Herman gi Linda mor ni ne gikendore. Linda, ma kendne mokwongo ne okethore, wacho ni Herman en dichwo maber ahinya. Kata kamano, mana kaka gisewacho malo kae, giyie ni kend mar ariyo nyalo kelo pek ma kend mokwongo ne ongego. *

Kapo ni in e kend mar ariyo, ineno nade kendno? Dhako miluongo ni Tamara ma ne ochak okend higni adek bang’ kane kendne mokwongo okethore, wacho niya: “Sama ji odonjo e kendgi mokwongo, gima nie pachgi en ni kendgino biro siko nyaka chieng’. To e kend mar ariyo, tek mondo ng’ato obed gi paro ma kamano nikech ong’eyo ni kend nyalo kethore.”

Kata kamano, chwo gi mon mang’eny mosedonjo e kend mar ariyo oseyudo mor mogundho e kendgino. Ne gitimo kinda ma gimiyo kendgi odhi maber—in be kend maru nyalo dhi maber! Inyalo timo  nang’o? Ne ane pek moko adek majabedoe e kend mar ariyo kod kaka puonj mag Muma nyalo konyi nyagori kod pekgo. *

Miyo miluongo ni Ellen modak South Africa wacho kama: “Wiya ok nyal wil gi chwora mokwongo. Apare moloyo sama wadhi bayo kuonde ma ne wajodhiye kode. Kinde moko, apo mana ka apimo chwora masani gi chwora mokwongo.” To komachielo, kapo ni jaodi ema ne nie kend machielo kapok ukendoru, inyalo yudo ka ichwanyori ka osiko owuoyo e wi jaode mokwongo.

PARO MANYALO KONYO: Ng’e ni ok nyalre mondo ng’ato wiye owil gi jal ma ne okendorego, to moloyo, kane gisedak kuom higni mang’eny. Jomoko be wacho ni kinde moro gisepo ka giluongo jaodgi masani gi nying jaodgi machon! Ere kaka inyalo nyagori gi pek kaka mago? Muma wacho ni ‘wabed gi chuny mang’won’ ka watemo ketore e chal mar jomoko.—1 Petro 3:8.

Kik nyiego omi itam jaodi wuoyo e wi ng’at ma ne okendorego chon. Kapo ni jaodi dwaro wuoyo e wi jaode machon, nyise ng’wono kuom chikone iti. Bende, kik irikni paro ni opimi gi jaode machon. Dichwo miluongo ni Ian, ma ne ochako okendo higni apar mokalo, wacho niya: “Kaitlyn chiega ne ok ne marach sama awuoyo e wi chiega ma ne otho. Kar mano, noneno mbaka ma kamago kaka yo mar ng’eya maber.” Inyalo yudo ni mbaka ma kamago konyi loso winjruok motegno gi ng’at ma koro ikendorigo sani.

Ket pachi kuom kido mabeyo ma jaodi masani nigo. En adier ni samoro jaodi masani onge kido kata nyalo moko ma ne jaodi machon nigo. Kata kamano, nyalore ni nitie kuonde motimoe maber ahinya. Omiyo, teg kend maru masani kuom keto pachi e kido mabeyo mineno e jaodi masani maok ipime kata ‘ipore gi ng’at machielo.’ (Jo Galatia 6:4) Jal miluongo ni Edmond, manie kend mar ariyo wacho kama: “Mana kaka ok inyal bet gi winjruok machal gi osiepeni mopogore opogore, mano bende e kaka onge kend manyalo bedo machal gi machielo.”

Ang’o minyalo timo mondo kik iwe paro mabeyo mag kendni mokwongo ochoch kend ma inie sani? Dichwo miluongo ni Jared wacho niya: “Chieng’ moro ne anyiso chiega ni kendna machon ne chalo gi buk maber ma ne wandiko kaachiel gi chiega mokwongo. Kinde ka kinde, aparo weche mabeyo e kendwano mana ka gima asomo bugno. Kata kamano, mano ok e ngimana masani. Koro wandiko bugwa an kaachiel kode, to mano e ngimana masani kendo amorgo.”

