Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

NUIDIKIJE DITABUJA DIABU | SALA

“Mukaji wa mu dîku dia bukalenge”

“Mukaji wa mu dîku dia bukalenge”

SALA udi ubanduluka ku mudimu uvuaye wenza, ujula mêsu utangila kule. Bena mudimu mbaditue mu mudimu ne disanka ku bulombodi buende bua meji. Sala ki mmuvunge maboko to, bualu mmukaji muenji wa mudimu. Fuanyikijabi Sala wenda ufitakaja bianza bua bidi bisama bitalale, meji ende maye kule. Pamuapa bualu uvua muele tshitetela ku ntenta uvuabu basombela. Tshilamba tshipape tshia miosa ya mbuji atshi tshikavua tshitokoloke bua munya ne mvula ya bidimu ne bidimu, bivuluija Sala bungi bua bidimu bikavuabu benze mu nsombelu wa lelu apa malaba kuaka. Dîba didi dienda diya, bukenke bua dîba buenda bukunzubila. Uvua mumone muvua Abalahama * mumbuke mu dinda ne udi utangila luseke luvuaye muyile alu mumutekemene. Padiye umona bayende umueneka pa mukuna uvua pabuipi apu, udi utua mimuemue.

Bidimu dikumi bikadi bipite katshia Abahalama wasabuka musulu wa Pelata ne dîku diende dinene mupueke nadi ku Kanâna. Sala uvua muambuluishe bayende ne muoyo mujima mu luendu lule elu luvuabu kabayi bamanye kuvuabu baye, bualu uvua mumanye ne: bayende uvua ne mudimu munene mu tshivua Yehowa mulongolole bua kupatula muana wa diakalenga dinene ne kupatula tshisamba. Kadi bualu bua Sala buvua kuepi muaba au? Uvua anu nkumba ne ukavua ne bidimu 75. Uvua mua kuikala udiebeja ne: ‘Mmunyi muakumbana mulayi wa Yehowa pandi meme mukaji wa Abalahama?’ Bu biobi bimutonde anyi bimulubakaje, bidi biumvuika.

Tudi petu mua kudiebeja imue misangu bua kumanya dîba diakumbana milayi ya Nzambi. Misangu ya bungi tutu tupangila lutulu, nangananga patudi bindile dikumbana dia bualu butudi banange. Ditabuja dia mukaji wa pa buende eu didi mua kutulongesha tshinyi?

“YEHOWA WAKUMPIDISHA”

Dîku adi divua difuma ku diumbuka mu Ejipitu. (Genese 13:1-4) Bavua batudile mu mikuna ku est kua tshimenga tshia Betele anyi Luza muvua bena Kanâna batshibikila. Kumbukila muaba mutumbuke au, Sala uvua mua kumona Buloba Bulaya bimpe. Kuvua misoko ya Kanâna ne njila ivua ifikisha bena luendu mu maloba a kule. Kadi mu bionso bivua Sala umona abi, kakuvua tshivua bu tshimenga tshiabu. Uvua mukolele mu tshimenga tshia mu Mezopotamia tshia Ula tshivua ntanta wa kilometre 1 900. Mmushiyamu balela ba bungi, bintu bimpe bia mu tshimenga tshivua tshiya kumpala atshi tshivua ne bisalu ne magazen, ne nzubu wende muimpe uvua ne musaka ne bimanu bikole, pamuapa muikale ne mâyi munda! Tuetu badifuanyikijile mu lungenyi tumona Sala mushale mutangile ku est mubungame, ujinga nsombelu muimpe wa muaba uvuaye mukolelele, bidi bileja ne: katuena bamanye mukaji mutshinyi wa Nzambi eu to.

Mona tshivua mupostolo Paulo mufunde ku bukole bua nyuma bidimu 2 000 pashishe. Wakakula bua ditabuja dia Sala ne Abalahama wamba ne: “Bu bobu batungunuke ne kuvuluka muaba uvuabu bafumine, bavua mua kupeta mushindu wa kupinganaku.” (Ebelu 11:8, 11, 15) Nansha Sala nansha Abalahama, kakuvua uvua mujinge bintu bivuabu bashiye. Bu bobu bashale batume meji abu ku bintu abi, bavua mua kuikala bipingane kuabu. Kadi bu bobu bapingane mu Ula, bavua mua kuikala bapangile diakalenga dinene divua Yehowa mubatekele kumpala. Bantu kabavua mua kubavuluka bu bilejilu bia ditabuja bidi bilenga mioyo ya bantu miliyo ne miliyo.

Sala kavua mutangile panyima to, uvua mutangile anu kumpala. Nunku wakatungunuka ne kuambuluisha bayende mu buloba abu, umuambuluisha bua kutula ntenta, kusaka nyama, ne kuasulula ntenta. Wakatantamena ntatu mikuabu ne malu avua enda ashintuluka. Yehowa wakambuluila Abalahama mulayi wende, kadi kavua anu muakule bualu bua Sala to.​—Genese 13:14-17; 15:5-7.

