Ku bokona mu madisá

Ku bokona mu madisá

KAIELA O KIXIKANU KIÂ | MADIIA

Muéne ua Kolokota ku Kikote Kia Muxima

Muéne ua Kolokota ku Kikote Kia Muxima

MADIIA ua xikama ni ndolo iavulu ku muxima. Ua mu kuívua mon’ê ua mu dikola mu kufua. Mediia hanji maji mua vundile ni muene buí. Muéne uivua ixi ia mu tunguta, matadi a mu baza. (Matesu 27:45, 51) Kiki kia kexile mu bhita nange phala ku kuatekesa Madiia ku mona kuila, Jihova ua betele kota mu ku luuala mu ku mona mon’ê, Jezú Kristu, ua mu fua.

Mu Ngolongota mba bhu Kididi a k’ixana Kibolongonho, sumbala ngoloxi kiá o dikumbi ki di bobele luua, Madiia ua di kuata mukôndo mukonda dia mon’ê. (Nzuá 19:17, 25) Muéne nange ua mateka o ku xinganeka mu ima ia kexile mu bhanga mon’ê mu undenge. Nange ua kexile mu banza mu ima ia bhitile 33 a mivu ku dima. Kioso muéne ni muadi uê Zuze, ambata mon’â a kazola mu tembulu mu Jeluzaleme mua kexile diiala dijina diê Ximinhá ua tambuile kutena kua Nzambi ua kuzuela ihi ieji bhita ni mona ku hádia. Muéne ua zuelele ima iambote ieji bhita ni Jezú maji ua londekesa ué ihi ieji bhita ni Madiia mu kizuua kieniókio ni kuila Madiia ueji divua kála a mu kubula ni xibhata ia dikota ku muxima. (Luka 2:25-35) Madiia ua tendela ngó o izuelu ioio mu ola kioso mon’ê akexile ku mu jibha.

Madiia ua divu kala a mu tubula xibhata ku muxima mukonda dia kikote

Ene mu zuela kuila, o kufua kua mona, kua beta o kuiibha ni ku bheka ndolo iavulu ku muxima, o kufua kua muthu uoso-uoso ndenge. O kalunga nguma ia dikota, ka tu bhekela ndolo iavulu mu maukexilu avulu. (Loma 5:12; 1 Kolindu 15:26) O kuila tu tena ku kolokota sumbala ni ndolo i bheka o kalunga? Kioso ki tua-nda di longa o muenhu ua Madiia tundé kia matekena Jezú o ukunji uê ndu mu kufua kuê, tua-nda di longa ima iavulu ia lungu ni kixikanu kia kuatekesa Madiia o ku kolokota sumbala ni kikote ku muxima.

“KIOSO KIA MI TUMA, BHANGENU-KIU.”

Tu mone ihi ia bhitile mivu itatu ni kaxaxi ku dima: Madiia ua monene kuila ima ieji lunguluka. Né muene mu mbanza iofele ia Nazalé, athu akexile mu zuela ia lungu ni Nzuá dia Batizu ni njimbu iambote ia kexile mu boka muéne ia kuila athu a tokalele ku diela o ituxi iâ. Madiia ua monene kuila mon’ê ua dianga ua kexile mu mona o njimbu ioio kala kijimbuete; kuila o kithangana kia ku mateka o ukunji uê kia bhixile kiá. (Matesu 3:1, 13) Phala Madiia ni dibhata diê dioso, kieji kala kibhidi kia dikota se Jezú ua tundile kubhata. Mukonda diahi?

