Saan. Agtutunos ti linaon ti Biblia. Nupay kasla ipakita ti dadduma a teksto nga agkokontra ti linaon ti Biblia, mabalin a maawatan a siuumiso no usaren dagiti sumaganad a prinsipio:

1.   Usigem ti konteksto. Agparang a kontraen ti asinoman nga autor dagiti sasaona no saan a maikabilangan ti konteksto.

2.   Usigem ti panangmatmat ti nagsurat. Mabalin nga umiso ti panangdeskribir ti nakaimatang iti pasamak ngem nalabit dina inusar ti isu met laeng a sasao wenno dina inraman ti isu met laeng a detalye.

3.   Ammuem dagiti pudno a pakasaritaan ken dagiti kostumbre.

4.   Ammuem no ania ti nagdumaan ti piguratibo ken literal a pannakausar ti sao.

5.   Bigbigem a no maminsan, maibagbaga a ti maysa a banag ket inaramid ti maysa a tao uray no saan nga isu ti nangaramid iti dayta. a

6.   Usarem ti umiso a patarus ti Biblia.

7.   Dimo ikagumaan nga itunos ti di umiso a narelihiosuan a sursuro ken doktrina kadagiti isursuro ti Biblia.

 Ipakita dagiti sumaganad a pagarigan no kasano a dagitoy a prinsipio makatulongda a mangilawlawag kadagiti kasla di agtutunos a linaon ti Biblia.

Prinsipio 1: Konteksto

  No naginana ti Dios iti maikapito nga aldaw, apay ngarud nga agtultuloy nga agar-aramid wenno agtrabtrabaho? Kuna ti salaysay ti panamarsua iti Genesis a “naginana [ti Dios] iti maikapito nga aldaw iti amin a gapuananna nga inaramidna.” Ipakita dayta a konteksto a tukoyenna a nangnangruna ti panangparsua ti Dios mainaig iti daga. (Genesis 2:​2-4) Ngem saan a kinontra dayta ni Jesus idi kinunana a ti Dios “agtultuloy nga agar-aramid agingga ita,” gapu ta tuktukoyen ni Jesus dagiti sabali pay nga ar-aramid ti Dios. (Juan 5:​17) Karaman kadagiti ar-aramid ti Dios ti pannakaipaltiing ti Biblia ken ti panangiwanwan ken panangaywanna iti sangatauan.—Salmo 20:6; 105:5; 2 Pedro 1:​21.

Prinsipio 2 ken 3: Panangmatmat ken pakasaritaan

  Sadino ti nangpaimbagan ni Jesus iti bulsek a lalaki? Ibaga ti libro a Lucas a pinaimbag ni Jesus ti bulsek a lalaki ‘bayat nga umas-asideg idiay Jerico.’ Ngem ti umasping a salaysay iti Mateo, dinakamatna ti dua bulsek a lallaki ken imbagana a pinaimbag ida ni Jesus idi ‘rumrummuar iti Jerico.’ (Lucas 18:35-​43; Mateo 20:29-​34) Daytoy dua a salaysay ket naisurat sigun iti nagduma a panangmatmat, ngem mangted kanayonan a detalye a saan a masarakan iti sabali. Mas espesipiko ni Mateo ta imbagana a dua dagiti lallaki. Idinto ta dinakamat ni Lucas ti lalaki a nangibagaan ni Jesus. No maipapan iti lugar, naammuan dagiti arkeologo nga idi panawen ni Jesus, adda dua a siudad a Jerico. Maysa ket kagudua a kilometro ti kaadayo ti daan a siudad dagiti Judio manipud iti baro a siudad ti Roma. Nalabit adda idi ni Jesus iti nagbaetan dagiti dua a siudad idi inaramidna ti milagro.

