KALA nee ngeno wa fa u wete Debora ta tale kovakwaita ovo va dingilila omhunda yaTabor. Okwa li a kuminwa eitavelo noupenda wavo . Eshi eluwa tali tende, okwa li te lipula nouladi neitavelo londjai yavo, Barak. Nonande ova li ashike ovakwaita 10 000 ovanaenghono, eitavelo nouladi wavo owa li tau ka yelekwa efiku olo. Ova li tava ka lwifa ovatondi ovakwanyanya, ovo vehe na eenghono nonande ova li vahapu. Ashike ova li va ya komhunda oko omolwouladi womukainhu umwe.

Kala nee ngeno wa fa u wete omidjalo daDebora tadi pepwa komhepo eshi vo naBarak tava tale komudingonoko tau monika nawa. Omhunda yaTabor oi na efina linene noi na oxulo ya lalakana. Oi na oule weemeta 400 lwaapo noi na efilu la finda kouningininolukadi. Omeva omulonga waKison ohaa kunguluka kombada yomwiidi a finda kEfuta Linene okudja komhunda yaKarmel. Omulonga otashi dulika wa li wa kukuta ongula yefiku olo, ashike omwa li tamu monika ouyelele. Etangakwaita laSisera ola li tali ehene popepi, la tya omaongamukonda taa taima. Ola li tali monika la fa enaenghono molwaashi ola li li na omatemba oita 900, oo a longwa moivela. Sisera okwa li a halelela okudipaa Ovaisrael vahapu mepakumo leisho.

Debora okwa li e shii kutya Barak novakwaita vaye ova li va teelela a popye sha ile a ninge edidiliko lonhumba. Mbela oye aeke a li ko omukainhu? Okwa li e udite ngahelipi eshi e na oshinakuwanifwa shi fike opo? Mbela okwa li te lipula shi na sha naasho a li ta ka ninga? Hasho nandenande! Jehova, Kalunga kaye, okwe mu lombwela a hovele oita oyo, nokwe mu hololela yo kutya ota ka longifa omukainhu e i xulife po. (Ovatokolipangeli 4:9) Debora novakwaita ovo ovaladi otave tu hongo shike shi na sha neitavelo?

Ombibeli oya tumbula Debora oshikando shotete e li “omuprofeti.” Inai mu tumbula lwoikando ihapu e li omuprofeti, ashike osho a ninga oshididilikwedi. * Debora okwa li yo e na oshinakuwanifwa shimwe. Okwa li ha ungaunga nomaupyakadi oshiwana, mokuyandja omanyamukulo a dja kuJehova. — Ovatokolipangeli 4:4, 5.

Debora okwa li ha kala keemhunda daEfraim, pokati kodoolopa yaBetel naRama. Okwa li ha kala omutumba momulunga nokutokola ovanhu e li omukalelipo waJehova. Nonande oshinakuwanifwa shaDebora osha li shi na omashongo, ka li a efa e mu teye omukumo. Opo e shi wanife po, okwa li a pumbwa okuyambididwa. Lwanima okwa li a tota eimbilo la nwefwa mo, olo la kwatela mo yo oshiwana shavo osho sha li shihe fi oshidiinini, a ti: “Vo eshi va hoolola ookalunga vape, oita ye uya peenhu davo.” (Ovatokolipangeli 5:8) Molwaashi Ovaisrael ova li va efa po Jehova nokuhovela okulongela oikalunga, Jehova okwa li e va yandja momake ovatondi vavo. Ohamba yOvakanaan, Jabin, oya li ye va pangela, ya longifa ondjai inaenghono, Sisera.