Nange o muadi ua Madiia, Zuze, ua fuile kiá ukulu. Se kiki kidi, Madiia uejidile kiá o ndolo ijila mu ku funda ndandu. * Kienhiki, Jezú ka kexile ku mu ixana dingi “mon’a kalupindelu” maji ‘musongi a mabaia,’ mba kalupindelu. Kiki kilondekesa kuila, Jezú ua sulukile ni uenji ua tat’ê iu ua kexile mu kalakala phala ku dikila o muiji uoso kubhata, a tenesele samanu dia jiphange. (Matesu 13:55, 56; Marku 6:3) Né muene se Jezú ua longele Tiiaku—nange o mona ua kaiela Jezú mu ku mu vuala​—o ufunu ua kalupindelu phala ku suluka ni uenji, o ufuilu ua mona ua dianga ku muiji ueji bhonza kiavulu. Madiia ua kexile mu bhita kiá ni kibhidi kia dikota; o kuila ua kexile ni uôma mu kuijiia kuila Jezú ua-nda tunda kubhata? Manhi kiá. Maji o kibhuidisu kia beta o kota, kienhiki: Kiebhi kieji divua muéne kioso Jezú dia Nazalé kieji kituka Jezú Kristu mba o Mexiia a mu tangele ukulu? Saí musoso mu Bibidia u tu kuatekesa ku tambuijila o kibhuidisu kiki.—Nzuá 2:1-12.

Jezú uai kua Nzuá phala ku mu batizala ni ku kituka o Muthu a mu Undu kua Nzambi, mba Mexiia. (Luka 3:21, 22) Mu ku bhita kithangana, ua mateka o ku bhongolola o jixibulu jê. Sumbala ua tokalele ku bhanga o kikalakalu kiê ni lusolo luoso, muéne ua kexile ué ni kithangana kia ku kala ni jindandu ni makamba. Muéne uai ni manh’â ni jixibulu, ni ndenge jê ku fesa ia ukaza ku mbanza ia Kanana, kua bhingile kuenda 13 dia ji kilómetulu tundé ku mbanza ia Nazalé. Ku fesa, Madiia ua mono kuila kua kambele kima. Madiia nange ua mono kuila o muiji ku fesa ua kexile mu di zuma mudiâ. Kua kambele vinhu! Ku ixi iâ, o ku kamba vinhu ku fesa, kua kexile mu londekesa kuila o muiji ka tambuluile kiambote o asonhi kiki kia kexile mu kuatesa jisonhi ku muiji. Madiia ua a kuatela henda iu uai mu zuela ni Jezú.

Muéne uambela mon’ê, uixi: “Ene kala dingi ni vinhu.” Ihi ia mesenene Madiia kua Jezú n’a i bhange? Manhi kiá; maji muéne uejidile kuila mon’ê uexile diiala dia dikota ueji bhanga ima iavulu iambote. Nange muéne ua fikile kuila, Jezú ueji mateka mu kithangana kieniókio mu ku bhanga madiuanu. Mu kidi, muéne ua kexile mu zuela kua Jezú: “Nga ku dióndo, mon’ami bhanga kima phala ku a kuatekesa!” Madiia nange ua diuana kiavulu kioso Jezú kia mu vutuila. Jezú uambe: “Muhatu, ki ku bhingi eie u ngi longa kioso ki nga fuama o kubhanga?” O izuelu ia Jezú ki ilondekesa ku bhukumuka, sumbala kiene kia banza athu avulu. Maji o izuelu iê ilondekesa ukexilu ua henda ua ku bazela. Jezú ua kexile mu lembalala manh’â kuila, kexile ni ufolo ua ku mu tangela kiebhi kia tokalele ku kumbidila o ukunji uê; mukonda kiokio kiexile kikalakalu kia Tat’ê, Jihova.

Madiia ua xikina o kibazelu kia mon’ê mukonda muéne uexile muhatu ua henda ni ku lenduka. Muéne uai mu zuela ni ió akexile mu sidivila ku fesa iu ua a tangela, uixi: “Kioso kia mi tuma, bhangenu-kiu.” Madiia ua tendela kuila ki kiexile dingi kikalakalu kiê ku tangela mon’ê ihi ia tokalele o ku bhanga; maji muéne ni akuâ, a tokalele ku kaiela o izuelu iê. Jezú ua londekesa kuila ua kexile ué ni henda ia dikaza dienhódio. Muéne ua bhange o madiuanu mê a dianga mu ku bhilula o menha mu vinhu. Kiebhi kia divu o athu? “Jixibulu jê anga ji mu xikana.” Madiia ua xikina ué Jezú. Muéne ka mono ngó Jezú kala mon’ê, maji kala Ngana ni Mubhuludi uê.

