Bantu ya nkaka ke fwaka makwela sambu bo ke yindulaka nde luzingu na bo ta kuma mbote, kansi bankaka ke zolaka ve nde makwela na bo kufwa kansi bo lenda sala ve na mpila nde bankwelani na bo kubikala na makwela. Ata mpidina, bantu mingi yina me fwaka makwela ke monaka nde luzingu na bo ke kumaka mpasi mingi kuluta mutindu bo vandaka kuyindula yo. Nkutu, kana makwela na nge me katuka kufwa ntama ve, mbala ya nkaka nge ke mona nde yo kele diambu yina ke pesaka muntu mpasi kuluta mambu yonso ya nkaka yina nge lenda kutana ti yo. Yo yina, yo ta vanda mbote na kutadila bandongisila ya nkaka ya Biblia ya lenda sadisa nge na kununga bampasi yina kufwa makwela ke nataka.

Kudiyangisa sambu na bampasi ya mbongo, kusansa bana, mpi kudiwa nge mosi lenda lembisa nge, mpi bampasi yina ke manaka ve nswalu. Judith Wallerstein, muntu yina vandaka kulonguka bikalulu ya bantu, ya me fwaka tuka ntama tubaka nde bamvula mingi na nima ya kufwa makwela, bantu ya nkaka ke kudiwaka kaka bonso nde bo yekulaka bo mpi yambulaka bo, mpi bo ke kwikilaka nde “luzingu kele ya kukonda lunungu, kele mfunu ve mpi bo ke kudimonaka nde bo kele bo mosi.”

 MAMBU YINA NGE LENDA SALA

• Dila sambu na kima yina nge me vidisa. Nge lenda wa mpusa ya muntu yina nge ke zola tii bubu yai. Ata kana beno vandaka ve na bangwisana ya mbote, nge lenda dila sambu nge me zwa ve kiese yina nge kanaka na kuzwa na makwela. (Bingana 5:18) Kuwa nsoni ve sambu na kubumba ‘ntangu ya kudila.’​—Longi 3:1, 4.

• Buya kudivandila. Ata nge kele na mfunu ya kudivandila sambu na kudila, kuvanda mpidina bantangu mingi kele mbote ve. (Bingana 18:1) Tuba mambu ya ke pesa kikesa ntangu nge ke solula ti banduku, sambu kana nge ke bokuta ntangu yonso sambu na nkwelani na nge ya ntama, ata kana yo kele mfunu, yo lenda pusa bankaka na kutina nge. Kana nge fwete baka badesizio ya mfunu na nima ya kufwa ya makwela, lomba lusadisu na muntu mosi yina nge ke tudilaka ntima.

• Tanina nitu na nge. Mbala mingi bampasi ya kufwa makwela ke natilaka muntu maladi, mu mbandu tansio to ntu mpasi. Diaka mbote, salaka ngalasisi mpi lalaka mbote.​—Baefezo 5:29.

• Katula bima yina lenda pusa nge na kuwila nkwelani na nge ya ntama makasi to yina nge kele ve na mfunu na yo, kansi bumba mikanda ya mfunu. Kana bima ya nkaka mu mbandu bafoto ya makwela ke pesa nge mpasi, tula yo kisika mosi mpi bumba yo sambu na bana na nge.

• Nwanisa bangindu ya mbi. Olga, yina makwela na yandi fwaka ntangu bakala na yandi salaka bizumba, ke tuba nde: “Mono landaka kudiyula nde: ‘Nkento yina lutaka mono na nki?’” Kansi, mutindu Olga bakisaka yo na nima, kuvanda ntangu yonso na bangindu ya mbi lenda lembisa muntu.​—Bingana 18:14.

  Bantu mingi ke monaka nde kusonika mabanza na bo ke sadisaka bo na kumonisa pwelele bangindu na bo mpi kuyala yo. Kana nge sala mpidina, meka kubaka mabanza ya mpa ti ya mbote mpi yingisaka yo na kisika ya mabanza ya mbi yina nge ke nwanisa. (Baefezo 4:23) Beto tadila bambandu yai zole:

  Mabanza ya ntama: Yo kele foti na mono kana nkwelani na mono salaka bizumba.

  Mabanza ya mpa: Bifu na mono ke pesa ve nkwelani na mono nzila ya kusosa nkwelani ya nkaka.

  Mabanza ya ntama: Mono bebisaka bamvula na mono ya mbote ti bakala mosi ya mbi.

  Mabanza ya mpa: Mono ta vanda na kiese kana mono kwenda na ntwala na luzingu, kansi ve kana mono yindula mambu yina me lutaka.

