To whenuena e yindọ gbẹtọvi lẹ tindo ayilinlẹn lọ nado nọ hò ahizi, e họnwun dọ gandudu depope he yin gandudu gbẹtọvi tọn na doalọ to walọ enẹ mẹ janwẹ. Enẹwutu, eyin gandudu de tin bo ma nọ hò ahizi, be gandudu enẹ ma dona yin gbẹtọvi tọn. Biblu dohia dọ gandudu mọnkọtọn tin: Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn wẹ, podọ gandudu enẹ wẹ Jesu plọn hodotọ etọn lẹ nado nọ hodẹ̀ na.—Matiu 6:9, 10.

Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn yin gandudu nujọnu tọn de he to gandu sọn olọn mẹ. Gandudu enẹ na yitẹn gandudu gbẹtọvi tọn lẹpo tọn. (Psalm 2:8, 9; Osọhia 16:14; 19:19-21) Dopo to dona he Ahọluduta lọ na hẹnwa na gbẹtọvi lẹ mẹ wẹ yindọ e na doalọtena ahizi gandudu lẹ tọn. Gbọ mí ni gbadopọnna onú ṣidopo delẹ he na mí jide dọ Ahọluduta lọ na wàmọ.

NUHAHUN LỌ: To paa mẹ, akuẹ he tòvi lẹ nọ na, vlavo takuẹ kavi akuẹ devo he yé nọ sú, wẹ nọ hẹn ẹn yọnbasi na gandudu lẹ nado deanana otò yetọn lẹ. Ṣigba, aliho he mẹ gandudu lẹ nọ mọ akuẹ te ehe nọ hùn dotẹnmẹ dote na aṣẹpatọ delẹ nado fìn akuẹ kavi nado yí alọgodo-kuẹ to whenue tòvi de jlo dọ yé ni de takuẹ kavi akuẹ he e dona sú lọ pò. Nado sọgan sudo akuẹ he yin finfin enẹlẹ tọn, takuẹ he aṣẹpipa nọ biọ to tòvi lẹ si nọ fọ́n bo nọ to susudeji, podọ taidi kọdetọn de, walọ lọ nado yí alọgodo-kuẹ sọ nọ fọ́n bo nọ  to gbigbayipe dogọ. To ninọmẹ mọnkọtọn lẹ mẹ, tòvi he ma nọ jlo na doalọ to alọgodo-kuẹ nina mẹ lẹ wẹ nọ jiya hugan.

PỌNGBỌ LỌ: Jehovah * Jiwheyẹwhe ganhunupotọ lọ wẹ do Ahọluduta Etọn ai. (Osọhia 11:15) Enẹwutu, Ahọluduta etọn ma tindo nuhudo lọ nado ṣinyan takuẹ whẹpo do penukundo nuhudo mẹhe to gandudu etọn glọ lẹ tọn go. Na Jiwheyẹwhe “sinyẹn to huhlọn mẹ” bosọ nọ nanúmẹ matin ṣejannabi wutu, mí sọgan deji dọ Ahọluduta etọn na penukundo nuhudo mẹhe ji e paṣẹ do lẹpo tọn go to gigọ́ mẹ.—Isaia 40:26; Psalm 145:16.

NUHAHUN LỌ: Susan Rose-Ackerman he go mí donù to hosọ he wayi mẹ dọ dọ eyin yè na penugo bo de ahizi hihò sẹ̀, “aṣẹpatọ lẹ wẹ dona ze apajlẹ dagbe lọ dai.” Jidide he tòvi lẹ tindo to gandudu lẹ mẹ nọ busẹ to whenue yé doayi e go dọ gandudu lẹ nọ tẹnpọn nado doalọtena ahizi hihò to ponọ lẹ ṣẹnṣẹn bo ka nọ joawuna walọ enẹ to aṣẹpatọ dahodaho lẹ ṣẹnṣẹn. Gbọnvona enẹ, mahopọnna lehe gandutọ he yin gbẹtọ sọgan tindo walọ dagbe do sọ, e na ṣinuwa janwẹ. Dile Biblu dọ do, “gbẹtọ nugbonọ de ma tin to aigba ji, he to dagbe wà bo ma waylan.”—Yẹwhehodọtọ 7:20.