Ndekelu wa bionso, Sala wakamona ne: tshikondo tshivua tshikumbane bua kuambila Abalahama bualu buvuaye mulongolole mu meji ende. Udi mua kumona mu lungenyi mudi mpala wende uleja mudiye ulubakana padiye wamba ne: “Mona, Yehowa wakumpidisha bua kulela.” Ke yeye kulomba bayende bua kulela ne Hagâ, muena mudimu wende. Udiku mua kudifuanyikijila muvuabi bitonde Sala bua kulomba bayende bua kuenza bualu ebu anyi? Dilomba dia nunku didi mua kutukemesha lelu, kadi tshikondo atshi mulume uvua mua kuangata mukaji mukuabu anyi kubanjija mukaji bua kupeta wa kushila bintu. * Sala uvuaku mua kuikala muele meji ne: mushindu eu ke uvua disua dia Nzambi dia kupatula tshisamba ku butuangaji bua Abalahama mua kukumbana anyi? Mu mishindu yonso, Sala uvua mudiakaje bua kudipangisha malu a bungi. Abalahama uvua muenze tshinyi? Bible udi wamba ne: ‘Wakitabuja dîyi dia Sala.’​—Genese 16:1-3.

Bible udiku uleja ne: Yehowa ke uvua musake Sala bua kuenza dilomba edi anyi? Tòo. Kadi dilomba diende edi didi dileja lungenyi lua buntu menemene. Uvua wela meji ne: Nzambi ke uvua mumukebele ntatu, ne kavua wela meji ne: Nzambi uvua ne tshikuabu tshia kuenza to. Dilomba dia Sala dine ke divua ne bua kumukebela ntatu ne tunyinganyinga. Kadi diakaleja muvuaye kayi ne lungenyi lua budinangi. Lungenyi lua Sala kaluena lukemesha lelu udi bantu batamba kuteka majinga abu kumpala kua malu makuabu onso anyi? Tuetu badiakaje bua kuteka disua dia Nzambi kumpala kua majinga etu, netuidikije ditabuja dia Sala.

“WEWE WAKASEKA”

Matuku makese pashishe, Hagâ udi upeta difu dia Abalahama. Pamuapa bu muvua Hagâ mumone ne: difu diende divua dimuvuije ne mushinga wa bungi kupita Sala uvua mfumuende, wakabanga kumupepeja. Biakasama Sala ku muoyo bikole bua muvuaye nkumba! Sala wakanyoka Hagâ mu mushindu udi kawuyi mumanyike ne dianyisha dia Abalahama ku diambuluisha dia Nzambi. Hagâ wakalela muana wa balume, diende Yishimaele, pashishe bidimu biakapita. (Genese 16:4-9, 16) Musangu udi Bible wakula kabidi bua mukenji wa kudi Yehowa, Sala uvua ne bidimu 89 ne bayende 99. Bakapeta mukenji wa dikema!

Yehowa udi ulaya kabidi mulunda wende Abalahama ne: neavudije ndelanganyi yende. Nzambi wakashintulula kabidi dîna dia mulunda wende eu. Too ne dîba adi batshivua bamubikila ne: Abalama. Kadi Yehowa wakamuinyika ne: Abalahama, dîna didi diumvuija ne: “Tatu wa musumba wa bantu.” Mpindieu bua musangu wa kumpala, Yehowa udi uleja muaba udi nawu Sala mu bualu ebu. Udi ushintulula dîna dia Salai, divua mua kuikala diumvuija ne: “Muena matandu,” dilua Sala, dîna ditudi tuetu bonso bamanye. Dîna Sala didi diumvuija tshinyi? Didi diumvuija “Mukaji wa mu dîku dia bukalenge.” Yehowa wakaleja bua tshinyi uvua musunguile mukaji munangibue eu dîna adi: ‘Nemmuvudijile disanka, yeye neakulelele muana mulume; nemmusankishe bulelela, yeye neikale nkambua wa bisamba bia bungi, ne bakalenge ba bantu nebalopoke munda muende.’​—Genese 17:5, 15, 16.

Tshipungidi tshia Yehowa tshia kupatula muana uvua ne bua kuenza bua bisamba bionso bibeneshibue tshivua ne bua kukumbana ku diambuluisha dia muana wa Sala! Dîna Izaka divua Nzambi musunguile muana wa Sala didi diumvuija “Tuseku.” Musangu wa kumpala uvua Abalahama mumvue bualu buvua Yehowa mulongolole bua kubenesha Sala pa kumupesha muana uvuaye yeye nkayende ulela, Abalahama ‘wakadishinda panshi, wakaseka.’ (Genese 17:17) Bivua bimukemeshe bikole ne wakasanka bikole. (Lomo 4:19, 20) Kadi bua Sala?

