ခီ​ဆူ​ ​တၢ်​ဂ့ၢ်​မိၢ်​ပှၢ်

ခီပတာ်ဆူ တၢ်အိၣ်လၢအပူၤ

Military equipment: Anton Petrus/Moment via Getty Images; money: Wara1982/iStock via Getty Images Plus

အိၣ်ပလီၢ်သးထီဘိ

လၢတၢ်ဒုးတၢ်ယၤအဂီၢ် စ့လၢာ်ဝဲ အကကွဲၢ်လၢအကကွဲၢ်တဖၣ် တကးဒံးဘၣ် ပှၤဘၣ်တူၢ်ၡူကွံာ် တၢ်လၢအဂၤတဖၣ်

လၢတၢ်ဒုးတၢ်ယၤအဂီၢ် စ့လၢာ်ဝဲ အကကွဲၢ်လၢအကကွဲၢ်တဖၣ် တကးဒံးဘၣ် ပှၤဘၣ်တူၢ်ၡူကွံာ် တၢ်လၢအဂၤတဖၣ်

 ခီဖျိလၢ တၢ်ဒုးတၢ်ယၤအဃိ တၢ်လၢာ်ဘူၣ်လၢာ်စ့ၤ အိၣ်ဝဲအါမး.

  •   “လၢအပူၤကွံာ်တနံၣ် ထံကီၢ်ပဒိၣ်ပပှၢ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် သူဝဲစ့လၢ တၢ်ဒုးတၢ်ယၤအဂီၢ်န့ၣ် အိၣ်ဝဲ စ့ဒီၤလၤ အကကွဲၢ် ၂.၂ ကကွဲၢ်ညါ. လၢအပူၤကွံာ် အနံၣ်တဖၣ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်တသူစ့လၢ တၢ်ဒုးအဂီၢ် အါထဲအံၤ နီတဘျီဘၣ်.”—The Washington Post, လါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ ၁၃, ၂၀၂၄.

 တမ့ၢ်ထဲ ကျိၣ်စ့တၢ်လၢာ်ဘူၣ်လၢာ်စ့ၤ တခါဘၣ်, ပှၤဘၣ်တူၢ်ၡူကွံာ် တၢ်အဂၤတဖၣ်အိၣ်ဝဲ. ပကဆိကမိၣ်ကွၢ် တၢ်အဒိတခါ လၢဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဒုးတၢ်ယၤလၢ ကီၢ်ယူၣ်ခြ့အပူၤ.

  •   ပှၤသုးဖိတဖၣ်. လၢအပူၤကွံာ် ခံနံၣ်အတီၢ်ပူၤ ပှၤတယာ်ဝဲလၢ ပှၤသုးဖိလၢအသံဒီး အဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးန့ၣ် ဘူးကအိၣ်ဝဲ အဂၤ ၅၀၀,၀၀၀.

  •   ပှၤထံဖိကီၢ်ဖိတဖၣ်. UN ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ပှၤသံဒီးဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးန့ၣ် အိၣ်ဝဲအါန့ၢ်ဒံး ၂၈,၀၀၀. UN ခိၣ်နၢ်တဂၤ တဲဝဲလၢ “ခီဖျိလၢ တၢ်ဒုးတၢ်ယၤအဃိ ပှၤတၢ်အိၣ်မူဟးဂီၤ ဒီးကီခဲထီၣ်ဝဲ အိၣ်ဝဲပှဲၤဂၤလဲၣ်န့ၣ် ပတဲမၣ်တဘၣ်လၢၤဘၣ်.” a

 လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်န့ၣ် ခီဖျိလၢ တၢ်ဒုးတၢ်ယၤ ဒီးတၢ်ထီဒုၣ်ထီဒါလိာ်သး အဃိ ပှၤထံၣ်ဘၣ် တၢ်ကီတၢ်ခဲ ဖးဒိၣ်.

  •   တုၤလၢ လါစဲးပတ့ဘၢၣ် ၂၀၂၃ န့ၣ် ပှၤလၢအဘၣ် ဃ့ၢ်မှံဟးဖျိးလၢ တၢ်ဒုးတၢ်ယၤ ဒီးတၢ်မၤဆူၣ်မၤစိးအဃိန့ၣ် အိၣ်ဝဲ ၁၁၄ ကကွဲၢ်.