• Kulanda ve mambu yina ke pesa nge mpasi. Banduku mpi bampangi ya dibuta ya kele ti bangindu ya mbote lenda tuba mambu yina lenda pesa nge mpasi to yina me fwana ve sambu na nge, mu mbandu: ‘Nkutu, yandi fwanaka ve sambu na nge,’ to ‘Nzambi ke mengaka kufwa makwela.’ * Yo yina, Biblia ke longisila beto nde: ‘Kulanda ve mambu yonso yina bantu ke tuba.’ (Longi 7:21) Martina, yina makwela na yandi me fwaka tuka bamvula zole, ke tuba nde: “Na kisika ya kutula dikebi na bangogo yina ke pesa mono mpasi, mono ke sosaka kutadila mambu mutindu Nzambi ke tadilaka yo. Bangindu na yandi me luta ya beto.”​—Yezaya 55:8, 9.

• Samba Nzambi. Yandi ke siamisa bansambidi na yandi na ‘kulosila yandi basusi na bo yonso,’ mingi-mingi ntangu bo kele na mawa ya ngolo.​—1 Piere 5:7.

Juliana, yina makwela na yandi fwaka na nima ya bamvula 11 ke tuba nde: “Mono bondilaka bakala na mono na kuyambula mono ve. Kansi, ntangu yandi kwendaka,  mono wilaka yandi mpi nkento na yandi ya mpa makasi.” Bantu mingi yina makwela na bo me fwaka ke bikalaka ti makasi sambu na bankwelani na bo ya ntama na nsungi ya bamvula. Ata mpidina, bo fwete solulaka mbala na mbala, mingi-mingi kana bo kele ti bana.

MAMBU YINA NGE LENDA SALA

• Landa kumonisila nkwelani na nge ya ntama luzitu. Ntangu beno ke solula, tula dikebi na mambu ya mfunu mpi vanda nkufi. Bantu mingi me monaka nde kusala mpidina ke nataka ngemba.—Baroma 12:18.

• Buya bangogo yina ke pedisaka tiya. Mingi-mingi, kana nge me wa makasi, sadila ndongisila yai ya Biblia: ‘Muntu yina ke tubaka mingi ve kele muntu ya mayele.’ (Bingana 17:27) Kana nge lenda vutula ve na nzila ya mbote disolo mosi yina me pesa nge makasi, nge lenda tuba nde: “Yo ta vanda mbote nde mono kwenda kuyindula mambu yina nge me tuba mpi beto ta solula yo na nima.”

• Kabula bima na nge ti nkwelani na nge ya ntama kana mpila kele, mu mbandu mikanda ya leta, ya me tala mbongo mpi lusansu.

Maria ke yibuka diaka mambu yina kuminaka yandi na nima ya kufwa ya makwela na yandi: “Mwana na mono ya nkento ya leke vandaka kudila ntangu yonso mpi yandi vutukilaka diaka kusuba na mbeto. Ata yaya na yandi ya nkento vandaka kumeka kubumba mawi na yandi, mono vandaka kubakisa nde yandi mpi sobaka.” Diambu ya mawa, nge lenda mona nde nge me konda ntangu to kikesa ya kusadisa bana na nge ntangu bo kele kibeni na mfunu na nge.

MAMBU YINA NGE LENDA SALA

• Siamisa bana na nge na kuzabisa nge mutindu bo ke wa, ata yo ta monana bonso ‘kutuba ya kisakasaka.’—Yobi 6:2, 3.

• Landa kulungisa mikumba na nge mbote-mbote. Ata nge lenda vanda na mfunu ya lusadisu na diambu mosi mpi mwana na nge lenda sepela na kusadisa nge, yo kele mbote ve na kulomba mwana lusadisu na mambu ya bambuta. (1 Bakorinto 13:11) Buya kukumisa mwana na nge muntu yina nge ke zabisa binsweki na nge, to kukumisa yandi muwakanisi to kinati-ndinga na nge na nkwelani na nge ya ntama.

• Sala nde mambu ya bana na nge kulanda kukwenda mbote. Kuzinga kaka na nzo yina beno vandaka mpi kusala mambu kaka mutindu beno vandaka kusala, ke sadisaka mingi; kansi diambu ya kuluta mfunu kele kulanda kuvanda ti bangwisana ya mbote ti Nzambi na dibuta na beno, kutanga Biblia mpi kusala lusambu ya dibuta.—Kulonga 6:6-9.

Nge lenda kwenda na ntwala na nima ya kufwa ya makwela. Melissa, yina makwela na yandi fwaka na nima ya bamvula 16 ke tuba nde: “Ntangu makwela na mono fwaka, mono kumaka kuyindula mutindu yai, ‘Mono zolaka ve nde luzingu na mono kuvanda mpidyai.’” Kansi ntangu yai, yandi kele na kiese ata makwela na yandi me fwaka. Yandi ke tuba nde: “Ntangu mono yambulaka kusosa kusoba mambu yina me lutaka, mono waka mbote kibeni.”