PỌNGBỌ LỌ: Jesu Klisti, mẹhe Jiwheyẹwhe ko de taidi Gandutọ Ahọluduta lọ tọn, gbọnvo na gbẹtọvi mapenọ lẹ, na ylando ma tindo huhlọn depope do e ji. Jesu do enẹ hia to whenue Lẹgba he yin gandutọ aihọn tọn dopà na ẹn dọ emi na na ẹn “ahọluduta aihọn tọn lẹpo po gigo yetọn po” eyin ewọ basi sinsẹ̀n na emi whladopo. Jesu gbẹ́ nuzedonukọnnamẹ oklọ tọn daho hugan ehe dai. (Matiu 4:8-10; Johanu 14:30) To whenue Jesu tlẹ to kúdonu, e tẹdo gbemima etọn nado yin nugbonọ go. Nuhe zọ́n niyẹn bọ e gbẹ́ amasin he yin nina ẹn lọ, na amasin lọ sọgan de awufiẹsa etọn pò bosọ yinuwado e ji bọ e ma na penugo bo yinuwa to aliho he sọgbe mẹ. (Matiu 27:34) Jesu ko dohia dọ emi pegan mlẹnmlẹn nado yin Ahọlu Ahọluduta lọ tọn, na Jiwheyẹwhe ko fọ́n ẹn sọnku bọ e to gbẹnọ to olọn mẹ.—Filippinu lẹ 2:8-11.

NUHAHUN LỌ: Otò susu lẹ wẹ nọ blavo sọn ojlẹ de mẹ jẹ devo mẹ. Podọ linlẹn gbẹtọ lẹ tọn nọ yindọ vòbibla lẹ nọ hùn dotẹnmẹ dote nado de aṣẹpatọ he nọ hò ahizi lẹ sọn ogántẹn yetọn lẹ mẹ. Ṣigba, nugbo lọ wẹ yindọ alọgodo-kuẹ po ahizi hihò po nọ sù taun to nujijla vòbibla tọn lẹ po ojlẹ vòbibla tọn lẹ po whenu, etlẹ yin to otò he hunnukun lẹ mẹ. Adọkunnọ lẹ sọgan ze godonọnamẹ yetọn to vòbibla whenu kavi nuwiwa devo lẹ do nukọn nado tindo nuyiwadomẹji agọ̀ do aṣẹpatọ lẹ ji.

Whẹdatọ John Paul Stevens he nọ wazọ́n to Whẹdatẹn Daho Hugan États-Unis tọn wlan dọ “e ma yin jlọjẹ po nugopipe Gandudu tọn po kẹdẹ [wẹ nuyiwadomẹji enẹ nọ zedo owù mẹ gba] ṣigba jidide he tòvi lẹ tindo [to gandudu lọ mẹ] ga.” Abajọ lẹdo aihọn pé, mẹsusu do nọ lẹndọ tonudọgbẹ́ lẹ mẹ wẹ alọgodo-kuẹ yíyí gbayipe te hugan.

PỌNGBỌ LỌ: Na Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn yin gandudu de he hẹnai bo nasọ tin kakadoi wutu, nujijla  vòbibla tọn kavi ahizi he nọ yin bibasi to vòbibla lẹ whenu depope ma nasọ tin ba. (Daniẹli 7:13, 14) Na Jiwheyẹwhe lọsu wẹ de Gandutọ Ahọluduta etọn tọn wutu, nuhudo lọ ma tin dọ gbẹtọvi lẹ ni blavo. Mọdopolọ, yé ma sọgan de gandudu etọn sẹ̀ sọn aimẹ gbede. Na gandudu ehe na tin kakadoi wutu, nuhe e na wadotana lẹ lọsu na to ale hẹnwa na gbẹtọvi lẹ kakadoi.