O jitata lelu a tena ku di longa ima iavulu ku kixikanu kia Madiia. Tuejiia kuila, se-ku dingi tata u sasa mona kala Jezú. Maji kioso mona uoso-uoso kia kula, kiki ki tena ku bheka ibhidi iavulu. Nange o tata mba mama u suluka ni ku mona mon’ê kala mona-ndenge hanji, maji o ukexilu iú, ki u mu tokala dingi. (1 Kolindu 13:11) Kiebhi o tata mba mama kia tena ku di bhana ni mon’ê ua kulu kiá? Kima kimoxi, o ku dielela ni muxima uoso kuila mon’ê ki kale ua diiala mba ua muhatu, ua-nda suluka ni ku belesela o ilongesu ia Bibidia ni kuila mu ku bhanga kiki ua-nda tambula mabesá a Jihova. O izuelu ia tululuka ia tata mba ia mama mu kulondekesa kuila a mu dielela, ia-nda suínisa kiavulu o mona. Sé phata, Jezú ua sakidila kiavulu o kikuatekesu kia Madiia ku mivu ia kaiela-ku.

‘JIPHANGE JÊ UÉ KA MU XIKANA’

O divulu dia Matesu, Marku, Luka ni Nzuá, ki di tumbula kiavulu Madiia ku mivu itatu ni kaxaxi mu ku kumbidila Jezú o ukunji uê. Maji ijiia-kiu kuma, muéne nange uexile mutudi—mama sé diiala ni ana kubhata phala ku sasa. Kiki, ki tu kuatekesa ku tendela se mukonda diahi muéne ka tenene ku kaiela Jezú kioso kia kexile mu boka mu ji sanzala. (1 Timote 5:8) Maji muéne ua suluka ni ku xinganeka mu ima ia nzumbi, ia di longele muéne ia lungu ni Mexiia iu ua kexile múia mu iônge izuua ioso kala kiexile o kifua kia muiji.—Luka 2:19, 51; 4:16.

Kiki ki kilondekesa kuila muéne uexile mu kiônge kioso Jezú kia balumuka iu ua tange o divulu dia Nzambi mu mbanza ia Nazalé? Kisangusangu kia dikota kuívua mon’ê ku tanga o kikanenu kiokulu kia lungile ni Mexiia ni kulondekesa kuila kia kexile mu di kumbidila kua muéne! Madiia ua divu kia iibha kioso kia mono kuila akuâ Nazalé ka xikinine mon’ê. Ene a soto ku mu jibha!—Luka 4:17-30.

Kia mu luualesa ué kiavulu ku mona kiebhi an’ê a mukua kia kexile mu tambuijila Jezú. O divulu dia Nzuá 7:5, di tu londekesa kuila o jiphange ja Jezú ka kexile ni kixikanu kala manh’â. O Bibidia i zuela: ‘Ni jiphange jê ué ka mu xikana.’ Ia lungu ni jiphange ja ahatu ja Jezú—exile jiiadi—o Bibidia ki i zuela o ukexilu uâ. * Kienhiki, Madiia uevu o ndolo ijila mu ku tunga ni athu ka bheza Nzambi imoxi. Muéne ua bhange nguzu phala ku kolokota mu ufiiele uê ku ilongesu ia kidi ia Nzambi ni ku bhanga ioso phala ku kuatekesa an’â ku zola Nzambi sé ku a jijidika.

