Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Udi mumanye anyi?

Udi mumanye anyi?

Mmunyi muvua bantu bamanya dîba divua bidimu ne ngondo bituadija bikondo bia kale?

BUA bena Ebelu ba mu Buloba bulaya, tshidimu tshivua tshituadija ne mudimu wa kudima ne kukuna bintu, midimu eyi ivua yenzeka mu ngondo itudi tubikila lelu ne: ngondo wa 9 anyi wa 10.

Mushindu uvua ngondo wenda ke uvua wambuluisha bantu bua kumanya bungi bua matuku avuaye wenza; buvua bua matuku 29 anyi 30. Bavua bamanya bule bua tshidimu ku diambuluisha dia dîba. Kadi tshidimu tshivuabu bamanyina ku diambuluisha dia mushindu uvua ngondo wenda tshivua tshîpi tshishadile ku tshivuabu bamanyina ku diambuluisha dia dîba. Nunku biakakengela benze bua mishindu yonso ibidi eyi ipetangane. Bakenza nanku pa kusakidila matuku makuabu anyi pa kuenda kukumbaja ngondo ku musangu, pamuapa kumpala kua tshidimu tshidi tshilonda kutuadija. Mu mushindu au, kalandriye kavua kakumbanangana ne mivu ya dikuna ne dinowa.

Kadi tshikondo tshia Mose, Nzambi wakambila bantu bende ne: tshidimu tshia malu a ntendelelu tshivua ne bua kubangisha ne ngondo wa Abiba, anyi Nisana, mu muvu wa printemps. (Ekes. 12:2; 13:4) Tshibilu tshivua tshienzeka ngondo au tshivua tshibilu tshia dinowa dia orje.​—Ekes. 23:15, 16.

“Mumanyi mupiluke mukuabu, diende Emil Schürer, udi wamba mu mukanda wende wa Histoire du peuple juif à l’époque de Jésus Christ (175 K.Y–135 P.Y.) ne: “Difesto dia Pasaka divua ne bua kuenzeka pavua ngondo umueneka ukadi mujima mu ngondo wa Nisana (14 Nisana), divua ne bua kuikala dienzeka panyima pa muvu wa printemps, tshikondo tshivua munya ne butuku bikale bule bua muomumue . . . Lua ku ndekelu kua tshidimu pavuabu bamona ne: dituku dia Pasaka divua difika kumpala kua dîba divua munya ne butuku bilua bule bua muomumue, bavua bela mukenji wa kusakidila ngondo wa [13] kumpala kua ngondo wa Nisana.”

Bantemu ba Yehowa batu batabalela bualu ebu patubu bakeba dituku dia kuteka bua Didia dia dilolo dia Mukalenge ditu dienzeka mu muvu wa printemps; ne ditu dipetangana ne dituku dia 14 Nisana mu kalandriye ka bena Ebelu. Batu badianjila kumanyisha bisumbu bia Bantemu bia pa buloba bujima dituku adi. *

Kadi mmunyi muvua bena Ebelu bamanya dîba divua ngondo kampanda ujika ne divua mukuabu utuadija? Lelu mbipepele bua kumanya, bualu udi mua kutangila mu kalandriye ka mu tshiamu anyi pa dibeji. Kadi kabivua bipepele tshikondo tshia kale to.

Tshikondo tshia mvula, bavua bangata ne: ngondo ivua ne matuku 30. (Gen. 7:11, 24; 8:3, 4) Pashishe, bena Ebelu kabavua bateka ngondo muikale anu ne matuku 30 mu kalandriye to. Mu kalandriye kabu, ngondo uvua utuadija ne dibala dia ngondo muulu. Ngondo uvua ujika uvua wenza matuku 29 anyi 30.

Musangu mukuabu Davidi ne Yonatana bakakula bua ngondo, bamba ne: “Ngondo udi ubala malaba.” (1 Sam. 20:5, 18) Nunku bidi bimueneka ne: mu bidimu bia 1000 kumpala kua Yezu, bavua badianjila kuenza makumi a ngondo. Kadi mmunyi muvua bena Isalele bamanya dîba divua ngondo mukuabu utuadija? Mukanda udi ne bilele bia bena Yuda ne mikenji yabu udibu babikila ne: Mishnah, udi utuambila amue malu. Udi uleja ne: bena Isalele bamane kumbuka mu Babilona muvuabu babakuate baye nabu, Tshilumbuluidi tshinene tshia bena Yuda tshivuabu babikila ne: Sanedren tshiakambuluisha mu bualu ebu. Mu ngondo 7 ivuabu benza bibilu, bena ku tshilumbuluidi etshi bakatuilangana mu dituku dia 30 dia ngondo uvuabu. Bavua ne mudimu wa kukeba bua kumanya dîba divua ngondo uvua ulonda ne bua kutuadija. Mmunyi muvuabu bafike ku dimanya dîba adi?

Bantu balume bavuabu bateke pa mikuna mu nyunguluilu wa Yelushalema bavua bamona bukenke bua ngondo mubale butuku mu diulu. Diakamue bavua bamanyisha Sanedren. Pavua bena mu Sanedren abu bamone ne: bavua ne tshijadiki tshikumbane tshia ne: kudi bukenke bua ngondo mubale, bavua bamanyisha bantu ne: ngondo mukuabu watuadiji. Kadi mmunyi muvuabu bapita ne malu pavua matutu apangisha balume bavuabu bateke abu bua kumona bukenke bua ngondo mubale? Dîba adi bavua bateka ngondo uvuabu au ulua wa matuku 30, pashishe ngondo mukuabu utuadija.

Mukanda wa Mishnah au udi umvuija ne: bavua bamanyisha dipangadika dia bena ku Tshilumbuluidi tshinene ku diambuluisha dia tshimanyinu tshia kapia katemesha pa Mukuna wa Olive, pabuipi ne Yelushalema. Bavua batemesha kabidi midilu pa mikuna ya mu Isalele mujima bua kumuangalaja dimanyisha adi. Panyima pa tshipolu kampanda, bavua batuma bantu miaba mishilangane bua kumanyisha dipangadika adi. Dîba adi bena Yuda ba mu Yelushalema, mu Isalele mujima ne bavua batangalake miaba mikuabu bavua bamanya ne: ngondo mukuabu watuadiji. Nunku bantu bonso bavua benza bibilu mu tshikondo tshimue.

Kudi kabidi tablo udi ukuambuluisha bua kumvua muvua ngondo ya bena Ebelu ipetangana ne bibilu biabu ne mivu yabu.

^ Tangila Tshibumba tshia Nsentedi tshia dia 15/2/1990, dib. 15, ne “Nkonko ya babadi” mu Tshibumba tshia Nsentedi tshia dia 15/6/1977 (Mu Mfualansa).