MUTWE WA MWANDA WA PA KIBALU | MĀNGA YA KUPANDA KWA BIBLE
Bible I Mupande ku Koneka
KYAKA: Mbuba ne biseba byo bintu bibajinji bya kulemba’po byāingidije balembi ba Bible. * (2 Temote 4:13) Le bino bingidilwa byātūdile namani kupanda kwa Bible mu kyaka?
Mbuba keijengapo kusanika, kupeluka, kadi inekenanga. Richard Parkinson ne Stephen Quirke befundi ba myanda ya mu Edipito banena’mba, “Mwenda mafuku kipapi kibwanya kushinta ke myonjimyonji kupwa ke biloba. Shi i muvungo mubīke, ubundanga ne kubola kadi ubwanya kudibwa na bampuku ne na bīshi bikwabo, nakampata shi muvungo udi panshi udibwanga na muswa.” Mbuba imo poyasokwelwe yadi pa dyuba dya poso ne mu kitalela, bintu bilengeja yoneke bukidibukidi.
Biseba i bikomo’ko kupita mbuba, ino nabyo byonekanga shi bibalamwa muswelo mubi nansha kutūlwa mu kyanga, mu kitalela nansha pa dyuba. * Biseba nabyo bidibwanga na bīshi. Kadi dibuku Everyday Writing in the Graeco-Roman East, dinena pa bilembwa bya kala amba, “kupanda kwabyo i dyese’tu, mwanda ke pavulepo.” Shi Bible wāonekele longa ne musapu wandi mwine i mujimine.
MWAPANDĪLE BIBLE: Bijila bya Bayuda byādi bisoñanya mulopwe ense kwilembela “kitentwilo kya mukanda-wabijila uno’u,” ko kunena’mba mikanda itano imbajinji ya mu Bible. (Kupituluka 17:18) Kadi, balembi ba bwino bātentwile bilembwa bivule bya ku makasa mu myaka katwa kabajinji Yesu ke mwiye, Bisonekwa byādi bitanwa mu mashinankonka a mu Isalela nansha ke ku Masedonya, ntanda ya kulampe! (Luka 4:16, 17; Bilongwa 17:11) Le bilembwa bya ku makasa bimo bya kala bininge byāpandile namani kufika ne ku dyalelo?
Bilembwa bya ku makasa biyukene bu Mivungo ya mu Dijiba Difwe byapandile mu bula bwa myaka tutwa na tutwa bibīke mu mityibi yadi mu mita mu kifuko kya kyanga pō
Philip W. Comfort mwifundi wa Kipwanino Kipya unena’mba, “Bayuda bādi bayukene bu bantu babīka mivungo ya mikanda mu milondo nansha mu mityibi mwanda wa kwiilama.” Nansha ke bene Kidishitu nabo bāendelele kulonga namino. O mwanda, bilembwa bimo bya ku makasa bya mu Bible byasokwelwe mu milondo mu bifuko mudi fututu enka ne mu mita kadi na bitulumukwa ne mu kifuko mūmu tē.
BILUPUKILE’KO: Bipindi tununu na tununu bya bilembwa bya Bible bya ku makasa i bipande kufika ne mu ano mafuku—kintu kya myaka 2000 ne kupita. I kutupu bilembwa bikwabo bya ku makasa bya kala bijije uno muswelo.
^ mus. 3 Mbuba i bintu bya kulemba’po bilupwilwe ku biyombo bya ku mema bitwa’nka bu mbuba. Biseba nabyo i bintu bilupulwe ku banyama.
^ mus. 5 Kimfwa, mukanda uyukene wa Bwanapabo bwa États-Unis wālembelwe pa biseba. Pano ke papite myaka isenselela ku 250, ke ubumbwilanga, keukimwekapo biyampe pa kwiutanga.