Saí kithangana o jindandu ja Jezú—nange o jiphange jê ué kuene kua kexile—a banze kuia “ku kuata” Jezú. Ene akexile mu zuela: “Ua tekuka.” (Marku 3:21, 31) Maji Madiia ki kiene kia banzele ia lungu ni mon’ê maji muéne uai ni an’ê mu ku banza kuila ene eji di longa kima kieji ku a kuatekesa ku kala ni kixikanu. O kuila kiene muene kia bhiti? Sumbala Jezú ua sulukile ni ku bhanga ima ionene ni ku longa o kidi, né kiki o an’â a mukua a Madiia ka xikinine Jezú. O kuila Madiia ua di bhuidisa ni njinda se ihi ia tokalele o ku bhanga dingi phala ku kuatekesa an’ê?

Eie ua tungu ni muiji ki muala mu ubhezelu umoxi? O kixikanu kia Madiia ki tu longa disá dia dikota. Muéne ka bhuila mu ku sota ku kuatekesa ndandu jê kexile mu bheza Jihova. Mu veji dia kiki, uehela kuila ene a mone kuila o kixikanu kiê kia kexile ku mu bhekela kisangusangu kia dikota ni ku tululuka kua muxima. Muéne ua suluka ué ni ku kuatekesa mon’ê ua fiiele. O kuila Madiia uexile ni ngunzu ia Jezú? O kuila saí ithangana muéne ua mesenene kuila Jezú u kala hanji kubhata ni muiji? Se kiki kidi, muéne ua tena ku langa o muxima uê. Muéne ua kexile mu mona kuila o ku kuatekesa ni ku suínisa Jezú, ujitu ua dikota. O Kuila u tena ué ku kuatekesa an’ê ku ta Nzambi ku pholo dia muenhu uâ?

“XIBHATA I KU TUBULA MUXIMA UÉ MUÉNE”

O kuila Madiia a mu besoala mu ku xikina Jezú? Jihova u besoala jinga ió a kala ni kixikanu, sé phata kiene ué kia bhange ni Madiia. (Jihebeleu 11:6) Xinganeka kiebhi kia divu Madiia mu kuívua mon’ê ku longa mba kuívua athu kuzuela ni kisangusangu kioso o ilongesu ia mon’ê.

Ifika iavulu ia tele Jezú ia londekesa o ulongelu ua tambula kua Zuze ni kua Madiia

Ku ifika ia kexile mu ta mon’ê, o kuila Madiia ua mono-ku ima ia bhitile ni Jezú mu undenge uê mu mbanza ia Nazalé? Kioso Jezú kia te o kifika kia muhatu ua kexile mu komba o dibhata diê phala ku sanga kiphaka kia texikile, ku zuka o fadinha phala ku bhanga nê mbolo, mba o kifika kia lungu ni ku muika kandeia ni ku ka ta ku thandu dia meza, o kuila Madiia ua lembalala Jezú kioso kiexile mona-ndenge ua kexile mu mbanji iê ni ku mu kuatekesa ku ikalakalu kubhata? (Luka 11:33; 15:8, 9; 17:35) Kioso Jezú kia zuela kuila o njungu iê ki i bhonzele maji ia bhebhulukile, o kuila Madiia ua lembalala o ithangana kioso muadi uê, Zuze, kia kexile mu longa Jezú kiebhi kia tokalele ku bhanga njungu iambote phala o iama ki i di kuame mu ku dima o mavu? (Matesu 11:30) Sé phata Madiia ua sangulukile kiavulu mu ku banza ku ujitu ua tambuile kua Jihova—ku kuatekesa ku sasa ni ku longa o mona ueji kituka Mexiia. Muéne ua sangulukile ué mu kuívua Jezú, o mesene ia dikota, ua kexile mu longa ima iambote bhu kaxi ka ifika!

Maji Madiia ua suluka ni ku kala ni ukexilu ua lenduka. Mon’ê nuka ua mu bhingile ubhezelu. Mu ukunji uê, saí muhatu ku kifuxi, ua dikola kuila o manh’a Jezú ua zediuile mu ku vuala Jezú. Muéne ua tambuijila: “A beta ku zediua oso évua o maka ma Nzambi anga a ma lunda!” (Luka 11:27, 28) Kioso athu mu kifuxi kia zuela kuila o manh’a Jezú ni jiphange jê akexile bhu kanga, muéne ua zuela kuila oso a xikinine Nzambi, ene exile ji mama ni jiphange jê. Madiia ka luuala ni izuelu íii, muéne ua tendela se mukonda diahi Jezú ua zuela kiki—o ukamba mu nzumbi ua beta kota o undandu ndenge.—Marku 3:32-35.

