តើលោកអ្នកដឹងឬទេ?
តើអ្វីបានកើតឡើងដល់ក្រុងនីនីវេក្រោយពីសម័យយ៉ូណាស?
គេហទំព័រមួយរបស់សារមន្ទីរអង់គ្លេសរៀបរាប់ថា ប្រហែលជានៅឆ្នាំ៦៧០ មុនគ.ស. អាស៊ីរីជាចក្រភពដែលធំជាងគេលើពិភពលោក «ដែលមានទឹកដីចាប់ពីកោះគីប្រុស ទៅដល់ប្រទេសអ៊ីរ៉ង់ ហើយនៅគ្រាមួយក៏រួមបញ្ចូលប្រទេសអេហ្ស៊ីបដែរ»។ (The British Museum Blog) រាជធានីនីនីវេគឺជាក្រុងដ៏ធំជាងគេលើពិភពលោក។ ក្រុងនោះមានសួនច្បារស្អាតៗជាច្រើន វិមានធំស្កឹមស្កៃ និងបណ្ណាល័យធំៗ។ សិលាចារឹកលើជញ្ជាំងពីក្រុងនីនីវេសម័យបុរាណបង្ហាញថា ដូចស្ដេចអាស៊ីរីឯទៀត ស្ដេចអាស៊ើបានីផាលបានហៅខ្លួនគាត់ថា«ស្ដេចធំជាងគេបំផុតលើពិភពលោក»។ នៅពេលនោះចក្រភពអាស៊ីរីនិងក្រុងនីនីវេ មើលទៅគ្មានអ្នកណាអាចយកឈ្នះបានទេ។
មហាអំណាចអាស៊ីរីគឺជាចក្រភពដ៏ធំជាងគេក្នុងពិភពលោកនៅសម័យនោះ
ប៉ុន្តែ ពេលដែលអាស៊ីរីមានអំណាចដល់កំពូល សេផានាដែលជាអ្នកប្រកាសទំនាយរបស់ព្រះយេហូវ៉ាបានប្រកាសទុកជាមុនថា៖ «[ព្រះយេហូវ៉ា]នឹង... បំផ្លាញស្រុកអាស៊ីរី។ លោកនឹងបំផ្លាញក្រុងនីនីវេឲ្យទៅជាទីហួតហែងដូចជាទីរហោស្ថាន»។ ម្យ៉ាងទៀត ណាហ៊ុមដែលជាអ្នកប្រកាសទំនាយម្នាក់ទៀតរបស់ព្រះយេហូវ៉ាបានប្រកាសទុកជាមុនថា៖ «ចូររឹបអូសយកមាសប្រាក់ទៅ!... ក្រុងនោះបានត្រូវបំផ្លាញ ហើយត្រូវទុកចោលឲ្យនៅទទេ!... អស់អ្នកដែលឃើញនាងនឹងរត់ចេញពីនាង ទាំងពោលថា៖ ‹ក្រុងនីនីវេបានត្រូវបំផ្លាញហើយ!›»។ (សេផ. ២:១៣; ណា. ២:៩, ១០; ៣:៧) អ្នកដែលឮទំនាយទាំងនេះប្រហែលជាឆ្ងល់ថា ‹តើនេះពិតជាអាចកើតឡើងបានឬទេ? តើចក្រភពអាស៊ីរីដែលមានអំណាចខ្លាំងក្លា ពិតជាអាចត្រូវគេយកឈ្នះបានឬ?›។ នេះទំនងជាមើលទៅ មិនគួរឲ្យជឿទេ។
ក្រុងនីនីវេបានទៅជាទឹកដីដែលគេទុកចោល
ទោះជាយ៉ាងនោះក៏ដោយ អ្វីដែលមើលទៅមិនគួរឲ្យជឿបានកើតឡើងមែន! នៅចុងសតវត្សរ៍ទី៧ មុនគ.ស. ពួកបាប៊ីឡូននិងពួកមេឌីបានយកឈ្នះលើពួកអាស៊ីរី។ យូរៗទៅ ក្រុងនីនីវេបានត្រូវបោះបង់ចោល ហើយគ្មានអ្នកណានឹកចាំអំពីក្រុងនោះទេ។ សៀវភៅមួយបានរៀបរាប់ថា៖ «នៅយុគសម័យកណ្ដាល ក្រុងនោះបានត្រូវកប់ចោល ហើយមនុស្សស្គាល់ក្រុងនីនីវេដោយសារតែក្រុងនោះបានត្រូវរៀបរាប់នៅក្នុងគម្ពីរ»។ (The Metropolitan Museum of Art in New York) សៀវភៅមួយទៀតក៏រៀបរាប់ដែរថា៖ «មកដល់ឆ្នាំ១៨០០ជាងគ្មានមនុស្សណាស្គាល់ថាក្រុងនីនីវេពិតជាធ្លាប់មានឬយ៉ាងណាទេ»។ (Biblical Archaeology Society Online Archive) ប៉ុន្តែក្រោយមកនៅឆ្នាំ១៨៤៥ បុរាណវត្ថុវិទូម្នាក់ឈ្មោះអូស្ទិន ហេនរី ឡៃអាឌចាប់ផ្ដើមរុករកសំណង់បាក់បែកនៅក្រុងនីនីវេ ហើយអ្វីដែលគាត់បានរកឃើញបង្ហាញថាក្រុងនីនីវេធ្លាប់ជាក្រុងដ៏រុងរឿងមែន។
ការសម្រេចយ៉ាងត្រឹមត្រូវនៃទំនាយអំពីក្រុងនីនីវេ ពង្រឹងទំនុកចិត្តយើងថា ទំនាយផ្សេងៗក្នុងគម្ពីរស្ដីអំពីទីបញ្ចប់នៃរដ្ឋាភិបាលនានានៅសព្វថ្ងៃនេះក៏នឹងត្រូវសម្រេចដែរ។—ដាន. ២:៤៤; បប. ១៩:១៥, ១៩-២១