NUHAHUN LỌ: A sọgan lẹndọ osẹ́n yọyọ lẹ didoai sọgan hẹn ninọmẹ lẹ pọnte. Ṣigba weyọnẹntọ lẹ ko doayi e go dọ to ninọmẹ susu lẹ mẹ, lehe yè to osẹ́n yọyọ lẹ doai sù sọ, mọ wẹ ali susu nọ hùn na gbẹtọ lẹ nado hò ahizi do niyẹn. Gbọnvona enẹ, e nọ biọ vivẹnudido susu whẹpo osẹ́n lẹ nido yin zizedai nado de ahizi pò, ganṣo osẹ́n lọ lẹ ma nọ diọ onú kaka de.

PỌNGBỌ LỌ: Osẹ́n he Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn zedai lẹ pọnte taun hugan osẹ́n he gandudu gbẹtọvi tọn lẹ nọ zedai lẹ. Di apajlẹ, Jesu ma ze todohukanji gblẹlẹ osẹ́n voovo lẹ tọn dai, kakatimọ osẹ́n he nọ saba yin yiylọdọ Osẹ́n Sika tọn lọ wẹ e zedai. E dọmọ: “Nudepope he mìwlẹ jlo dọ gbẹtọ lẹ ni nọ wà na mì, mọkẹdẹ wẹ mìwlẹ dona nọ wà na yé do ga.” (Matiu 7:12) Vlavo nuhe jẹna ayidego to osẹ́n Ahọluduta lọ tọn lẹ mẹ wẹ yindọ osẹ́n lọ lẹ nọ gando mẹwhinwhàn po nuyiwa lẹ po go. Di apajlẹ, Jesu dọmọ: “Hiẹ dona yiwanna kọmẹnu towe di dewe.” (Matiu 22:39) Nado dọ hójọhó, Jiwheyẹwhe tin to otẹn dagbe mẹ nado ze gbedide mọnkọtọn dai na e nọ mọ nuhe to ahun gbẹtọ tọn mẹ.—1 Samuẹli 16:7.

NUHAHUN LỌ: Nukunkẹn po ṣejannabi po wẹ yin adọ̀ na ahizi. Walọ ylankan enẹlẹ wẹ nọ saba sọawuhia to nuyiwa aṣẹpatọ po tòvi lẹ po tọn mẹ. To whẹho azọ́nwatẹn daho Séoul tọn he go mí donù to hosọ he wayi mẹ, họ̀gbátọ lọ lẹ yí alọgodo-kuẹ na aṣẹpatọ lẹ, na yé yọnẹn dọ alọgodo-kuẹ nina na pekuẹ na yé hugan azọ́nwanu po aliho họ̀gbigbá tọn he jẹ lẹ po zinzan.

Enẹwutu nado sukúndona ahizi, yè dona plọnnu gbẹtọ lẹ gando lehe yé na nọ duto mẹwhinwhàn ylankan he doadọ̀do to ahun yetọn mẹ lẹ go do ji. Delẹ to mẹwhinwhàn enẹlẹ mẹ wẹ nukunkẹn po ṣejannabi  po. Ṣigba, gandudu gbẹtọvi tọn lẹ ma tindo ojlo po nugopipe lọ po nado ze tito mẹpinplọn tọn enẹ dai.

