Skip to content

Skip to table of contents

Moni Sisina Gaukaralaia Namonamo Dalana

Moni Sisina Gaukaralaia Namonamo Dalana

 Moni dalanai hekwakwanai oi davaria dainai, moni sisina amo mauri durua gaudia abia totona oi hekwarahi, a? Pendemik, disasta idauidau, protest, bona tuari ese karaharaga moni ena hekwakwanai ia havaraia diba. Oi abia moni sisina ese karaharaga lalohekwarahi do ia havaraia, to Baibel ai ia noho aonega dalana oi badinaia karana ese oi ia durua diba emu moni sisina oi gaukaralaia namonamo totona.

1. Emu noho dalana ia senisi.

 Baibel ena hakaua hereva: “Lau dibaia gauna be inai, . . . lau dekenai gau momo idia noho eiava lau dabu, to egu lalona be ia hegeregere.”​—Filipi 4:12.

 Ena be hari emu noho dalana be guna bamona lasi, bona emu moni be sisina sibona, to unai noho dala matamata hegeregerena gau haida oi karaia diba. Unai amo oi bona emu famili be emui noho dalana do umui abia dae bona do umui noho namonamo mai haheauka ida.

 Gavamani o orea ma haida ese taunimanima durua totona heduru daladia haida idia hegaegaelaia bona unai oi diba be namo. Unai bamona program totona oi apply haraga, badina nega momo nega kwadogi lalonai taunimanima durua totona unai idia karaia.

2. Famili ida gaukara hebou

 Baibel ena hakaua hereva: “Bema haida amo sisiba oi tahua lasi neganai, emu palani do ia guguru lasi, to sisiba henia taudia be momo neganai, do oi kwalimu.”​—Aonega Herevadia 15:22.

 Emu adavana bona natudia ida emui noho dalana herevalaia. Emu famili ida herevahereva namonamo karana ese idia dekenai laloparara do ia henia bona mai lalotamona ida senisi do idia abia dae. Bona ibounai idia heduru neganai, umui abia gaudia bona emui moni sisina be aonega dalanai do umui gaukaralaia noho diba.

3. Moni ena bajet oi karaia

 Baibel ena hakaua hereva: ‘Helai guna bona ena davana do oi laloa.’​—Luka 14:28.

 Mai anina bada gauna be oi diba emu moni ibounai be edena bamona oi gaukaralaia noho. Emu bajet oi karaia totona, oi helai guna bona emu noho dala matamatana hegeregerena, hua ta ta ai moni hida do oi gaukaralaia ena lista oi torea. Bona vanegai hua lalonai moni hida oi negea be lista ai oi torea danu, ena be oi diba gau haida dekenai senisi oi karaia be namo. Bona emu lista ai emejensi totona moni hida do oi gaukaralaia oi torea danu.

 Tip: Oi gaukaralaia moni ena rekodi oi karaia neganai, laloaboio lasi davana bada lasi gaudia hoia totona oi gaukaralaia moni ena amount oi torea danu. Unai gau maragidia totona oi gaukaralaia moni ena bada oi itaia neganai do oi hoa. Hegeregere, tau ta be moni hida ia gaukaralaia ena rekodi ia sekea neganai, ia davaria handred dola bamona be chewing gum dekenai ia gaukaralaia.

4. Mai anina bada gaudia totona senisi oi karaia.

 Baibel ena hakaua hereva: “Mai anina bada gaudia do umui diba.”​—Filipi 1:10.

 Emu moni be do oi hoia gaudia ida ia hahegeregerea, bona oi itaia edena gaudia be do oi hoia bona hoia lasi, unai amo oi abia moni sisina do oi gaukaralaia namonamo. Inai gaudia oi laloa:

  •   Trenspot. Bema emu motuka be rua, ma ta oi hoihoilaia diba, a? Bema dava bada motuka ta oi gaukaralaia, unai do oi senisia bona dava maragi motuka ta do oi abia, a? Pablik trenspot eiava basikele ta oi gaukaralaia be namo, a?

  •   Oi moalelaia gaudia. Nega sisina lalonai intanet, satelait, bona cable TV gaukaralaia karana oi hamaragia be namo, a? Davana maragi gaudia oi gaukaralaia diba, a?

  •   Heduru gaudia. Famili ida ranu, paoa bona fuel ena davana hamaragia dalana umui herevalaia. Laiti o diari gaudia haida koua, bona digudigu daudau lasi, unai ese umui ia durua diba moni bada umui negea lasi totona.

  •   Aniani. Restaurant dekenai lao lasi, to ruma ai aniani umui nadua. Palani karaia, edena aniani do umui nadua, bema aniani badana umui nadua, namo lasi aniani orena umui negea, to murina dinana ai umui ania lou diba. Sitoa oi do lao lasi neganai, lista oi karaia guna, unai amo anina bada lasi gaudia do oi hoia lasi. Uma aniani matamatadia haida be edia nega o season hegeregerena ai idia tubu bona maketi ai idia hoihoilaia dainai, unai bamona aniani be davana maragina amo oi hoia diba. Tauanina do ia durua lasi aniani hoia lasi. Danu, uma gabu ta oi karaia.

  •   Dabua gaudia. Dabua idia gunana o toana ia dika neganai ma ta oi hoia diba, to namo lasi dabua ena sitaelo matamatadia oi itaia dainai oi ura hoia. Hua o lagani ena dokona ai idia hoihoilaia dabua, o secondhand sitoa dekenai dabua oi hoia diba, to oi abia hidi namonamo. Dina ai dabua oi hakaukaua diba bema weda ia namo, to emu noho dalana hegeregerena; unai amo dabua huria masini do oi gaukaralaia momo lasi, bona moni bada do oi negea lasi.

  •   Gabeai do oi ura hoia gaudia. Gau ta oi do hoia lasi neganai, sibona dekenai oi henanadai: ‘Egu moni be hegeregere, a? Inai be egu dabu gauna ta, a?’ Paoa gaudia hegeregere, nanadu totona, hagoevaia masini, elektronik divais, bona motuka ia dika be gabeai do lau hanamoa, o ma ta do lau hoia diba, a? Eiava oi gaukaralaia lasi kohu haida oi hoihoilaia diba, a? Unai bamona senisi ese oi do ia durua bona moni sisina abia dalana do ia kehoa.

 Tip: Emu pei moni be karaharaga idia hamaragia neganai, unai be dala ta reana oi manadalaia karadia hegeregere, kuku ania karana, loto tiketi, beti moni atoa gadara bona inuinu kekero oi hadokoa totona. Unai bamona senisi oi karaia ese moni abia dalana ia durua sibona lasi, to emu mauri ia hanamoa danu.

5. Baibel ena hereva dibaia.

 Baibel ena hakaua hereva: “Dirava dibaia totona idia hitolo taudia be idia moale.”​—Mataio 5:3.

 Baibel ese ia henia lalohadai maorona be inai: “Aonega ese oi ia gimaia diba, moni ese oi ia gimaia hegeregerena, to diba bona aonega edia namo be edia biaguna idia hamauria diba.” (Hadibaia Tauna 7:12) Unai bamona aonega be Baibel ai do ita davaria, bona taunimanima momo be ena hakaua herevana idia badinaia dainai, ena be moni ena hekwakwanai idia vara, to idia lalohekwarahi momo lasi.​—Mataio 6:31, 32.