Izuelu iebhi ilondekesa o ndolo ia kexile mu divua Madiia mu ku mona mon’ê ku mu phaphela ku taka? O poxolo Nzuá ua mono kioso Jezú kia kexile ku mu jibha, ua soneka: Kioso kia kexile mu jibha Jezú, Madiia uemanene ‘bhu mbandu ia taka ia Jezú.’ Se-ku kima kieji fidisa o mama ua fiiele ni ua henda kuimana bhu mbandu a mon’ê mu kithangana kieniókio. Jezú ua mono Madiia, sumbala o ku bhuima ni kuzuela kua kexile ku mu bhekela ndolo iavulu mukonda dia jipheleku, né kiki muéne ua zuela, ua bhingi poxolo iê ia kazola, Nzuá, ku langa manh’â. Mukonda o jiphange jê kexile hanji abhezi a Nzambi, Jezú ka xisa manh’â phala ene ku a langa, maji ua dielela dixibulu diê dia kazola phala ku bhanga kiki. Kienhiki, Jezú ua londekesa kuila, o diiala dia kixikanu dia tokala ku langa kiambote o muiji uê, benge-benge mu ukexilu ua nzumbi.—Nzuá 19:25-27.

Kioso Jezú kiafu, Madiia ua kexile ni ndolo iavulu ku muxima kala kia ki tangele kiá ukulu, kuila xibhata ia ka mu tubula o muxima. Se ki tu bhonza ku xinganeka kiebhi kia kexile mu divua Madiia mu kithangana kieniókio, kia-nda tu bhonza ué ku xinganeka o kisangusangu kia kexile na-kiu kioso kia bhiti izuua itatu! Madiia ua mono o madiuanu a betele o kota—Jezú a mu fukunuine! O kisangusangu kiê kia di bandekesa dingi mukonda mu ku bhita kithangana, Jezú ua monekena kua phang’iê, Tiiaku. (1 Kolindu 15:7) O kiônge kiokio kia suínisa kiavulu Tiiaku ni phange ja mukua ja Jezú. O Bibidia ilondekesa kuila mu ku bhita thembu, ene a xikina Jezú Kristu. Mu ku bhita kithangana, ene akexile múia mu iônge ni manh’â ni kuila ‘a jijila ni muxima umoxi o ku samba.’ (Ikalakalu 1:14) Phange jiiadi ja Jezú, Tiiaku ni Juda, a soneka mikanda mu Bibidia.

Madiia ua sangulukile kiavulu ku mona an’ê a mukua ku kituka Jikidistá ja fiiele

Ia lungu ni Madiia, o Bibidia i suka ni ku mu tumbula mu kiônge mua kexile ni an’â o ku samba. Disukilu diambote dia musoso ua Madiia ni phangu iambote ia tu xila muéne! Mukonda dia kixikanu kiê, muéne ua kolokota ku kikote kia muxima iu ua tambula kijingu kia dikota. Se tu kaiela o kixikanu kiê, tua-nda kolokota ué mu ibhidi ioso-ioso mu tu bhita ni ku tambula mabesá avulu ku hádia.

^ kax. 8 O divulu dia Matesu, Marku, Luka ni Nzuá a suka mu ku tumbula Zuze kioso Jezú kia kexile ni 12 dia mivu. Kienhiki, o manh’â Jezú ni ana a mukua a Madiia a a tumbula maji Zuze kana dingi. Jezú akexile ku mu ixana “mon’a Madiia” kana dingi mon’a Zuze.—Marku 6:3.

^ kax. 16 Jezú ka mu vualele kua Zuze, kienhiki, o jiphange jê jexile ngó jiphange ja mama imoxi.—Matesu 1:20.