Matuku makese pashishe, benyi basatu, bantu balume, bakalua ku ntenta wa Abalahama. Bivua mu munkankala wa munya, kadi bakulakaje babidi aba bakaya lubilu bua kuakidila benyi abu. Abalahama wakambila Sala ne: ‘Wangate bipiminu bisatu bia bukula lubilu, usangakaje, ulambe mikata.’ Diakidila benyi divua dilomba mudimu wa bungi tshikondo atshi. Abalahama kavua mulekeele mukajende mudimu wonso to; wakaya lubilu, kushipaye muana wa ngombe, kulongololaye biakudia bikuabu ne bia kunua. (Genese 18:1-8) Bantu “balume” abu bavua banjelu ba Yehowa! Pamuapa mupostolo Paulo uvua muvuluke bualu ebu pakafundaye ne: “Kanupu muoyo diakidila dia benyi, bualu ku diambuluisha diadi, bantu bakuabu bakakidila banjelu kabayi bamanye.” (Ebelu 13:2) Udiku mua kuidikija tshilejilu tshimpe tshia diakidila benyi tshidi Abalahama ne Sala batushile anyi?

Sala uvua musue kuakidila benyi

Pavua umue wa ku banjelu abu muambuluile Abalahama mulayi wa Nzambi wa ne: Sala nealele muana wa balume, Sala kavuapu to, uvua mu ntenta wenda uteleja. Bualu bua ne: uvua ne bua kulela bukole buende abu, buakamukemesha bikole, kupangaye mua kudikanda, kutuadijaye kudisekela wamba ne: ‘Meme ngakulua mukoke ne mukalenge wanyi muikale mununu kabidi, nengikale ne disanka anyi?’ Muanjelu wakakaja lungenyi lua Sala ne lukonko elu: ‘Tshintu tshidi mua kupita Yehowa bukole anyi?’ Sala wakumvua buôwa, kudibingishaye, anu mudi muntu yonso mua kuenza. Wakamba ne: ‘Tshiena museke’ to. Muanjelu wakamuandamuna ne: ‘Bulelela, wewe udi museke.’​—Genese 18:9-15.

Tuseku tua Sala tuvua tuleja ne: kavua ne ditabuja anyi? Tòo. Bible udi wamba ne: “Bua ditabuja kabidi, Sala wakapeta bukole bua kuimita difu nansha mukavuaye mupite bidimu bia kulela, bualu uvua mumone yeye uvua mulaye muikale wa lulamatu.” (Ebelu 11:11) Sala uvua mumanye Yehowa; uvua mumanye ne: neakumbaje bualu buonso buvuaye mulaye. Nnganyi wa kutudi udi kayi dijinga ne ditabuja dikole dia buena edi? Mbimpe tulonge mua kumanya Nzambi muena Bible bimpe menemene. Patudi tuenza nanku, netumone ne: Sala uvua muenze bimpe bua kuikala ne ditabuja divuaye nadi adi. Yehowa ngua kueyemena bushuwa ne utu ukumbaja bualu buonso budiye ulaya, ne misangu mikuabu udi nansha mua kubukumbaja mu mushindu udi utukemesha anyi utusekesha!

‘UMVUA DÎYI DIENDE’

Yehowa wakafuta Sala bua ditabuja diende dia mushinga mukole

Ndekelu wa bionso, pavua Sala ne bidimu 90, wakafika ku dipeta tshivuaye mujinge ne muoyo wende mujima katshia wakola. Wakalelela bayende uvuaye munange, ukavua ne bidimu lukama, muana wa balume! Abalahama wakinyika muana au ne: Izaka, anyi “Tuseku,” anu muvua Nzambi muambe. Tudi mua kumona mu lungenyi muvua Sala mutshioke kadi ufukisha mimuemue wamba ne: ‘Nzambi wakansekesha ne bantu bonso badi bumvua lumu elu nebaseke nanyi.’ (Genese 21:6) Kakuyi mpata, bualu buvua Yehowa mumuenzele mu tshishima ebu buakamusankisha too ne ku lufu luende. Kadi buvua bumupeteshe kabidi majitu manene.