  •   ပှၤလၢအထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်သၣ်ဝံၤလီၤဒိန့ၣ် အိၣ်ဝဲ ၇၈၃ ကကွဲၢ်. “ခီဖျိလၢ တၢ်ထီဒုၣ်ထီဒါလိာ်သးအဃိ ပှၤထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်သၣ်ဝံၤလီၤဒိအါမး. ပှၤလၢအထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်သၣ်ဝံၤလီၤဒိ အမျးကယၤ ၇၀ န့ၣ်အဝဲသ့ၣ် ထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်သၣ်ဝံၤလီၤဒိ ခီဖျိလၢ တၢ်ဒုးတၢ်ယၤ ဒီးတၢ်မၤဆူၣ်မၤစိးအဃိ.”—World Food Programme.

 တၢ်ဒုးတၢ်ယၤ ကတၢၢ်ကွံာ် ကန့ၢ်ဒံးဧါ. တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ် အိၣ်ထီၣ်ကန့ၢ်ဒံးဧါ. တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ တၢ်ဖှီၣ်တၢ်ယာ် တအိၣ်လၢၤဘၣ် ဒီးပှၤကိးဂၤဒဲး ကအီၣ်ဘၣ်အီဘၣ် လၢလၢပှဲၤပှဲၤန့ၣ် ကအိၣ်တဘျီဘျီဒံးဧါ. ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်အံၤန့ၣ် လံာ်စီဆှံတဲဝဲ ဒ်လဲၣ်.

တၢ်ဒုးတၢ်ယၤ အဆၢကတီၢ်

 ဖဲလံာ်စီဆှံ တဲဆိပာ်စၢၤဝဲ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဒုးတၢ်ယၤ ကအိၣ်ထီၣ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်အခါ အသူဝဲ တၢ်အဒိလၢ ပှၤဒိးကသ့ၣ်တဂၤ လၢအဒိးကသ့ၣ်.

  •   “ဒီးကသ့ၣ်အဂၤတဒုလၢ အလွဲၢ်ဂီၤန့ၣ် ဟဲထီၣ်ဝဲလီၤ. ဒီးပှၤလၢ အဒိးအီၤတဂၤန့ၣ် ဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်စိတၢ်ကမီၤလၢ အကထုးထီၣ်ကွံာ် တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢ ဒ်သိး ပှၤကမၤသံလိာ်သး တဂၤဒီးတဂၤလီၤ. ဒီးအဝဲဒိးန့ၢ်ဘၣ် နးဖးဒိၣ်တဘ့ၣ်လီၤ.”—လီၣ်ဖျါ ၆:၄.

 ဒီးကသ့ၣ်အဂၤခံဒုန့ၣ် ဟဲပိာ်ထွဲထီၣ် ကသ့ၣ်တဒုအံၤအခံ. ဒီးကသ့ၣ်ခံဒုအံၤန့ၣ် အဲၣ်ဒိးတဲဝဲ တၢ်သၣ်ဝံၤလီၤဒိ ဒီးတၢ်သံတၢ်ပှၢ် လၢအအိၣ်ထီၣ်ဝဲ ခီဖျိလၢ တၢ်ဆါသံသတြိာ် ဒီးတၢ်ဂ့ၢ်အဂၤတဖၣ်. (လီၣ်ဖျါ ၆:၅-၈) ဒ်သိး နကသ့ၣ်ညါအါထီၣ် ဘၣ်ဃးဒီး ဝံအတၢ်စံးပာ်အံၤ ဒီးအဟဲလၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ် လၢပစိၤအံၤ ဒ်လဲၣ်အဂီၢ် ဖးကွၢ် တၢ်ဂ့ၢ်လၢအမ့ၢ် “ပှၤဒိးကသ့ၣ်လွံၢ်ဂၤန့ၣ် လံာ်စီဆှံဒိလီၤဝဲလၢ မနုၤလဲၣ်

