Te Koaua Bwa E Mate Iesu i Aon te Kaibangaki?
Ana kaeka te Baibara
A bati aika iangoa te kaibangaki bwa aia kanikina Kristian ae moan te taabangaki. Ma e aki kabwarabwaraaki n te Baibara taekan te kai are e mate i aona Iesu, ngaia are akea ae e kona ni koaua raoi bwa aekakira teina. Ma iai bwaai ni kakoaua n te Baibara aika kaotia bwa e aki mate Iesu i aon te kaibangaki, ma i aon te boua ae tei n etirake.
E kabongana te taeka ni Kuriiti ae stau·rosʹ te Baibara ngke e kabwarabwaraa te kai are e mate i aona Iesu. (Mataio 27:40; Ioane 19:17) E ngae ngke iai Baibara aika raraira te taeka aei bwa “kaibangaki,” ma a bati taan rabakau aika kakoauaa bwa nanon raoi te taeka aei bon “te boua ae tei n etirake.” a Ni kaineti ma te boki ae A Critical Lexicon and Concordance to the English and Greek New Testament ao te taeka ae stau·rosʹ “e aki nanonaki iai kaai aika uaai aika kanimwaki, ao teaina e bangaki i aon are teaina.”
E kabonganaaki naba n te Baibara te taeka ni Kuriiti ae xyʹlon bwa titeboo nanona ma stau·rosʹ. (Mwakuri 5:30; 1 Betero 2:24) Nanon te taeka aei bon “te boto ni kai,” “te kai” “te boua,” ke “te aroka.” b Ngaia are e taekina aei The Companion Bible: “Bon akea n te taetae ni Kuriiti [ae kabonganaaki n te Nu Tetemanti] te iango ae e nanonaki iai kaai aika uaai.”
E kukurei te Atua ni kabonganaan te kaibangaki n ara taromauri?
Te crux simplex—te taeka n Ratine ibukin te kai ae tii teaina, are a tatauraki iai taani kamwarua
N aki ongeia bwa aekakira tein te kai are e mate i aona Iesu, ma koaua aika n te Baibara aika i nano aikai, a kaotia bwa ti aki riai ni kabongana te kaibangaki n ara taromauri.
E aki kukurei te Atua n te taromauri ae kabonganaaki iai bannani bwaai ke kanikina, n ikotaki ma te kaibangaki. E tua te Atua nakoia tibun Iteraera bwa a na aki kabongana “katotongan te bwai teuana” n aia taromauri, ao a tuangaki naba Kristian bwa “a na birinako man taromauriani bouannanti.”—Te Tua-Kaua 4:15-19; 1 I-Korinto 10:14.
A aki kabongana te kaibangaki n aia taromauri Kristian ake n te moan tienture. c Aia angareirei ao aia katoto abotoro, a riki bwa te banna ni katoto ae a riai ni kakairi iai Kristian ni kabane.—2 I-Tetaronike 2:15.
Kabonganaan te kaibangaki bon te waaki ni beekan rimoa. d Bubua ma bubua te ririki imwini maten Iesu, ngke a a tannako Aaro man ana reirei Iesu, ao a a “kariaiakaki kaain Aaro aika boou n teimatoa ni kabonganai aia kanikina ni beekan” n ikotaki naba ma te kaibangaki. (The Expanded Vine’s Expository Dictionary of New Testament Words) Ma e aki kariaiakaki n te Baibara kabonganaan aia kanikina beekan, ibukin rairaia aomata aika boou.—2 I-Korinto 6:17.
a Nora te New Bible Dictionary, are te Third Edition, ae e a manga tibwa rinanoaki iroun D. R. W. Wood, iteraniba 245; Theological Dictionary of the New Testament, Volume VII, iteraniba 572; The International Standard Bible Encyclopedia, are e a tibwa manga rinanoaki, Volume 1, iteraniba 825; ao The Imperial Bible-Dictionary, Volume II, iteraniba 84.
b Nora Encyclopædia Britannica, 2003, i aan te taeka ae “Cross”; The Cross—Its History and Symbolism, iteraniba 40; ao The Companion Bible, Oxford University Press, bukinibaa 162, iteraniba 186.
c Nora The Expanded Vine’s Expository Dictionary of New Testament Words, iteraniba 1165; A Greek-English Lexicon, are mairoun Liddell ao Scott, Ninth Edition, iteraniba 1191-1192; ao Theological Dictionary of the New Testament, Volume V, iteraniba 37.
d Nora The Encyclopedia of Religion, Volume 4, iteraniba 165; The Encyclopedia Americana, Volume 8, iteraniba 246; ao Symbols Around Us, iteraniba 205-207.