Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

ASOO AWIE A YƐLE A?

Atui Ɛzunlɛ Ne

Atui Ɛzunlɛ Ne

Atui su anzɛɛ bɔ nvonloma na akee yeagyinla yeadie kɛzi ɔdielie la, ɛhye maa ɔnwu ninyɛne mɔɔ bikye ye la. Abɔdeɛ nwo nrɛlɛbɛvolɛma ɛlɛnea kɛzi atui (Tursiops truncatus) su kpondɛ debie la azo ayɛ debie bie mɔɔ bɛfa bɛkpondɛ ninyɛne wɔ azule bo la, bɛdie bɛdi kɛ ɛhye bahola ali ngyegyelɛ bie mɔ mɔɔ abɔdeɛ nwo nrɛlɛbɛvolɛma ɛtɛkolale ɛtɛdile nwolɛ gyima badwu ɛnɛ la anwo gyima.

Suzu ɛhye anwo: Atui ɛzunlɛ ne boa ye maa ɔnwu fɛlɛ mɔɔ vea ɛnwea ne anu wɔ nyevile ne anu la yɛɛ ngakyile mɔɔ wɔ fɛlɛ nee bolɛ avinli la. Abɔlɔba Keith Brown mɔɔ ɔkile debie wɔ Heriot-Watt University, Edinburgh, Scotland la hanle kɛ, eza atui kola nwu angola mɔɔ nzukpa, ngyenle nzule, ayile anzɛɛ nwole a wɔ nu la wɔ mekɛ mɔɔ adenle mɔɔ la ɔ nee angola ne avinli le kɛyɛ mita bulu [ft 32.8] la.” Abɔdeɛ nwo nrɛlɛbɛvolɛma kulo kɛ bɛyɛ milahyinli mɔɔ ɔkola ɔyɛ gyima zɛhae bie la.

Saa angola ngakyile gyi ɛkɛ ne a, atui kola nwu debie mɔɔ wɔ ko biala anu la saa bɔbɔ adenle mɔɔ la ɔ nee bɛ avinli la le mita bulu a

Menli mɔɔ yɛ neɛnleanu la zukoale kɛzi atui fa ɔ ne di gyima na ɔte edwɛkɛ la anwo debie na bɛbɔle mɔdenle kɛ bɛyɛ debie mɔɔ le kɛ ɛhye la. Yemɔti bɛhyehyɛle milahyinli bie wɔ debie mɔɔ le kɛ bokiti mɔɔ ye tendenle ɛndwu mita ko (ft 3.3) la anu. Bɛvale milahyinli ɛhye bɛzɔle azule bo kale bie mɔɔ le kɛ torpedo (bɔmbo mɔɔ tia wɔ azule bo) la kɛ bɛfa bɛakpondɛ ɛleka mɔɔ nyevile ne abo kɔdwu, yɛɛ lateleke nyɛma nee paepe ngakyile mɔɔ gua azule bo la mɔɔ ɔ nwo ɛnga bɛ a. Menli mɔɔ yɛle milahyinli ɛhye la nwunle kɛ bɛbahola bɛava bɛali gyima wɔ kɔmpɛlɛ mɔɔ bɛyɛ nwole kpotaa yɛɛ gaase nwo gyima la anu. Ɛhye mɔɔ bɛnwu ye wɔ atui anwo la baboa menli mɔɔ yɛ azule bo milahyinli ne anwo gyima la yeamaa bɛanwu ɛleka kpalɛ mɔɔ ɔwɔ kɛ bɛfa milahyinli ne bɛsie wɔ nyevile ne abo la. Saa milahyinli mɔɔ bɛfa bɛtu nwole kpotaa la ɛleka bie sɛkye anzɛɛ saa debie tua paepe bie adenle wɔ nyevile ne abo a, milahyinli ne bahola anwu ye.

Kɛzi ɛdwenle nwo ɛ? Asoo kɛzi atui fa ye ɛzunlɛ kpondɛ debie la luale ngakyihakyililɛ zo a rale a? Anzɛɛ awie a yɛle a?