وتباسىڭىز بەرەكەلى بولسىن | اتا-انالار
اجىراسۋدىڭ بالاعا اسەرى
كەيبىر ەرلى-زايىپتىلار مىنەزدەرى جاراسپاعاندىقتان اجىراسۋدى ٴجون كورەدى. ولار «كۇندە ۇرىسىپ-كەرىسكەنىمىزشە، بالالارىمىز ٷشىن ەكەۋىمىز ەكى جاققا كەتكەنىمىز دۇرىس بولادى» دەپ ويلايدى. الايدا ايعاقتارعا كەلسەك، نەنى بايقايمىز؟
اجىراسۋدىڭ بالالارعا اسەرى قانداي؟
زەرتتەۋلەر كورسەتەتىندەي، اجىراسۋدىڭ كەسىرىنەن بالا تاعدىرى تالكەككە تۇسۋدە. اتا-انالارى ەكى بولەك كەتكەن بالالاردا مىنا جايتتار ٴجيى بايقالادى:
اشۋ-ىزا، ۋايىم، دەپرەسسيا
مىنەز-قۇلقىنداعى اۋىتقۋلار
وقۋعا ىنتاسىز بولۋ نەمەسە مەكتەپكە بارماي قويۋ
اۋرۋشاڭدىق
بۇعان قوسا كەي بالالار اتا-اناسىنىڭ اجىراسقانىنا وزدەرىن كىنالى سانايدى. ولار «اتا-انام مەنىڭ كەسىرىمنەن اجىراستى» نەمەسە «ولاردى توقتاتۋىم كەرەك ەدى» دەپ ويلايدى.
اجىراسۋدىڭ اشتى سالدارى بالالاردىڭ كەيىنگى ەرەسەك ومىرىنە دە كولەڭكەسىن تۇسىرمەي قويمايدى. ولار وزگەلەرگە سەنۋدەن قالعان، جاسىق، وزدەرىن تۇككە تۇرعىسىز سانايتىن ادام بولىپ ٶسۋى مۇمكىن. مۇنداي بالالار كەيىن نەكەلەرىندە قيىندىق تۋىنداعاندا، اجىراسا سالۋعا بەيىم كەلەدى.
ويتۇيىن. اجىراسۋدى ويلاپ جۇرگەن ەرلى-زايىپتىلار: «بالالارىمىز ٷشىن وسىلاي ەتكەنىمىز دۇرىس»،— دەپ ايتۋى مۇمكىن. ٴبىراق زەرتتەۋلەر مۇنى قۇپتامايدى. پەنەلوپە ليچ ەسىمدى پسيحولوگ بىلاي دەيدى: «اتا-اناسىنىڭ اجىراسقانى — بالا ٷشىن اۋىر سوققى» a.
كيەلى كىتاپ ٴپرينسيپى: «تەك ٶز مۇددەلەرىڭدى ەمەس، باسقالاردىڭ دا مۇددەسىن ويلاڭدار» (فىلىپىلىكتەرگە 2:4).
اجىراسسام، بالام باقىتتى بولا ما؟
كەيبىرەۋلەر «ٴيا» دەپ جاۋاپ بەرەر. دەگەنمەن اتا-انانىڭ مۇقتاجدىعى مەن بالانىڭ مۇقتاجدىعى ەكى ٴتۇرلى بولاتىنىن ەسكەرىڭىز. بولەك كەتكىسى كەلەتىن اتا-انا جاڭا ٶمىر باستاۋدى قالايدى. ال بالا، ادەتتە، اكەسى مەن اناسىنىڭ بىرگە تۇرىپ، ٴبارى بۇرىنعىداي بولعانىن قالايدى.
اجىراسۋدىڭ كۇتپەگەن ناتيجەلەرى تۋرالى كىتاپتىڭ اۆتورلارى مىڭداعان اجىراسۋدى زەرتتەي كەلە بىلاي دەپ جازادى: «ٴبىر جايت انىق: باقىتتى ەكەندەرىن ايتقان بالا بولمادى. قايتا ولار: —اتا-انام اجىراسقان كۇنى مەن دە بالالىق شاعىمنان اجىرادىم،— دەيدى». كىتاپتا ايتىلعانداي، «بالاعا ەڭ جاقىن ادامداردىڭ اراسىنداعى قارىم-قاتىناس تۇراقسىز بولىپ شىققاندىقتان، ول بۇل دۇنيەگە بۇرىنعىدان دا ۇلكەن كۇمانمەن، قاۋىپپەن قارايدى» («The Unexpected Legacy of Divorce»).
ويتۇيىن. اتا-انالارى اجىراسقاننان كەيىن، بالالاردىڭ باقىتتى بولۋى ەكىتالاي.
كيەلى كىتاپ ٴپرينسيپى: «كۇيرەگەن رۋح سۇيەكتى قۋراتار» (ناقىل سوزدەر 17:22).
