 la. Wɔ Akpabɛnwo ne mɔɔ bɛlimoale bɛlile la, Dwuuma vale mogya ne bie hanle bɛ nlenkɛ ne felɛmo ne mɔ nee ɔ ti zo ɛdeɛ ne mɔ anwo, bɛdondonle nane ne amuala na bɛlile.​—Adendulɛ 12:3-9.

  •   Aleɛ: Saa ɛye boane (anzɛɛ abɔnkye) ne ɛsie ahane a, ɛnee Yizilayɛma fa paano mɔɔ mgbɔvonle ɛnle nu yɛɛ nya nya ɛnwonle boka Akpabɛnwo aleɛ ne anwo.​—Adendulɛ 12:8.

  •   Ɛvoyia: Ɛnee saa Yizilayɛma di Akpabɛnwo ɛvoyia ne wie a, bɛdi Angye Ɛvoyia ne kenle nsuu, bɛnli paano mɔɔ mgbɔvonle wɔ nu la wɔ zɔhane mekɛ ne.​—Adendulɛ 12:17-20; 2 Edwɛkɛsisilɛ 30:21.

  •   Ngilehilelɛ: Ɛnee awovolɛ kilehile bɛ mra Gyihova Nyamenle anwo debie wɔ Akpabɛnwo mekɛ ne.​—Adendulɛ 12:25-27.

  •   Adendulɛ: Nzinlii, ɛnee Yizilayɛma tu adenle kɔ Gyɛlusalɛm kɔdi Akpabɛnwo ne.​—Mɛla ne 16:5-7; Luku 2:41.

  •   Amaamuo gyɛne: Wɔ Gyisɛse mekɛ zo, ɛnee nwanye nee edwɛne ɛdolɛ boka Akpabɛnwo ɛvoyia ne anwo.​—Mateyu 26:19, 30; Luku 22:15-18.

Akpabɛnwo ne anwo adalɛ edwɛkɛ

 Adalɛ edwɛkɛ: Ɛnee Yizilayɛma di Akpabɛnwo ne wɔ Naesan kenle ne mɔɔ tɔ zo 15 la.

 Nɔhalɛ edwɛkɛ: Nyamenle maanle Yizilayɛma mɛla kɛ bɛhu boane ne wɔ Naesan kenle ne mɔɔ tɔ zo 14 wɔ mekɛ mɔɔ ewia ne ɛhɔdɔ la na bɛli ye zɔhane nɔsolɛ ne ala. (Adendulɛ 12:6, 8) Ɛnee Yizilayɛma tia bɛ kenle ne fi mekɛ mɔɔ ewia ne ɛhɔdɔ kɔdwu ye alehyenlɛ nu wɔ mekɛ mɔɔ ewia ne badɔ la. (Sɛlɛvolɛma 23:32) Ɔti, Yizilayɛma hunle boane ne na bɛlile Akpabɛnwo aleɛ ne wɔ Naesan 14 mɔlebɛbo.

 Adalɛ edwɛkɛ: Ɔwɔ kɛ Kilisienema di Akpabɛnwo ne.

 Nɔhalɛ edwɛkɛ: Mɔɔ Gyisɛse lile Akpabɛnwo ne wiele wɔ Naesan 14 33 Y.M. la, ɔvale ɛvoyia fofolɛ ɔziele ɛkɛ: Awulae Nɔsolɛ Aleɛ ne. (Luku 22:19, 20; 1 Kɔlentema 11:20) Bɛvale aleɛ ɛhye bɛziele Akpabɛnwo ne agyakɛ anu, ɔluakɛ bɛdi bɛkakye “Kelaese mɔɔ le yɛ Akpabɛnwo boaneralɛ ne la” afɔlebɔlɛ ne. (1 Kɔlentema 5:7) Gyisɛse ɛkpɔnedeɛ afɔlebɔlɛ ne tɛla Akpabɛnwo afɔlebɔlɛ ne ɔluakɛ ɔdie menli kɔsɔɔti ɔfi ɛtane nee ewule akɛlɛzonlenlɛ nu.​—Mateyu 20:28; Hibuluma 9:15.

^ Noko, mekɛ ɛlɛkɔ la ɛnee ɔwɔ kɛ bɛyɛ nzenzaleɛ bie mɔ. Kɛ neazo la, Yizilayɛma lile Akpabɛnwo ne mɔɔ limoa la “ndɛndɛ” ɔluakɛ ɛnee ɔwɔ kɛ bɛfi Yigyibiti. (Adendulɛ 12:11) Noko akee, mekɛ mɔɔ bɛhɔdwule Ɛwɔkɛ Azɛlɛ ne azo la, ɛnee ɔnle kɛ bɛdi ye ndɛndɛ zo bieko.