PỌNGBỌ LỌ: Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn nọ gọalọna gbẹtọvi lẹ nado dapana ahizi, na e nọ plọn yé nado duto mẹwhinwhàn ylankan he yin adọ̀ nuhahun lọ tọn lẹ ji. * Oplọn enẹ nọ gọalọna gbẹtọ lẹ nado “hẹn huhlọn he nọ whàn ayiha [yetọn] jẹ yọyọ.” (Efesunu lẹ 4:23) Enẹ nọ zọ́n bọ yé ma nọ do gbigbọ nukunkẹn po ṣejannabi po tọn hia. Nuhe yé tindo nọ pé yé podọ yé sọ nọ hò mẹdevo lẹ tọn pọ́n.—Filippinu lẹ 2:4; 1 Timoti 6:6.

NUHAHUN LỌ: Mahopọnna vivẹnu voovo he yin dido podọ oplọn dagbe he yin nina, tòvi delẹ na gbẹ́ jlo ma nado yin nugbonọ bo na nọ hò ahizi. Weyọnẹntọ lẹ dohia dọ enẹ wẹ zọ́n bọ gandudu gbẹtọvi tọn lẹ ma sọgan doalọtena ahizi. Nudopo he yé sọgan wà wẹ nado de ahizi pò gọna awugble he e nọ hẹnwa lẹ.

PỌNGBỌ LỌ: Pipli ONU tọn he nọ hoavùn sọta ahizi hihò wlan dọ eyin gandudu lẹ na penugo bo dekanpona walọ lọ, yé dona nọ zinnudo “wanyina onú jijlọ, wanyina nuhe yin nugbo po gbigbọ onú ylọdọ nujọnu tọn po” ji. Nugbo wẹ dọ yanwle dagbe wẹ enẹ yin. Ṣigba, gbọnvona dọ Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn nọ zinnudo nujọnu-yinyin walọ enẹlẹ tọn ji, e sọ nọ biọ to mẹhe na nọ ahọluduta enẹ glọ lẹ si nado do walọ enẹlẹ hia. Biblu dọ dọ “nukunkẹnnọ lẹ” po “lalonọ” lẹ po ma jẹna ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn.—1 Kọlintinu lẹ 6:9-11; Osọhia 21:8.

Apajlẹ Klistiani tintan lẹ tọn dohia dọ gbẹtọ lẹ sọgan dovivẹnu bo yìn osẹ́n walọ dagbe tọn enẹlẹ. Di dohia, to whenue devi de he nọ yin Simọni ze akuẹ donukọnna apọsteli lẹ, na yé nido na ẹn nunina gbigbọ wiwe tọn, yé gbẹ́ alọgodo-kuẹ he e na yé lọ bo dọna ẹn dọmọ: “Lẹnvọjọ sọn oylan towe ehe mẹ.” To whenue Simọni mọ kọdetọn vẹadi he ojlo ylankan etọn na hẹnwa e ji lẹ, e dọna apọsteli lẹ dọ yé ni hodẹ̀ do ota emitọn mẹ na nuhe yé dọ nikaa wá emi ji.—Owalọ lẹ 8:18-24.

Mahopọnna otò he mẹ a tlọ́n, dotẹnmẹ lọ hundote na we nado lẹzun tòvi Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn. (Owalọ lẹ 10:34, 35) Tito mẹpinplọn tọn he Ahọluduta lọ to zizedonukọnnamẹ lẹdo aihọn pé na gọalọna we nado yọ́n nuhe a sọgan wà. Homẹ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn na hùn nado do tito plọnmẹ Biblu whégbè tọn vọnu yetọn hia we. Oplọn lọ tlẹ sọgan dẹn na nukunwhiwhe ao poun to sẹmẹsẹmẹ. Delẹ to ale he oplọn lọ na hẹnwa na we lẹ mẹ wẹ yindọ a na mọnukunnujẹ “wẹndagbe ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn” mẹ dogọ, podọ lehe e na de ahizi hihò gandudu lẹ tọn sẹ̀ do. (Luku 4:43) Mí na we tuli nado dín fie a sọgan mọ Kunnudetọ lẹ te to lẹdo towe mẹ kavi nado yì nọtẹn Intẹnẹt tọn mítọn jw.org ji.