Ovaisrael ova li va tila tava dekweta eshi va uda edina Sisera. Omifyuululwakalo nelongelokalunga lOvakanaan ola li hali longo oushada, hava yambe ounona omaxwikiloyambo notembeli yavo oya li hai xumifa komesho oumbwada. Onghalo oya li ya  tya ngahelipi eshi Ovakanaan netangakwaita lavo la li tali pangele? Eimbilo laDebora ola holola kutya kapa li vali oo ta ka kala moilando. (Ovatokolipangeli 5:6, 7) Kala nee ngeno wa fa u wete ovanhu va hondama moixwa nomoikulundudu, va tila okulima omapya nokukala moilando ihe na eehotekuma. Va tila okweenda meendjila daaveshe tava diladila kutya otava ponokelwa, ounona vavo tava kufwa po novakainhu vavo otava kwatwa keenghono. *

Ovaisrael ova li va pangelwa kOvakaanan oule womido 20 fiyo osheshi Jehova a mona kutya oshiwana shaye osho shitangalali oshe lialuluka filufilu ngaashi Debora naBarak va popya meimbilo, va ti, “Fiyo ame, Debora, nda fikama, heeno, ame ina yOvaisrael, nda fikama.” Kape na oumbangi oo tau ulike kutya Debora, omukulukadi waLappidot okwa li omudali meityo lolela, ashike outumbulilo “ina” oo wa longifwa momushangwa oo owo pafaneko. Kakele kaasho, Jehova okwa longifa Debora a xupife oshiwana e li omudali omwaameni. Okwe mu tuma a ye komutokolipangeli, Barak omulumenhu weitavelo la pama, noku mu wilika a ka lwifwe Sisera. — Ovatokolipangeli 4:3, 6, 7; 5:7.

Jehova okwa lombwela Debora a ti: “Fikama, inda komhunda yaTabor.” Barak okwa li e na okwoongela ovalumenhu 10 000 okudja momapata avali aIsrael. Metwokumwe neudaneko laKalunga, Debora okwe va lombwela kutya otava ka finda omunaenghono Sisera nomatembakwaita aye 900. Eudaneko olo ola li la kumwifa Barak. Ovaisrael kava li ve na etangakwaita noilwifo ihapu. Ashike, Barak okwa li a dimina a ye koita ngeenge otai pamwe naDebora. — Ovatokolipangeli 4:6-8; 5:6-8.

Vamwe ohava diladila kutya Barak ka li e na eitavelo eshi a pula Debora aye pamwe naye, ashike osho kashi fi shoshili. Kakele kaasho, ka li a pula Kalunga a mone oilwifo ihapu. Ponhele yaasho, omolweitavelo, Barak okwa mona nghee sha fimana okukala e na omukalelipo waJehova opo e mu pameke novakwaita vaye. (Ovaheberi 11:32, 33) Jehova okwa li e va nyamukula. Okwa li a pitika Debora a ye, ngaashi Barak e mu indila. Jehova okwa nwefa mo yo omuprofeti waye, Debora, a xunganeke kutya xuuninwa efindano lolwoodi itali ka pewa omulumenhu. (Ovatokolipangeli 4:9) Kalunga okwa li a tokola kutya omukainhu oye ta ka dipaa omukolokoshi, Sisera.

Kunena okuhenouyuki, elongifo leenghono nokuungaunga nonyanya novakainhu okwa hapupala neenghono. Ovakainhu ihava pewa efimaneko olo Kalunga a hala va pewe. Ashike, Kalunga okwa tala ko ovalumenhu novakainhu ve na ongushu i fike pamwe koshipala shaye. (Ovaroma 2:11; Ovagalati 3:28)  Oshihopaenenwa shaDebora otashi tu dimbulukifa kutya Kalunga oha pe ovakainhu omaufembanghenda, osho tashi ulike kutya okwe va lenga nokwe ve lineekela. Osha fimana hano tu henuke onhondo oyo i li mounyuni kunena.

Barak okwa li a ya a ka ongele etangakwaita laye. Okwa ongela ovalumenhu 10 000 ovo va li omapenda tava dulu okulwifa etangakwaita laSisera, olo la li litilifa. Eshi Barak a kwatela komesho ovakwaita vaye va finda komhunda yaTabor, okwa li a hafa eshi pa li Debora oo a li te va pameke. Ombibeli oya ti: “Debora okwa ya pamwe naye.” (Ovatokolipangeli 4:10) Diladila nghee ovakwaita va li va tuwa omukumo eshi va mona omukainhu oo ependa e va waimina komhunda yaTabor, e lilongekida okuyandja omwenyo waye omolweitavelo laye muJehova Kalunga!

