Ku bokona mu madisá

KIKWATEKESU PHAL’O MWIJI | UKAZA

Kyebhi Kitutena kutula “Osalu” Bhukididi Kyé?

Kyebhi Kitutena kutula “Osalu” Bhukididi Kyé?

 Mukonda dya jitekonolojiya javulu, oxefe yé mba ojikoleka jé jasalu ni asumbi, nange akingila kwila eye ukalakala kizuwa kyoso, mba sambwadi dya izuwa kusemana. Mukonda kya kiki, kubhonza kuxisa osalu, phala kubhanga o ima ya mukwa kumwenyu, kala o ukaza wé mba kulanga o ima yamukwa yabetakota kumwenyu.

 Ihi iwabhingi okwijiya

  •   Omitelembe yakafwetele ni jikomputadolo, jitena kukubhangesa kungastala kithangana kyavulu ni ima yasalu, muveji dyakukala kumoxi ni kaza dyé. Sumbala wala kubhata, nange wandamesena kutambwijila ojinjimbu joso ja salu jandakutumikisa mba kutambwijila kyoso kyandakuxinda.

     “Mu izuwa yalelu, kubhonga kyavulu kukala kumoxi ni mwiji wé kubhata se kukulandukisa. Wandatukumuka ngó akutumikisa jinjimbu mba amukulikala kusalu, eye uthandanganya kyavulu ni ima yiyi anga ujimba kwila wala ni mwiji.”—Jeanette.

  •   Phala kusokelesa okikalakalu kyé ni ima ya mukwa mukwenyu wé, eye watokala kubhanga kima. Se ki usokejeka kyambote o ima, okikalakalu kitena kunyana okithangana kiweji kala kumoxi ni kaza dyé.

     “O muthu uwandadyangela kumubwazeka mwadi wé. Nange eye utena kuxinganeka, mwene wandatendela. Mwene wandangiloloka. Kwakambe twandakaletu kumoxi.’”—Holly.

 Jindunge phala kubhanga okikalakalu kusalu ni kulanga o ukaza

  •   O ukaza wé wene watokala kukala kupholo. O Bibidya yamba: ‘Yosophe yongeka Nzambi ki bhukale muthu u iwanuna.’ (Matesu 19:6) Se eye ki uxikina muthu wosowoso ‘kumiwanuna,’ okwila wandakwehela osalu kumiwanuna?

     “Sayi asumbi abanza kwila kuma ene mufuta kidadi, atena kukuxinda mu ola yoso yamesena, phala eme o ukaza wami kyene okima kyabetakota. Ngatangela kwila kinganda tena kwatambwijila mukithangana kingala kubhata, maji nganda kwatambwijila kyoso kingandakala ni kithangana.”—Mark.

     Dibhwidise: ‘Okwila ngilondekesa kuma okazolakami ni ukazawami wabetakota osalu ndenge?’

  •   Mumaka alungu ni salu kana kuxikina yoso. O Bibidya yamba: “Oso aditulula, ene adimuka.” (Jisabhu 11:2) Omukwa kuditulula wejiya kate bhibhi bhwasuku onguzu yé. Se ukala umukwa kuditulula wandakwijiya okithangana kiwatokala kudituna o ikalakalu mba kubhana o ikalakalu ku muthu wengi.

     “Ngimukwa kuyudika ojitubu jamenya. Kyenyiki kyoso o athu kyangixana phala kubhanga kikalakalu mba kuyukidika kima ni lusolo, ene nange athathamana kya, maji se kingandatena kubhanga okikalakalu, eme ngibhinga muthu wengi phala kukibhanga.”—Christopher.

     Dibhwidise: ‘Okwila ngeji xikina kudituna salu yeji zanga o ukaza wami? Ihi yeji zwela kaza dyami yalungu ni maka enya?’

  •   Sotenu kithangana phala kukala kumoxi. O Bibidya yamba: “Ima yoso yala ni kithangana kye.” (Ndongixi 3:1) Se ukala ni ikalakalu yavulu, maji okithanagana kyatolo sota kusokejeka o ima, phala kukala kumoxi ni kaza dyé.

     “Kyoso kitukala ni ikalakalu yavulu tudizwelesa phala tusote kithangana kya kukala kumoxi. Kitwehela kima kyosokyoso kutulandukisa. Tubakana kutunda bhofele phala kunyunga, mba tuya mudya kurestaurande.”—Deborah.

     Dibhwidise: ‘Okwila ngisota kithangana phala kukala ngó mwene kiyadi kyetu, se kima kitulandukisa? Kyebhi kaza dyami kyeji tambwijila okibhwidisu kiki?’

  •   Jika omitelembe. O Bibidya yamba: ‘Sotenu kwijiya o ima ya betakota.’ (Filipe 1:10) Okwila utena kujika bhofele omutelembe phala ki ulanduke ni ima ya salu?

     “Ngene mubhanga yoso phala kuzumbuka kusalu mu ola yatokala. Kibhixila o ola yiyi, ngijika okaxa ya jinjimbu.”—Jeremy.

     Dibhwidise: ‘Okwila ngabhingi kulikala o internete kyoso oxefe yami mba o asumbi kyangibhindamena? Kyebhi kaza dyami kyeji tambwijila okibhwidisu kiki?’

  •    Kala omuthu walenduka. O Bibidya yamba: ‘Kalenu mu athu mwatetuluka, athu oso akijiye.’ (Filipe 4:5) Omuthu walenduka kajijila lwavulu akwa. Sayi Bhabha, wandabhinga kubhita dingi ithangana mukubhanga o ikalakalu kusalu muveji dya kukala kumoxi ni kaza dyé. Kabasa okikalakalu, sayi bhabha muthu wandabhinga kukalakala katé mwene mukithangana kya kunyoha. Mukonda dya Kiki, kala umuthu walenduka kana kujijila lwavulu mwadi wé mba muhatu wé.

     “Mwadi wami wala ni ditenda, sayi bhabha, nemwene kyazumbuka kya kusalu, wabhingi kutunda hanji phala kubatula maka amoneka. Sayi ithangana ngikala ni njinda mukonda dya ima yiyi. Maji etu twene mukala kumoxi ithangana yavulu, mukonda dya kiki, ki ngiluwala dingi.”—Beverly.

     Dibhwidise: ‘Okwila ngitendela kyoso kazola kami kyakalakala ola javulu kusalu? Kyebhi kaza dyami kyeji tambwijila okibhwidisu kiki?’

 Jindunge phala kudizwelesa

 Kyadyanga, kala muthu utena kutambwijila o ibhwidisu yakayela. Mukusuka, mutena kudizwelesa kyebhi kala muthu kyatambwijila.

  •   Okwila sayi kizuwa kaza dyé wadikalanganza kya, mukonda eye wabheka o kikalakalu kya salu kubhata? Okwila eye uxikina kuma mwene walungwe?

  •   Ihi imwatokala okubhanga phala kutula osalu ni ukaza bhu kididi kyé?

  •   Eye ubanza kwila mwadi wé kane muzubha o ikalakalu ya salu “kusalu” kala wizanayu kubhata? Ima yiyi yabhiti mu ithangana yebhi?

  •   Ihi iwamesena kwila kaza dyé u ibhanga phala kuta osalu bhukididi kyé ni kulanga kyambote omwiji?