Nagsiling ang imo dalagita nga na-stress sia. ‘Trese anyos?’ pamangkot mo kay daw indi ka makapati. ‘Kabata pa gani sa iya para ma-stress!’ Pero bag-o mo hambalan sina ang imo dalagita, binagbinaga ang pila ka rason kon ngaa na-stress sia.

Mga pagbag-o sa pisikal. Ang madasig nga pagbag-o mahimo bangdan sang kabalaka sang isa ka dalagita, ilabi na kon naulihi sia ukon nauna sa iya mga katubotubo. “Isa ako sa una nga nagsuksok sing bra, kag nasaw-ahan ako,” siling ni Anna, * 20 na subong. “Lain ako sa akon mga katubotubo, pamatyag ko ’ya indi ako normal!”

Mga pagbag-o sa emosyon. Si Karen, nga 17 anyos na subong, naghinumdom: “Makaulugot kay wala ’ko kahibalo kon ngaa kasadya gid sa akon sa bilog nga adlaw, pero pagkagab-i, daw mahibi ako sa kasubo. Wala ’ko kahibalo kon ano ang nagakatabo sa akon. Daw indi ko makontrol ang akon balatyagon.”

Pamulanon. “Bisan pa ginsilingan na ’ko ni Nanay, wala gihapon ako nakahanda sa akon una nga menstruation,” siling sang dalagita nga si Kathleen. “Kapila ’ko maligo sa isa ka adlaw kay pamatyag ko kahigko sa akon. Dayon, ginasunlog pa ’ko sang akon tatlo ka magulang nga lalaki. Abi nila daw kaladlawan lang ’na.”

Pag-ipit sang mga kaedad. Si Marie nga 18 na subong nagsiling: “Sang mga 12 asta 14 anyos ako, grabe gid ang pag-ipit sang akon mga kaedad. Sa amon eskwelahan, indi gid maayo ang pagtratar sang mga estudyante kon indi ka pareho sa ila.” Si Anita nga 14 anyos, nagsiling: “Importante gid sa akon pangidaron nga may mga abyan kag makapasubo gid kon wala.”

Ipaistorya sa imo dalagita ang parte sa iya stress. Sa primero, mahimo masaw-ahan sia nga istoryahan ini. Pero mangin mapinasensiahon kag sunda ang laygay sang Biblia nga “mangin maabtik sa pagpamati, mahinay sa paghambal.”—Santiago 1:19.

Indi pagbalewalaa ang stress sang imo dalagita. Dumduma nga wala pa niya maagyan ang imo naeksperiensiahan, amo nga indi pa sia kahibalo kon paano ini atubangon.—Prinsipio sa Biblia: Roma 15:1.

Indi pagpabudlayi ang imo dalagita sang tuman kadamo nga hilikuton. Suno sa libro nga Teach Your Children Well, ang mga pamatan-on nga tuman kadamo sing ulubrahon “masami nga nagapakita sang mga sintoma sang stress, ilabi na sa pisikal pareho sang pagsakit sang ulo kag tiyan.”—Prinsipio sa Biblia: Filipos 1:9, 10.

Pat-ura nga makapahuway sing maayo ang imo dalagita. Sa masami ang pagtulog amo ang una nga ginabalewala lang sang mga tin-edyer. Pero kon himuon ini sang imo dalagita, magaluya ang iya ikasarang sa panghunahuna kag pag-atubang sa stress.—Prinsipio sa Biblia: Manugwali 4:6.

Buligi ang imo dalagita nga makakita sing paagi nga mabuhinan ang iya stress. Para sa iban nga dalagita, ang pag-ehersisyo makabuhin sing kabalaka. “Ang paghanas sa lawas may . . . kapuslanan,” siling sang Biblia. (1 Timoteo 4:8) Nakabulig man sa iban nga mapahaganhagan ang stress paagi sa paghimo sing dyurnal. “Sang bata pa ako,” hinumdom sang 22 anyos nga si Brittany, “ginasulat ko ang akon mga problema nga indi ko masolusyunan. Nakabulig ini sa akon nga maintiendihan kon ano gid ang akon nabatyagan sa sina nga problema, kag dayon mahapos na ini solbaron ukon ginapabay-an ko na lang.”

Mangin maayo nga halimbawa. Paano mo ginaatubang ang stress? Sobra bala ang imo ginabaton sangsa masarangan mo, dayon nagasalasala ka para matapos ini? Sobra bala ang imo pagpangabudlay, nga napabay-an mo na ang importante nga mga butang? “Ipakita sa tanan nga tawo ang inyo pagkamakatarunganon,” siling sang Filipos 4:5. Dumduma nga ginatan-aw sang imo dalagita ang imo halimbawa, malain man ukon maayo, kag nagatuon sia sa sini.