Eshi Sisera a mona kutya Ovaisrael ove liongela ve ke va lwife, okwa katuka onghatu diva. Eehamba dOvakaanan oda li de limanga kumwe netangakwaita lohamba Jabin, oyo ya li i na eenghono dinene mokati kavo. Omatemba oita aSisera okwa li matilifa molwaashi okwa li taa ningi omaweelelo neenghono. Ovakanaan okwa li tava diladila kutya ove na eenghono di dule dOvaisrael nova li ve wete kutya otava ka findana po olwoodi olo mepakumo ashike leisho. — Ovatokolipangeli 4:12, 13; 5:19.

Barak naDebora ova li va ninga po shike eshi ovatondi vavo va ehena popepi? Ovakanaan okwa li tava diladila kutya ngeenge ova kala molufilu lomhunda yaTabor, otashi dulika omatemba oita avo a kale taa ende nawa molwaashi okwa pumbwa okweenda ponhele ya lalakana nawa. Ndele Barak okwa li ta ka lwa metwokumwe newiliko laJehova, onghee hano, okwa li a teelela Debora a tye sha. Opo nee, Debora okwa lombwela Barak a ti: “Lilongekida, osheshi efiku tuu eli Omwene ta yandje Sisera meke loye. Omwene te ku kwatele komesho! Opo nee Barak okwa londoloka komhunda yaTabor, novalumenhu omayovi omulongo ve mu shikula.” — Ovatokolipangeli 4:14. *

Omatangakwaita aIsrael okwa li a kuluka koxulo yomhunda a finda pedu va ka shakeneke ovalumenhu ovo tava monika va tilifa. Mbela Jehova okwa li ngoo ta ka kala pamwe navo ngaashi Debora a udaneka? Heeno, Ombibeli oya ti: “Edu ola kakama neulu yo la tilashi omeva.” Omatangakwaita aSisera okwa li a ngwangwana, nodula oya li ya hovela okuloka. Omeva okwa li a talama diva, nokwa li taa kunguluka. Omaulu omatemba kaa li taa dulu vali okweenda molwaashi okwa li a dama meenata. — Ovatokolipangeli 4:14, 15; 5:4.

Barak novakwaita vaye kava li tave lipula noshikungulu molwaashi okwa li ve shii apa tapa di omeva. Ova li va ponokela omatangakwaita Ovakanaan. Metwokumwe netokolo laKalunga, Ovaisrael inava fiya emanya la londa kulikwao, ova li va hanauna po ovakwaita vaSisera aveshe. Omulonga waKison owa li wa yada omeva nowa li wa kungululila oimhu oyo mEfuta Linene. — Ovatokolipangeli 4:16; 5:21.

Kunena Jehova iha tumu vali ovapiya vaye va ka lwe oita yovenevene. Ashike oha pula ovapiya vaye va kufe ombinga moita yopamhepo. (Mateus 26:52; 2 Ovakorinto 10:4) Ngeenge ohatu dulika kuKalunga, kungaho ohatu kufa ombinga moita oyo. Otu na okukala ovaladi, molwaashi kunena ovo va ama kuKalunga ohava shakeneke omapataneko onyanya. Jehova iha lunduluka. Natango oha amene ovo va itavela muye nove mu lineekela ngaashi Debora, Barak nomapendakwaita aye.

Omutondi umwe womOvakaanan, oo a li omukolokoshi e va dule okwa li a ya onhapo! Sisera, omukondjifa munene woshiwana shaKalunga okwa faduka po olwoodi a ya kolupadi. Okwa fi ya ovakwaita vaye va fya va napakana meenhata, a ka konga eameno kookaume kaye vopopepi. Okwa enda eekilometa donhumba ta tondoka molwaashi okwa li a tila kutya etangakwaita lOvaisrael otali mu mono, opo nee okwa ya a ka hondama momatwali aHeber, Omukeni oo a li e litongola ko kovanhu vomoshiwana shavo a ka kala kOlukadi nokupanga ombili nohamba Jabin. — Ovatokolipangeli 4:11, 17.