Javier, ma ne ochako okendo higni auchiel bang’ kane gisewere gi chiege mokwongo, wacho kama: “Bang’ kinde kane wasekendore, chiega ne paro ni moko kuom osiepega ne siko none anona.” Dichwo miluongo ni Leo to ne oromo gi pek mopogore. Owacho kama: “Jomoko ne nyiso chiega e wang’a kaka chwore mokwongo ne ber.”

PARO MANYALO KONYO: Tem ketori e chal mar osiepeni. Ian, ma ne owuo kuome motelo, wacho kama: “Aparo ni kinde moko, osiepe machon winjo ka litnegi tudore gi ng’at mokawo kar ng’at ma ne ging’eyo chon kendo ok giwinj ka gin thuolo.” Omiyo tem neno weche kaka gineno, ‘bed mamuol’ gi ji duto. (Tito 3:2) Mosmos, osiepeni gi joodu biro ng’iyo gi jaodi masani. Nikech ngimau koro oselokore, nyalo bedo ni osiepeu bende biro lokore. Javier, mosewuo kuome motelo wacho ni kaka kinde ne kalo, en kaachiel gi chiege ne gichako tudore kendo gi osiepegi machon. Omedo wacho kama: “Kata kamano, watemo loso osiepe manyien ma ong’eyowa mana e kendwa masani, kendo mano konyowa.”

Ket e paro kaka jaodi winjo sama itudori gi osiepeni machon. Kuom ranyisi, kapo ni mbaka ochakore e wi kend ma ne inie mokwongo sama in  gi osiepeni machon, ti gi rieko mondo irwak jaodi masani e mbakano. Muma wacho ni ka ng’ato wuoyo maok oparo, wechene nyalo ‘chwowo chuny ji kaka gi ligangla; to weche mag jo mariek kelo ngima.’—Ngeche 12:18.

Andrew, dichwo ma ne chiege oweyo wacho niya: “Ne ajabedo gi kibaji ahinya ni dipo ka akendo dhako mabiro weya kendo.” Bang’e, Andrew nokendo dhako miluongo ni Riley. Andrew medo wacho niya: “Ne aneno ni ne ok anyal bedo dichwo maber kaka chwor Riley machon. Samoro ne aluor ka aparo ni Riley ne nyalo neno ni ok an dichwo maber mi oweya mondo odhi okende gi dichwo machielo.”

PARO MANYALO KONYO: Wuo gi jaodi ayanga kuom weche machando chunyi. Muma wacho niya: “Ka onge jong’ad rieko ji ok yud gi ma gidwaro; to ka nitie jong’ad rieko mang’eny, giyudogi.” (Ngeche 15:22) Andrew gi Riley ne owuoyo ayanga e kindgi ka ginyiso gima nie chunygi kendo mano ne okonyogi genore ng’ato gi nyawadgi. Andrew wacho niya: “Ne anyiso Riley ni korka kora ketho kend ok en yo mar loyo chandruok, kendo ni ok natim kamano ngang’. Riley be nosingona kamano. Gie sani, ageno Riley chuth.”

Kapo ni jaodi masani en ng’ama jaode machon ne oweyo, tim duto minyalo mondo imi ogeni. Kuom ranyisi, Michel gi Sabine ma ne moro ka moro kuomgi kendgi machon okethore, ne owinjore ni ng’ato onyis nyawadgi sa moro amora ma otudore gi jaode machon. Sabine wacho ni: “Mano ne omiyo wagenore kendo wabedo gi chuny mokuwe.”—Jo Efeso 4:25.

Ji mang’eny ma osedonjo e kend mar ariyo ngimagi osedhi maber, kendo in be kend mari nyalo dhi maber. Donge en adier ni idonjo e kend mar ariyo ka ing’eyori maber moloyo kaka ne ing’eyori kane idonjo e kend mokwongo? Andrew ma ne owuo kuome motelo wacho kama: “Ngimana gi Riley osedhi maber nyowuoyo. Dak ma wasedakgo kuom higni 13 osemiyo osiep me kindwa obedo motegno kendo ok dwaher ni gimoro opogwa.”