7-ٴبولىم
بالانى — جاستان
«مەن بۇگىن بۇيىرعان وسى سوزدەر جۇرەگىڭنەن ورىن السىن. ولاردى بالالارىڭنىڭ قۇلاعىنا قۇي» (مۇسانىڭ 5-جازباسى 6:6، 7).
وتباسى اتاۋلىعا باستاۋ بەرگەن قۇداي اتا-انالارعا بالا تاربيەلەۋ جاۋاپكەرشىلىگىن جۇكتەگەن (قولوستىقتارعا 3:20). سوندىقتان اتا-انا رەتىندە ٴسىز بالاڭىزدى قۇدايدى جاقسى كورۋگە ۇيرەتۋىڭىز جانە جاۋاپتى ازامات بولىپ وسۋىنە كومەكتەسۋىڭىز قاجەت (تىموتەگە 2-حات 1:5؛ 3:15). سونداي-اق ۇل-قىزىڭىزدىڭ كوڭىلىندە نە جاتقانىن ٴتۇسىنۋدى ۇيرەنىڭىز. ارينە، بالاعا ٶزىڭىزدىڭ ۇلگى كورسەتكەنىڭىز اسا ماڭىزدى. قۇداي ٴسوزىن بالاڭىزدىڭ ساناسىنا ۇيالاتۋ ٷشىن، ول الدىمەن ٶز جۇرەگىڭىزدەن ورىن الۋ كەرەك (ٴزابۇر 40:8).
1. بالاڭىز ٶز ويىن ەركىن ايتا السىن
كيەلى كىتاپتا نە جازىلعان؟ «اركىم تىڭداۋعا جۇيرىك، سويلەۋگە... باياۋ بولسىن»،— دەلىنگەن كيەلى كىتاپتا (جاقىپ 1:19). كەز كەلگەن اتا-انا بالاسىنىڭ وزدەرىمەن ەركىن سويلەسە العانىن قالايتىنى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى. بۇل ٷشىن بالالار اتا-اناسىنىڭ ٵردايىم تىڭداۋعا دايىن ەكەنىن سەزىنۋلەرى قاجەت. ولار ىشىندەگىلەرىن اشىق ايتا الۋ ٷشىن، ۇيدە تىنىشتىق بولۋىنا قام جاساڭىز (جاقىپ 3:18). ەگەر قاتال نە بىردەن ۇرسىپ شىعا كەلسەڭىز، ولاردىڭ سىزگە ٶز ويىن اشىق ايتۋى ەكىتالاي. بالالارعا شىدامدى بولىڭىز، ولاردى جاقسى كورەتىنىڭىزدى ٴجيى ايتىپ وتىرىڭىز (ماتاي 3:17؛ قورىنتتىقتارعا 1-حات 8:1).
پايدالى كەڭەس
-
بالالارىڭىز سىزبەن سويلەسكىسى كەلگەندە، تىڭداۋعا دايىن بولىڭىز.
-
بالالارىڭىزبەن قيىندىقتار بولعاندا عانا ەمەس، كۇندە سويلەسىپ تۇرىڭىز.
2. ٴسوز توركىنىنە ٷڭىلىڭىز
كيەلى كىتاپتا نە جازىلعان؟ قۇداي سوزىندە: «ماسەلەنىڭ بايىبىنا باراتىن تابىسقا جەتەدى»،— دەپ جازىلعان (ناقىل سوزدەر 16:20). بالالارىڭىزدىڭ شىنايى سەزىمدەرىن ٴتۇسىنۋ ٷشىن، ولاردىڭ ايتقان سوزدەرىنىڭ استارىنا ۇڭىلە ٴبىلىڭىز. تۇيمەدەيدى تۇيەدەي قىلۋ نە ويىنداعىسىن باسقاشا جەتكىزۋ — جاستارعا ٴتان نارسە. «ٴمان-جايدى تىڭداماي جاتىپ جاۋاپ قايتارۋ — اقىماقتىق»،— دەلىنگەن كيەلى كىتاپتا (ناقىل سوزدەر 18:13). سوندىقتان تەز اشۋعا بەرىلمەڭىز (ناقىل سوزدەر 19:11).
پايدالى كەڭەس
-
بالاڭىز نە ايتپاسىن، ونىڭ ٴسوزىن بولمەڭىز جانە كۇيىپ-پىسپەڭىز.