Sisera okwa li a loloka eshi a fika momatwali aHeber. Okwa li a mona kutya Heber ke mo meumbo. Ashike omukulukadi waHeber, Jael, omo e mu hanga.  Sisera okwa li ta diladila kutya Jael ota ka katuka metwokumwe noukumwe oo u li pokati komushamane waye nohamba Jabin. Sisera ka li ta diladila kutya omukainhu ota dulu okukatuka monghedi imwe i lili. Sisera ka li e shii lela Jael! Ashike, Jael okwa li e wete oukolokoshi nomafininiko oo taa ningwa kOvakaanan; lao linene okwa li yo a mona osho ta dulu oku mu ningila. Okwa li a mona kutya ota dulu okwaamena omulumenhu oo omukolokoshi ile a teelele Jehova a hanaune po omutondi oo woshiwana shaye. Jael oshike a li a ninga po? Ongahelipi omukainhu ou a li ta dulu okufinda omukwaita oo omunaenghono noku na owino wokulwa?

Jael okwa li e na omadiladilo ha endelele. Okwa li a pa Sisera onhele a fude po. Sisera okwa lombwela Jael e mu holeke opo aha monike kwaavo tave mu kongo. Eshi a nangala, Jael okwe mu tuvika nekumbafa naashi Sisera a pula omeva, okwe mu pa omashini. Divadiva Sisera okwa li a kofa. Jael okwa kufa oilongifo ivali oyo ovakainhu va li hava longifa momaumbo nove na owino wokwiilongifa, ombosha nohamala yokudengela omatwali. Okwe likokela pomutwe waSisera, nokwa li e na okulonga oshilonga shedipao osho shi li metwokumwe netokolo laJehova. Ka li nokuli a ongaonga okulonga oshilonga osho shitilifa. Mbela Jael okwa li ta diladila kombinga yoshiwana shaKalunga nanghee omulumenhu oo e shi hepeka oule womido? Ile oufembanghenda wokukala e li omupiya waJehova? Ombibeli inai shi popya. Otu shii ashike kutya okwa dipaa Sisera meendelelo! — Ovatokolipangeli 4:18-21; 5:24-27.

Lwanima, Barak okwe ke uya te mu kongo. Eshi Jael e mu ulikila oshimhu shaSisera osho shi na ombosha ya pita peembadu, okwa li a mona kutya exunganeko laDebora ola wanifwa. Omukainhu oo ina dipaa tuu omukwaita omunaenghono, Sisera! Kunena ovakembauli vamwe ohava ula Jael omadina e lili noku lili, ashike Barak naDebora ove mu shii nawa. Barak naDebora ova nwefwa mo va tange Jael meimbilo lavo, va ti: “Na nangekwe noupuna mokati kovalikadi” omolwoilonga yaye youladi. (Ovatokolipangeli 4:22; 5:24) Debora ka li tuu e na omhepo yokuhelihomwene! Okutala nghee a tanga Jael otashi ulike kutya ka li e na ondubo, ponhele yaasho okwa li a mona kutya Jehova okwa wanifa po eudaneko laye.

Eshi Sisera a fya, ohamba Jabin kaya li vali hai ningile Ovaisrael omatilifo. Ovakanaan ova li va xulifa po okufininika ovanhu. Ovaisrael ova kala nombili oule womido 40. (Ovatokolipangeli 4:24; 5:31) Debora, Barak naJael kava li tuu va nangekwa noupuna omolweitavelo lavo muJehova Kalunga! Ngeenge otwa hopaenene eitavelo laDebora, mokulongela Jehova nouladi nokuladipika vamwe va ninge sha faafana, Jehova ote ke tu nangeka noupuna tu findane nokumona ombili yaalushe.