Prinsipio 4: Piguratibo ken literal a sasao

  Madadael kadi ti daga? Kuna ti Biblia iti Eclesiastes 1:4 a “ti daga agtalinaed uray agingga iti tiempo a di nakedngan,” ngem ibaga ti dadduma a nalawag a maikontra daytoy iti kunaenna a “madadaelto dagiti elemento babaen iti apuy​—karaman ti daga.” (2 Pedro 3:​10, Beck) Iti Biblia, agpadpada a nausar ti sao a “daga” iti literal a tukoyenna ti planeta a daga, ken iti piguratibo a pamay-an, tukoyenna dagiti tattao nga agnanaed iti dayta. (Genesis 1:1; 11:1) Ti pannakadadael ti “daga” a nadakamat iti 2 Pedro 3:​10 tukoyenna ti “pannakadadael dagiti di nadiosan a tattao” saan a ti pannakauram iti planetatayo.​—2 Pedro 3:7.

Prinsipio 5: Ti naibaga a makin-aramid

  Idiay Capernaum, asino ti nangibaga ken Jesus iti kiddaw ti opisial ti buyot? Kuna ti Mateo 8:​5, 6 a napan a mismo ken Jesus ti opisial ti buyot. Ngem kuna met ti Lucas 7:3 a nangibaon ti opisial ti buyot kadagiti lallakay dagiti Judio tapno ibagada ti kiddawna. Daytoy kasla agkontra a linaon ti Biblia ket mabalin a tarusan a ti opisial ti buyot ti nagkiddaw ngem nangibaon kadagiti lallakay kas pannakabagina.

Prinsipio 6: Umiso a patarus

  Nagbasol kadi ti amin? Isursuro ti Biblia a natawidtayo amin ti basol manipud iti umuna a tao a ni Adan. (Roma 5:12) Dadduma a patarus ti kasla a agkontra daytoy babaen ti panangibagada a ti naimbag a tao ket “saan nga agbasol” wenno “saanen nga agbasol.” (1 Juan 3:6, Ti Biblia; Ti Baro a Naimbag a Damag Biblia) Nupay kasta, iti orihinal a lengguahe, ti Griego a berbo para iti sao a “basol” iti 1 Juan 3:6 ket agdama a mapaspasamak, ngem kadawyan nga iti dayta a lengguahe agtultuloy a mapaspasamak dayta. Ti inggagara ken kanayon a panagsukir kadagiti linteg ti Dios ket naiduma iti natawid a basol a saantayo a maliklikan. Gapuna, dadduma a patarus ilawlawagda daytoy a kasla panagkontra babaen ti panangusarda iti sasao a “saanna nga iyugali ti panagbasol.”—New World Translation.

Prinsipio 7: Saan a doktrina ti Biblia

  Nababbaba kadi ni Jesus wenno kapada ti Dios? Naminsan kinuna ni Jesus: “Siak ken ti Ama maymaysakami.” Kasla maikontra daytoy iti kinunana a “ti Ama dakdakkel ngem siak.” Tapno umiso a maawatan dagita a teksto, usigentayo no ania a talaga ti isursuro ti Biblia maipapan ken Jehova ken ni Jesus, imbes nga ikagumaantayo nga itunos dayta iti doktrina a Trinidad a saan nga isursuro ti Biblia. Ipakita ti Biblia a ni Jehova ket saan laeng nga Ama ni Jesus, no di ket Diosna met, Daydiay pagdaydayawanna. (Mateo 4:​10; Marcos 15:34; Juan 17:3; 20:17; 2 Corinto 1:3) Gapuna, saan a kapada ni Jesus ti Dios.

 Maipapan iti kinuna ni Jesus a “siak ken ni Ama maymaysakami,” ipakita ti konteksto a ti ibagbagana ket maipapan iti panagmaymaysa ti panggepda ken Amana a ni Jehova a Dios. Idi agangay, kinuna ni Jesus: “Ti Ama naikaykaysa kaniak ken naikaykaysaak iti Ama.” (Juan 10:38) Maymaysa met ti panggep ni Jesus ken dagiti pasurotna, ta inkararaganna ida iti Dios: “Intedko kadakuada ti dayag nga intedmo kaniak, tapno maymaysada koma a kas kadata a maymaysa. Siak a naikaykaysa kadakuada ken sika a naikaykaysa kaniak.”—Juan 17:22, 23.