-
ونىڭ جاسىندا ٶزىڭىزدىڭ قانداي بولعانىڭىزدى، ٴسىز ٷشىن نەنىڭ ماڭىزدى بولعانىن ەسكە ٴتۇسىرىڭىز.
3. ەكى جاققا تارتپاڭىزدار
كيەلى كىتاپتا نە جازىلعان؟ وندا: «بالام، اكەڭنىڭ تاربيەسىنە قۇلاق اس، اناڭنىڭ تالىمىنەن دە باس تارتپا»،— دەلىنگەن (ناقىل سوزدەر 1:8). قۇداي اكەگە دە، شەشەگە دە بالانىڭ ۇستىنەن بيلىك بەرگەن. بالالارىڭىزدى وزدەرىڭىزدى قۇرمەتتەۋگە جانە ٴتىل الۋعا ۇيرەتىڭىزدەر (ەفەستىكتەرگە 6:1—3). «ويلارىڭىز بەن پىكىرلەرىڭىز بىردەي» بولماي، ٴبولىنىپ جاتسا، ەكى جاققا تارتپاڭىزدار. ويتكەنى مۇندايدى بالالار دەرەۋ سەزىپ قويادى (قورىنتتىقتارعا 1-حات 1:10). قانداي دا ٴبىر ماسەلەدە كەلىسپەي جاتساڭىزدار، مۇنى بالالاردىڭ كوزىنشە اشىق كورسەتپەگەن دۇرىس. سەبەبى بۇل اتا-انانىڭ بەدەلىن ٴتۇسىرۋى مۇمكىن.
پايدالى كەڭەس
-
بالا تاربيەسىنە قاتىستى اشىق سويلەسىپ، ٴبىر توقتامعا كەلىڭىزدەر.
-
ويلارىڭىز ٴبىر جەردەن شىقپاي جاتسا، جارىڭىزدىڭ كوزقاراسىن تۇسىنۋگە تىرىسىڭىز.
4. جاقسىلاپ ويلاستىرىڭىز
كيەلى كىتاپتا نە جازىلعان؟ «بالانى تاربيەلەپ، تۋرا جولعا سال»،— دەلىنگەن قۇداي سوزىندە (ناقىل سوزدەر 22:6). جاقسى ٴتالىم-تاربيە وزدىگىنەن كەلەتىن جايت ەمەس. سوندىقتان اتا-انالار بالالارىن قالاي تاربيەلەيتىندەرىن جاقسىلاپ ويلاستىرىپ الۋ كەرەك. تاربيەلەۋگە بالانى جونگە سالىپ وتىرۋ دا جاتادى (ٴزابۇر 127:4؛ ناقىل سوزدەر 29:17). الايدا جونگە سالۋ تەك جازالاۋدى عانا بىلدىرمەيدى. بالالار ٴتارتىپ ەرەجەلەرىنىڭ نە ٷشىن ورناتىلعانىن ٴتۇسىنۋ كەرەك (ناقىل سوزدەر 28:7). سونىمەن قاتار ولارعا قۇداي ٴسوزىن جاقسى كورۋدى ۇيرەتىپ، ونداعى پرينسيپتەردى ٴتۇسىندىرۋ كەرەك (ٴزابۇر 1:2). بۇل ولارعا تازا ار-ۇجدانعا يە بولۋعا كومەكتەسەدى (ەۆرەيلەرگە 5:14).
پايدالى كەڭەس
-
بالالارىڭىزعا قۇدايدىڭ ٴتىرى تۇلعا ەكەنىن ٵرى وعان سەنىم ارتۋ ماڭىزدى ەكەنىن تۇسىنۋگە كومەكتەسىڭىز.
-
ولارعا قۇلىقتىلىق جاعىنان عالامتور مەن الەۋمەتتىك جەلىلەر قانداي قاۋىپ توندىرەتىنىن كورە ٴبىلۋدى ۇيرەتىڭىز. سونداي-اق بالا زورلاۋشىلاردان قالاي ساقتانۋعا بولاتىنىن ٴتۇسىندىرىڭىز.
«بالانى تاربيەلەپ، تۋرا جولعا سال»
قىزىقتى بولار مالىمەتتەر
كيەلى كىتاپ تالىمدەرى
بالالارعا ارنالعان قىزىقتى تاپسىرمالار
بالالارىڭىزدى كيەلى كىتاپتاعى ماڭىزدى ونەگەلىك قۇندىلىقتارعا باۋلۋ ٷشىن قىزىقتى تاربيەلىك تاپسىرمالار بار.
