Bipangujo bya Batangi
Le “mwana-mukaji” utelelwe mu Isaya 60:1 i ani, ne i muswelo’ka ‘waimana’ ne ‘kumunika’?
Tutanga mu Isaya 60:1 amba: “A mwana-mukaji, imana, munika, mwanda kitōkeji kyobe kibaiya. Ntumbo ya Yehova yeñenyanga podi.” Myanda īsambilwa’po ilombola’mba uno “mwana-mukaji” wādi i Ziona nansha Yelusalema, mwipata mwa Yuda mu kine kitatyi’kya. (Isa. 60:14; 62:1, 2) Kino kibundi kyādi kyelekeja muzo onso wa Isalela. Binenwa bya Isaya bibalupula bipangujo bibidi: Kibajinji, le i kitatyi’ka ne i muswelo’ka ‘wāimene’ Yelusalema ne kumunika kitōkeji kya ku mushipiditu? Kya bubidi, le binenwa bya Isaya bidi na kufikidila kukatampe mu kino kyetu kitatyi?
Le i kitatyi’ka ne i muswelo’ka ‘wāimene’ Yelusalema ne kumunika kitōkeji kya ku mushipiditu? Yelusalema ne tempelo yayo byāshele mu masala kitatyi kyāselelwe Bayuda bu misungi mu Babiloni mu bula bwa myaka 70. Inoko pa kupwa kwa Babiloni konakanibwa na bene Mede ne bene Peleshia, bene Isalela bonso ba mu Umbikalo wa Babiloni bāikele na bwanapabo bwa kujokela ku yabo ntanda ne kujokeja butōtyi bwa bine. (Eza. 1:1-4) Kushilwila mu mwaka wa 537 Y.K., bashele’ko ba kikōkeji ba mu bisaka byonso dikumi ne bibidi bājokele. (Isa. 60:4) Bāshilula kulambula Yehova bitapwa, kusoba masobo, ne kūbakulula tempelo. (Eza. 3:1-4, 7-11; 6:16-22) Monka kadi, ntumbo ya Yehova Leza yashilula kumunikila pa Yelusalema—ko kunena’mba pa bantu bandi bajokejibwe. Ebiya nabo bāshilula kumunikila mizo yādi mu fukutu ya ku mushipiditu.
Inoko, bupolofeto bwa Isaya bwa kujokejibwa bwāfikidile’tu kipindi pa Yelusalema wa kala. Bene Isalela bavule kebāendelelepo kukōkela Leza. (Neh. 13:27; Mal. 1:6-8; 2:13, 14; Mat. 15:7-9) Mwenda mafuku, bāpelele enka ne Meshiasa, Yesu Kidishitu. (Mat. 27:1, 2) Mu mwaka wa 70 Y.M., Yelusalema ne tempelo yayo byāonakanibwa musunsa wa bubidi.
Yehova wālaile amba kino kikalongeka. (Dan. 9:24-27) Na bubine, kitungo kyandi kekyādipo kya amba Yelusalema wa pano pa ntanda afikidije myanda yonso idi mu bupolofeto bwa kujokejibwa budi mu Isaya shapita 60.
Le binenwa bya Isaya bidi na kufikidila kukatampe mu kino kyetu kitatyi? En-en, inoko pano ke na mwana-mukaji mukwabo wa kyelekejo—ko kunena’mba “Yelusalema wa kokwa kūlu.” Mutumibwa Polo wālembele pangala pa uno mwana-mukaji amba: “I mama wetu.” (Ngt. 4:26) Yelusalema wa kokwa kūlu i kipindi kya momwa mūlu kya bulongolodi bwa Leza, bwine bubundilwe na bipangwa bya ku mushipiditu bya kikōkeji. Mu bandi “bana” mubadilwa Yesu ne bene Kidishitu bashingwe māni 144000, badi na lukulupilo lwa kwenda mūlu pamo bwa Polo. Bene Kidishitu bashingwe māni i babunde “muzo ujila”—ke “Isalela wa Leza” kadi.—1 Pe. 2:9; Ngt. 6:16.