ခါဆူညါန့ၣ် တၢ်ဃူတၢ်ဖိးကအိၣ်ဝဲ

 တယံာ်လၢၤဘၣ်န့ၣ် တၢ်လုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ပူၤတဖၣ်န့ၣ် ပှၤတသူအီၤလၢ တၢ်ဒုးတၢ်ယၤအဂီၢ်လၢၤဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ပှၤလၢအကမၤကဲထီၣ်ဝဲ တၢ်အိၣ်သးဒ်အံၤန့ၣ် တမ့ၢ် ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိဘၣ်. လံာ်စီဆှံ တဲဝဲလၢ

  •   ကစၢ်ယွၤက “မၤကတၢၢ်ကွံာ် တၢ်ဒုးတၢ်ယၤလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢလီၤ.”—စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၄၆:၉.

  •   ကစၢ်ယွၤ ကမၤဘၣ်ဂီၢ်က့ၤ တၢ်ဂ့ၢ်ကီတဖၣ်လၢ အကဲထီၣ် ခီဖျိလၢ တၢ်ဒုးတၢ်ယၤအဃိ. “ကစၢ်ယွၤကထွါကွံာ် အဝဲသ့ၣ် အမဲာ်ထံခဲလၢာ် ဒီးတၢ်သံတအိၣ်လၢၤဘၣ်. ဒီးတၢ်သူၣ်အုးသးအုးမ့ၢ်ဂ့ၤ, တၢ်ဟီၣ်တၢ်ယၢၤမ့ၢ်ဂ့ၤ, တၢ်လၢအဆါမ့ၢ်ဂ့ၤ တအိၣ်လၢၤဘၣ်. တၢ်အလီၢ်လံၤလၢ အမၤသးအုးတ့ၢ်ပှၤန့ၣ် ဒံကွံာ်ဝဲလံ.”—လီၣ်ဖျါ ၂၁:၄.

  •   ကစၢ်ယွၤ ကမၤဝဲဒ်သိး ပှၤကိးဂၤဒဲး ကအိၣ်ဘၣ်မုာ်မုာ်ခုၣ်ခုၣ်. “ယပှၤဂီၢ်မုၢ် ကအိၣ်ဘၣ်လၢ တၢ်လီၢ်လၢ အပှဲၤဒီးတၢ်ဃူတၢ်ဖိးဒီးကအိၣ်ဘၣ် ဘံၣ်ဘံၣ်ဘၢဘၢလၢ တၢ်အိၣ်တၢ်ဆိးအလီၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ် ကအိၣ်ဘှံးဘၣ် မုာ်မုာ်လီၤ.”—ယၡါယၤ ၃၂:၁၈.

 ဒ်လံာ်စီဆှံ ဝံအတၢ်စံးပာ် အိၣ်ဝဲအသိး တၢ်ဒုးတၢ်ယၤ ဒီးတၢ်မၤအသးလၢ ပစိၤခဲအံၤန့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ တယံာ်လၢၤဘၣ်န့ၣ် တၢ်ဃူတၢ်ဖိး ကအိၣ်ထီၣ်ဝဲ.

 ခါဆူညါန့ၣ် တၢ်ဃူတၢ်ဖိးကအိၣ်အဂီၢ် ကစၢ်ယွၤကမၤဝဲဒ်လဲၣ်. ကစၢ်ယွၤ ကသူဝဲ မူခိၣ်ဘီမုၢ် အတၢ်ပၢတၢ်ပြး ဒ်သိး ကဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်ဃူတၢ်ဖိးအဂီၢ်. (မးသဲ ၆:၁၀) ဒ်သိး နကသ့ၣ်ညါအါထီၣ် ဘၣ်ဃးဒီး ဘီမုၢ်အံၤအဂ့ၢ် ဒီးဘီမုၢ်အံၤ ကဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤမနုၤတဖၣ် လၢနဂီၢ်လဲၣ်န့ၣ် ကွၢ်တၢ်ဂီၤမူဖုၣ်ကိာ် လၢအမ့ၢ် ယွၤအဘီအမုၢ်န့ၣ် မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်

a Miroslav Jenca, United Nations assistant secretary-general for Europe, December 6, 2023.