Pavua Izaka ne bidimu bitanu, dîku diabu diakenza difesto bua muvuabu bamulekeshe dibele. Kadi malu onso kaavua mapite bimpe to. Bible udi wamba ne: Sala “wakamona” bualu bubi kampanda. Yishimaele, muana wa Hagâ wa bidimu 19 uvua useka Izaka utshivua mupuekele. Katuvua tuseku tua kumuelesha bilele to. Mupostolo Paulo wakalua kufunda ku bukole bua nyuma ne: Yishimaele uvua ukengesha Izaka. Sala wakamona ne: dikengesha muana edi divua dibi, bualu divua diteka diakalenga dia muanende mu njiwu. Sala uvua mumanye bimpe ne: nansha muvua Izaka muanende, uvua ne mudimu munene mu malu avua Yehowa mulongolole. Nunku wakapeta muoyo mukole, kuakulaye ne Abalahama kayi udia tshibanga. Wakamulomba bua kuipata Hagâ ne Yishimaele.​—Genese 21:8-10; Galatiya 4:22, 23, 29.

Ntshinyi tshiakenza Abalahama? Bible udi wamba ne: ‘Bualu ebu buakadi bujitu bukole kudi Abalahama bualu bua muana wende mulume.’ Uvua munange Yishimaele bikole, ne dinanga edi divua dimupangisha bua kuela meji bimpe mu tshilumbu etshi. Kadi Yehowa uvua mumone bualu ebu bimpe, ke yeye kuelamu dîyi. Bible udi wamba ne: ‘Nzambi wakambila Abalahama ne: bualu ebu kabuikadi bujitu ku mêsu kuebe, bualu bua nsongalume ne bua mupika webe; witabuje mêyi onso akukuambila Sala, umvua dîyi diende, bualu bua tunkanunuina tuebe netubikidibue mu Izaka.’ Yehowa wakajadikila Abalahama ne: uvua ne bua kutabalela Hagâ ne muanende. Bu muvua Abalahama ne ditabuja, wakitaba.​—Genese 21:11-14.

Sala uvua mukaji muimpe kudi Abalahama, uvua umukumbaja bimpe menemene. Kavua anu muambile bayende tshivuaye musue kumvua to. Pavuaye mumone bualu buvua butangila dîku diabu ne matuku abu atshilualua, wakaleja bayende malu patoke. Katuena mua kuamba ne: uvua mupange kanemu bua muvuaye muleje bayende malu patoke to. Nansha mupostolo Petelo uvua pende ne mukaji wakalua kuakula bua Sala bu tshilejilu tshimpe tshia mukaji uvua unemeka bayende bikole. (1 Kolinto 9:5; 1 Petelo 3:5, 6) Mu bulelela, bu Sala mushale mupuwe mu tshilumbu etshi, kavua mua kuikala muleje muvuaye unemeka Abalahama, bualu tshilumbu tshivua mua kukolela Abalahama ne dîku dijima divua mua kukenga bikole bua bualu abu. Sala wakamba tshivua tshikengela ne dinanga dionso.

Bakaji ba bungi batu banyisha tshilejilu tshia Sala. Badi balongela kudiye bua kuambila babayabu malu patoke ne kanemu kuonso. Kudi bakaji batu imue misangu basue bua Yehowa ele dîyi mu tshilumbu tshiabu muvuaye muenze bua Sala. Nansha nanku, tshilejilu tshia Sala tshidi tshibalongesha bua kuikala ne ditabuja dia pa buadi, ne dinanga, ne lutulu.

Yehowa wakabikila Sala ne: “Mukaji wa mu dîku dia bukalenge,” kadi Sala kavua mutekemene bua bamuenzele malu bu mukalenge to

Nansha muvua Yehowa nkayende mubikile mukaji eu ne: “Mukaji wa mu dîku dia bukalenge,” Sala kavua mutekemene bua bamuenzele malu bu mukalenge to. Kabiena bikemesha bua muvua Abalahama ‘muaule muadi wa Sala ne mumujinge’ pavuaye mufue ne bidimu 127. * (Genese 23:1, 2) Uvua ujinga ‘mukajende wa mu dîku dia bukalenge’ eu bikole. Kakuyi mpata, Yehowa udi pende ujinga mukaji wa ditabuja eu, ne udi ne dijinga dia kumupingajila muoyo mu mparadizu pa buloba. Masanka a kashidi mmindile Sala ne bantu badi bidikija ditabuja diende.​—Yone 5:28, 29.

^ tshik. 3 Bavua babikila bena dibaka babidi aba mu dîna dia Abalama ne dia Salai too ne pakalua Nzambi kushintulula mêna abu, kadi bua kupepeja malu, netubabikile mu mêna adi matambe kumanyika.

^ tshik. 10 Yehowa uvua mulekele disela bakaji ba bungi ne dibanjija bakaji bua tshikondo kampanda, kadi wakalua kuanyishila Yezu Kristo bua kupingaja mukenji wa ku ntuadijilu wa mu Edene wa kusela mukaji anu umue.​—Genese 2:24; Matayi 19:3-9.

^ tshik. 25 Sala ke mukaji umuepele udi Bible muakule bua bidimu bivuaye mufue nabi.