Yãmb ra miime bɩ?
Tẽn-vaeesdbã yãa kaset sẽn wilgd tɩ Biiblã sẽn yetã yaa sɩd bɩ?
Sebr a yembr yeelame tɩ masã, tẽn-vaeesdbã maasem yĩnga, d tara kaset sẽn wilgd tɩ Biiblã babg ning b sẽn da gʋls ne hebre wã sẽn gom neb nins yellã sʋka, na maan bãmb 50 n sɩd zĩndi. Zida la Israyɛll rĩm-dãmb 14 n be nin-kãens sʋka. Kẽer yaa rĩm-dãmb neb wʋsg sẽn mi wa a Davɩɩd la a Ezekɩase, tɩ sãnda yaa rĩm-dãmb neb wʋsg sẽn pa mi wa a Menahem la a Peka. Faraõ-rãmb a 5 la rĩm-dãmb 19 sẽn yɩ Asiiri, Babilon, Moaab, Pɛrs la Siiri rĩm-dãmb me n be nin-kãens sʋka. La tẽn-vaeesdbã sẽn yã bũmb ninsã pa gomd rĩm-dãmb yell bal ye. B yãa kaset sẽn wilgd tɩ maan-kʋʋdb kãsem-dãmba, gʋlsd la nin-kãsems a taab Biiblã sẽn gomd b yell sɩd zĩndame.
Sebrã paasame tɩ bãngdb wʋsg sak n deegame tɩ yaa nin-kãens yell la b sẽn gomd Biiblã pʋgẽ wã. Biiblã babg ning b sẽn gʋls ne gɛrkã pʋgẽ, b goma neb kẽer yelle, tɩ tẽn-vaeesdbã yã kaset sẽn wilgd tɩ b sɩd zĩndame. Wala makre, a Herood, a Põos Pɩlat, a Tɩbɛɛr, a Kayif la a Serzius Polus.
Wakat bʋg tɛk la b pa le yã gɩgemd Biiblã sẽn gomd tẽns nins yellã pʋsẽ?
Rũndã-rũndã, d pa tõe n yã gɩgemd Palɛstin weoog baa a ye pʋgẽ ye. La Biiblã pʋgẽ, b goma gɩgemd yell na maan naoor 150, tɩ wilgdẽ tɩ Biiblã gʋlsdb ra mii gɩgemd sõma. Naoor wʋsgo, Biiblã sã n gomd gɩgemd yelle, yaa makr bũmbu. La kibay kẽer gomda gɩgemd meng-
Pĩnd wẽndẽ wã, gɩgemd ning buud sẽn da be Palɛstinã ra bee Aazimineer me, Gɛrse, Siiri, Mezopotami la Ẽnde. Pors Oriã nebã ra zoeta bõn-
Yʋʋmd 1200 wã sẽnese, neb nins sẽn yi Erop soolmẽ wã n tɩ zab ne moeembã Palɛstinã kẽer yeelame tɩ bãmb kʋʋ bõn-