Le Yelusalema wa kokwa kūlu ‘waimene ne kumunika’ muswelo’ka? Walongele namino kupityila ku bandi bana bashingwe māni ba pano pa ntanda. Dingakanya byobemwenine na bupolofeto budi mu Isaya shapita 60.
Bene Kidishitu bashingwe māni bādi banenwe ‘kwimana’ mwanda bādi mu fukutu ya ku mushipiditu mu myaka ya katwa ka bubidi Y.M., kitatyi kyobātādilwe na biyombo bityani bya bupondo byālailwe. (Mat. 13:37-43) Mu uno muswelo, bāikele bu misungi mu Babiloni Mukatampe, umbikalo wa ntanda yonso wa mutōtelo wa bubela. Bashingwe māni bashele mu bumisungi kufika ne ku “mvuyo ya ngikadilo ya bintu,” mine yashilwile mu mwaka wa 1914. (Mat. 13:39, 40) Kitatyi kityetye pa kupita’po, mu 1919, banyongololwa ne kushilula kiponka na ponka kumunika kitōkeji kya ku mushipiditu na kwipāna mu mwingilo wa busapudi. a Mu bula bwa ino myaka yonso, bantu ba mu mizo yonso i batwele mu kino kitōkeji, kubadila’mo ne bashele’ko ba Isalela wa Leza—ko kunena’mba “balopwe” batelelwe mu Isaya 60:3.—Kus. 5:9, 10.
Mu mafuku a kumeso, bene Kidishitu bashingwe māni bakamunika kitōkeji kya Leza mu muswelo mukatampe kutabuka. Muswelo’ka? Shi abavuya lwendo lwabo lwa pano pa ntanda, bakabadilwa mu “Yelusalema Mupya,” nansha mutundaile wa Kidishitu mwine ubundilwe na ba 144000 bakengila nandi pamo bu balopwe ne babitobo.—Kus. 14:1; 21:1, 2, 24; 22:3-5.
Yelusalema Mupya ukengila mwingilo mukatampe mu kufikidija Isaya 60:1. (Dingakanya Isaya 60:1, 3, 5, 11, 19, 20 na Kusokwelwa 21:2, 9-11, 22-26.) Monka mwādi mwikadile Yelusalema wa pano pa ntanda bu kitako kya umbikalo wa Isalela wa kala, ne Yelusalema Mupya nandi ne Kidishitu bakekala bu umbikalo wa ngikadilo mipya ya bintu. Le Yelusalema Mupya “[utūkanga] mūlu kwa Leza” namani? I na kulonga bintu bitenga ne ino ntanda. Bantu batyina Leza ba mu mizo yonso bakanangila “mu mwinya wakyo.” Bakanyongololwa enka ne ku bubi ne lufu. (Kus. 21:3, 4, 24) Bikalupuka’ko i “kujokejibwa kwa bintu byonso” ne pa mfulo, monka mwālaile’byo Isaya ne bapolofeto bakwabo. (Bil. 3:21) Kuno kujokejibwa kukatampe kwashilwile kitatyi kyaikele Kidishitu bu Mulopwe, kadi kukafula ku mfulo kwa wandi Umbikalo wa Myaka Kanunu.
a Kujokejibwa kwa ku mushipiditu kwaikele’ko mu 1919 i kwisambilwe’po ne mu Ezekyele 37:1-14 ne mu Kusokwelwa 11:7-12. Ezekyele wālaile kujokejibwa kwa ku mushipiditu kwa bene Kidishitu bonso bashingwe māni pa kupwa kwa abo kulonga kitatyi kilampe mu bumisungi. Bupolofeto budi mu Kusokwelwa bufunkila pa kubutulwa kwa ku mushipiditu kwa kisumpi kityetye kya batutu bashingwe māni badi batangidile mwingilo pa kupwa kwa kukomenwa kwingidila Yehova senene mu kitatyi kityetye, pa mwanda wa kukutwa kobakutyilwe mu buloko pampikwa mwanda. Mu 1919, batongwa bu “umpika mukōkele ne mudyumuke.”—Mat. 24:45; tala dibuku Butōtyi Butōka bwa Yehova—Mfulo Mfulō Bubajokejibwa!, paje 118.
