Magdiretso sa kaundan

May Pagsumpakilay Bala sa Biblia?

May Pagsumpakilay Bala sa Biblia?

Ang sabat sang Biblia

 Wala. Ang Biblia nagahisantuanay. Bisan pa may mga bersikulo sa Biblia nga daw nagasumpakilay, masami nga maintiendihan ini sing insakto kon sundon naton ang masunod nga mga pamaagi:

  1.   Binagbinaga ang konteksto ukon ang palibot nga mga bersikulo. Ang bisan sin-o nga awtor puede masiling nga nagasumpakil sa iya kaugalingon nga ginsugid kon wala naton mahibaluan ang bug-os nga hitabo.

  2.   Binagbinaga ang pagtamod sang manunulat. Ang mga nakasaksi sang isa ka hitabo mahimo magsugid sini sa lainlain nga paagi, pero husto nga mga detalye ang ila ginaistorya.

  3.   Binagbinaga ang kasaysayan kag mga kustombre.

  4.   Hibalua kon bala ang paggamit sang isa ka tinaga literal ukon simbulo lamang.

  5.   Dumduma nga ang isa ka buhat mahimo ipatuhoy sa isa ka tawo, bisan pa indi sia mismo ang naghimo sini. a

  6.   Maggamit sang sibu nga translation sang Biblia.

  7.   Likawi nga ipahisanto ang ginasiling sang Biblia sa butig nga panudlo ukon doktrina sang mga relihion.

 Ginapakita sang masunod nga mga halimbawa kon paano makabulig ang ginsambit nga mga pamaagi para mapaathag ang daw nagasumpakilay nga mga bersikulo sa Biblia.

Pamaagi 1: Konteksto

Kon ang Dios nagpahuway sa ikapito nga adlaw, paano sia nagpadayon sa pagpangabudlay? Ang mga bersikulo sa Genesis nga nagasugid parte sa pagpanuga nagapakita nga ang ‘pagpahuway sang Dios sa adlaw nga ikapito gikan sa tanan nga buluhaton niya nga iya nahimo’ nagapatuhoy sa iya pagpanuga sa duta. (Genesis 2:​2-4) Wala ini ginsumpakil ni Jesus sang nagsiling sia nga ang Dios “padayon nga nagapangabudlay tubtob karon,” kay ang ginapatuhuyan niya amo ang iban nga buluhaton sang Dios. (Juan 5:​17) Nalakip sa sini ang paggiya sang Dios sa pagsulat sang Biblia kag pagtuytoy kag pag-atipan sa mga tawo.​—Salmo 20:6; 105:5; 2 Pedro 1:​21.

Pamaagi 2 kag 3: Pagtamod kag kasaysayan

Diin gin-ayo ni Jesus ang bulag nga tawo? Ang libro sang Lucas nagsiling nga gin-ayo ni Jesus ang isa ka bulag sang “nagahinampot [si Jesus] sa Jerico.” Suno naman kay Mateo, may duha ka bulag, kag natabo ini sang si Jesus “nagapagua . . . sa Jerico.” (Lucas 18:35-​43; Mateo 20:29-​34) Ining duha ka rekord, ginsulat sa magkatuhay nga pagtamod, pero wala ini nagasumpakilay. Ginsambit gid ni Mateo nga may duha ka bulag, samtang si Lucas naman nagkonsentrar lang sa isa ka bulag nga gin-istorya ni Jesus. Kon parte naman sa lugar, nadiskobrehan sang mga arkeologo nga sang panahon ni Jesus, ang Jerico may duha ka siudad. Ang isa amo ang daan nga siudad sang mga Judiyo nga mga isa ka kilometro kag tunga ang kalayuon sa ikaduha nga siudad, ang bag-o nga siudad sang mga Romano. Mahimo ara si Jesus sa tunga sining duha ka siudad sang ginhimo niya ini nga milagro.