اجىراسقاننان كەيىن اتا-انالىق جاۋاپكەرشىلىكتى ٴبولىسۋ تۋرالى نەنى بىلگەنىم ٴجون؟
اجىراسقان كەيبىر ادامدار بالانىڭ الدىنداعى اتا-انالىق مىندەتتەرىن تەڭدەي ٴبولىسىپ، بۇرىنعىسىنشا اتقارا بەرەمىز دەپ ويلايدى. ٴبىراق بۇلاي ەتۋ وڭاي ەمەس. زەرتتەۋلەر كورسەتەتىندەي، اجىراسقان ەرلى-زايىپتىلار ٴجيى:
بالالارىنا جەتكىلىكتى كوڭىل بولمەيدى
ٴبىر-بىرىنە قايشى كەلەتىن ەكى ٴتۇرلى تاربيە بەرەدى
وزدەرىن كىنالى سەزىنگەندىكتەن نە قاتتى شارشاعاندىقتان، بالالارىن بەتىمەن جىبەرەدى
اتا-اناسى اجىراسقان بالا ادەتتە ولاردىڭ ٴتىلىن الماي كەتەدى. ويتكەنى ولاردىڭ وزدەرى ۋادەلەرىندە تۇرماي، نەكەلىك انتتارىنان اينىپ كەتتى. سودان بالا: «مەن ولاردى نە ٷشىن تىڭداۋىم كەرەك؟!»— دەۋى مۇمكىن.
ويتۇيىن. اجىراسقاننان كەيىن بالانى ەكى جاقتان بىردەي تاربيەلەۋ اتا-انا ٷشىن وتە قيىن. ال بالا ٷشىن بۇل تىپتەن قيىن.
كيەلى كىتاپ ٴپرينسيپى: «بالالارىڭنىڭ كوڭىلى تۇسپەۋى ٷشىن، ولاردى ىزالاندىرماڭدار» (قولوستىقتارعا 3:21).
بۇل ەڭ جاقسى شەشىم بە؟
اجىراسقاننان كەيىن جاڭا ٶمىر باستاۋ ٷشىن وتە كوپ كۇش جۇمساۋ كەرەك بولادى. ودان دا ەرلى-زايىپتىلار سول كۇشتى نەكەلەرىن ساقتاۋ ٷشىن جۇمىلدىرعاندارى جاقسىراق بولادى. نەكە تاقىرىبىنداعى ٴبىر كىتاپتا بىلاي دەلىنەدى: «نەكەنىڭ ٴساتسىز بولعانى ونىڭ ٵرى قاراي دا ٴساتسىز بولا بەرەتىنىن بىلدىرمەيدى. ەڭ باقىتسىز دەگەن ەرلى-زايىپتىلاردىڭ ٶزى جۇپتارىن جازباي، بىرگە قالا بەرسە، ۋاقىت وتە باقىتتى بولا تۇسەدى» («The Case for Marriage»). وسى ايتىلعانداردان شىعاتىن ٴتۇيىن: اتا-اناسى اجىراسپاي، بىرگە تۇراتىن وتباسىندا بالالار دا وركەندەي تۇسەدى.
بىراق بۇل «اجىراسۋعا ەش جول جوق» دەگەن ٴسوز ەمەس. ەرلى-زايىپتىلاردىڭ ٴبىرى جىنىستىق ازعىندىق جاساعان جاعدايدا كيەلى كىتاپ ولارعا اجىراسۋعا رۇقسات بەرەدى (ماتاي 19:9). الايدا كيەلى كىتاپتا «پاراساتتى ٵر قادامىن ويلاپ باسادى» دەگەن دە سوزدەر بار (ناقىل سوزدەر 14:15). نەكەلەرىنە سىزات ٴتۇسىپ، اجىراسۋدى ويلاپ جۇرگەن ەرلى-زايىپتىلار بارلىق جايتتى، سونىڭ ىشىندە اجىراسقاندارى بالالارىنا قالاي اسەر ەتەتىنىن دە ەسكەرۋلەرى كەرەك.
ارينە، ەرلى-زايىپتىنىڭ ٴبىر شاڭىراقتىڭ استىندا جاي عانا بىرگە تۇرعانى ازدىق ەتەدى. ولارعا نەكەلەرىن باقىتتى دا بەرىك ەتۋگە قاجەتتى قاسيەتتەر دامىتۋ كەرەك. بۇل ورايدا كيەلى كىتاپتىڭ كومەگى زور. ويتكەنى نەكە قۇرىلىمىنا باستاما بەرگەن — وسى كيەلى كىتاپتىڭ اۆتورى ەحوبانىڭ ٶزى (ماتاي 19:4—6).
كيەلى كىتاپ ٴپرينسيپى: «مەن قۇدايلارىڭ ەحوبامىن. مەن سەندەرگە پايدالىنى ۇيرەتەمىن» (يشايا 48:17).
a «Your Growing Child—From Babyhood Through Adolescence» اتتى كىتاپتان.