Pamaagi 4: Literal kag simbuliko nga paggamit sang mga tinaga

Maguba bala ang duta? Sa Manugwali 1:4, ang Biblia nagsiling nga “ang duta nagapabilin sa gihapon,” gani para sa iban nagasumpakil ini sa ginsambit man sang Biblia nga “masunog ang duta.” (2 Pedro 3:​10, Ang Biblia) Pero sa Biblia, ang tinaga nga “duta” ginagamit sing literal sa pagpatuhoy sa aton planeta, kag sing simbuliko sa pagpatuhoy sa mga tawo nga nagaistar sa sini. (Genesis 1:1; 11:1) Ang paglaglag sa “duta” nga ginsambit sa 2 Pedro 3:​10 nagapatuhoy indi sa pagsunog sa aton planeta, kundi sa “paglaglag sa di-diosnon nga mga tawo.”​—2 Pedro 3:7.

Pamaagi 5: Ang ginapatuhuyan

Sa Capernaum, sin-o ang nagdala sang pangabay sang opisyal sang hangaway kay Jesus? Suno sa Mateo 8:​5, 6 ang opisyal mismo ang nagkadto kay Jesus, samtang sa Lucas 7:3 mabasa nga ang opisyal nagpadala sang mga tigulang nga lalaki sang mga Judiyo. Kon tan-awon daw nagasumpakilay ini nga mga bersikulo. Pero mahimo ini hangpon nga ang opisyal sang hangaway ang nagpangabay, kag ginpadala niya ang mga tigulang nga lalaki subong iya mga representante.

Pamaagi 6: Sibu nga translation

Tanan bala kita nagapakasala? Ginatudlo sang Biblia nga tanan kita nakapanubli sang sala sa una nga tawo nga si Adan. (Roma 5:​12) Daw ginasumpakil ini sang iban nga translation paagi sa pagsiling nga ang maayo nga tawo “wala nagakasala.” (1 Juan 3:6, Biblia sang Katilingban sang mga Kristiano) Pero sa orihinal nga lenguahe, ang Griego nga tinaga nga gin-translate nga “sala” sa 1 Juan 3:6 ara sa present tense, kag nagapakita nga nagapadayon ini. May kinatuhayan ang napanubli nga sala nga indi naton malikawan, sa hungod kag sigesige nga pagsupak sa kasuguan sang Dios. Gani, gin-athag ini sang iban nga translation paagi sa paggamit sang sibu nga mga tinaga subong sang “wala nagapadayon sa pagpakasala” ukon “wala nagapakasala.”​—Ang Pulong sang Dios; Ang Biblia.

Pamaagi 7: Sunda ang Biblia, indi ang butig nga doktrina

Si Jesus bala tupong sa Dios ukon kubos sa Dios? Si Jesus nagsiling sadto: “Ako kag ang Amay isa,” nga daw nagasumpakil sa iya ginsiling nga “ang Amay daku pa sa akon.” (Juan 10:30; 14:28) Agod maintiendihan sing insakto ini nga mga bersikulo, dapat naton usisaon ang ginasiling sang Biblia parte kay Jehova kag kay Jesus, sa baylo nga ipahisanto ini nga mga bersikulo sa doktrina nga Trinidad nga wala sa Biblia. Suno sa Biblia, si Jehova indi lamang Amay ni Jesus kundi ang Dios ni Jesus, ang Isa nga ginasimba ni Jesus. (Mateo 4:​10; Marcos 15:34; Juan 17:3; 20:17; 2 Corinto 1:3) Si Jesus indi tupong sa Dios.

 Ang konteksto sang ginsiling ni Jesus “ako kag ang Amay isa” nagapakita nga ang buot silingon niya amo nga isa lang ang ila katuyuan sang iya Amay, si Jehova nga Dios. Sang ulihi, si Jesus nagsiling: “Ang Amay nahiusa sa akon kag ako nahiusa sa Amay.” (Juan 10:38) Ini nga paghiusa ginpaambit man ni Jesus sa iya mga disipulo, kay nagpangamuyo sia sa iya Amay parte sa ila: “Ginhatagan ko sila sing himaya nga ginhatag mo sa akon, agod mangin isa sila subong nga kita isa. Ako nahiusa sa ila kag ikaw nahiusa sa akon.”​—Juan 17:22, 23.

a Halimbawa, sa artikulo sini parte sa Taj Mahal, ang Encyclopædia Britannica nagsiling nga “ginpatindog ini sang Mughal nga emperador nga si Shah Jahān.” Pero indi sia ang personal nga naghimo sini, kay ang artikulo nagdugang nga “sobra 20,000 ka trabahador ang gintawag” sa pagpatindog.