Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

YELIKƐBUAMƆ KƐHÃ WEKU LƐ | BII AKWƐMƆ

Gbekɛbii Kɛ Social Media​—Fã 1: Ani Esa Akɛ Mibi Lɛ Aya Social Media Lɛ Nɔ?

Gbekɛbii Kɛ Social Media​—Fã 1: Ani Esa Akɛ Mibi Lɛ Aya Social Media Lɛ Nɔ?

 Yɛ niiamlitaomɔ ko ni afee lɛ mli lɛ, oblahii kɛ oblayei oha mlijaa 97 tsɔɔ akɛ amɛyaa social media lɛ nɔ. Ani obi lɛ miisumɔ ni lɛ hu eya nɔ? Kɛ́ nakai ni lɛ, nibii fioo komɛi yɛ ni esa akɛ osusu he.

Nɔ ni abaasusu he yɛ sane nɛɛ mli

 Bɔ ni obi lɛ kɛ ebe baatsu nii ehã

 Wɛbsait ni ji HelpGuide lɛ wie akɛ: “Ato social media kɛ ehenɔi lɛ ahe gbɛjianɔ bɔ ni ebaagbala ojwɛŋmɔ, ehã oye be babaoo yɛ nɔ, ehã ofɔ oskrin lɛ nɔ kwɛmɔ akɛ nibii hei eba lo.”

 “Mika akɛ maye minitii fioo ko pɛ yɛ social media lɛ nɔ, shi be ni mihɛleɔ shi lɛ, miye ŋmɛlɛtswai babaoo. Mináaa lɛ mlɛo akɛ mikɛ foŋ lɛ baafɔ̃ shi ni mafee nɔ kroko ni sɛɛnamɔ yɔɔ he.”​—Lynne, eye afii 20.

 Bi ohe akɛ: Ani mibi lɛ baanyɛ eye ehe nɔ jogbaŋŋ, ni ekɛ be ni mitsɔɔ akɛ eye yɛ social media lɛ nɔ lɛ atsu nii? Ani mibi lɛ jwɛŋmɔ esa jogbaŋŋ bɔ ni ebaanyɛ eto ebe he gbɛjianɔ jogbaŋŋ ni ekɛtsu nii?

 Biblia mli shishitoo mla: ‘Nyɛhiɛ ahia nyɛhe nɔ jogbaŋŋ koni nyɛnyiɛ akɛ hiɛshikalɔi, koni nyɛkɛ nyɛbe atsu nii jogbaŋŋ.’​—Efesobii 5:15, 16.

Kɛ́ oŋmɛ obi lɛ gbɛ akɛ eya social media lɛ nɔ ni owoko lɛ mlai yɛ he lɛ, etamɔ nɔ ni ooŋmɛ lɛ gbɛ ni eyata okpɔŋɔ nɔ be ni atsɔɔko lɛ bɔ ni ataa okpɔŋɔ ahãa.

 Te obi lɛ naa naanyobɔɔ ehãa tɛŋŋ

 Afee “social media” lɛ bɔ ni ebaahã mɛi anu he akɛ amɛyɛ nanemɛi babaoo. Shi bei pii lɛ, nɛkɛ naanyobɔɔ nɛɛ jeee naanyobɔɔ diɛŋtsɛ.

 “Mibayɔse akɛ, oblahii kɛ oblayei pii yɛ ni hiɛ susumɔ ni ejaaa; amɛsusuɔ akɛ, kɛ́ mɛi pii sumɔɔ nibii ni amɛkɛwoɔ social media lɛ nɔ, loo mɛi pii kɛ amɛ shãraa yɛ nɔ lɛ, no tsɔɔ akɛ mɛi lɛ sumɔɔ amɛ diɛŋtsɛ loo mɛi susuɔ amɛhe waa, ekɔɔɔ he eko kɛ́ amɛle amɛ loo amɛleee amɛ po.”​—Patricia, eye afii 17.

 Bi ohe akɛ: Ani mibi lɛ jwɛŋmɔ esa jogbaŋŋ bɔ ni ebaanyɛ ele akɛ, sɛɛnamɔ bɛ he akɛ abaahe gbɛ́i yɛ social media nɔ, loo akɛ, mɛi pii baatsɔɔ akɛ amɛnyaa nibii ni okɛwoɔ nɔ lɛ ahe? Ani ebaanyɛ ekɛ mɛi abɔ naanyo ni jeee ja social media lɛ nɔ?

 Biblia mli shishitoo mla: “Naanyo kpakpa sumɔɔ mɔ yɛ bei fɛɛ mli, Ni ebatsɔɔ nyɛmi yɛ haomɔ beiaŋ.”​—Abɛi 17:17.

 Bɔ ni ebaasa obi lɛ he yɛ henumɔŋ ehã

 Niiamlitaolɔi etsɔɔ akɛ mɛi ni fɔɔ social media lɛ nɔ yaa lɛ, bei pii lɛ, amɛhe feɔ shoo, amɛfeɔ yeyeeye, ni amɛhaoɔ po.

 “Kɛ́ ona akɛ onanemɛi kɛ onanemɛi krokomɛi miifee nɔ ko, ni amɛsha mfoniri ni ofataaa he lɛ, ehãa oyeɔ awerɛho loo onuɔ he akɛ obɛ mli ni ayaa.”​—Serena, eye afii 19.

 Bi ohe akɛ: Ani mibi lɛ jwɛŋmɔ esa jogbaŋŋ bɔ ni kɛ́ etee social media lɛ nɔ lɛ esusuŋ lɛ pɛ ehe, ekɛ mɛi krokomɛi eshiŋ akaŋ, ni ehãŋ bɔ ni mɛi feɔ amɛnii amɛhãa yɛ nɔ lɛ aná enɔ hewalɛ yɛ gbɛ ni esaaa nɔ?

 Biblia mli shishitoo mla: “Nyɛkahãa wɔnaa wɔhe tsɔ, ni wɔteɔ akaŋshii shi yɛ wɔteŋ, ni wɔhe miitsɛ̃tsɛ̃ɛ wɔhe.”​—Galatiabii 5:26.

 Nibii ni obi lɛ baafee yɛ social media lɛ nɔ

 Social media baanyɛ ehã mɔ ko kɛ ehe awo yi ni atsɔɔ mɛseji kɛ ehenɔi anɔ awaa mɛi, saji kɛ mfonirii ni kɔɔ bɔlɛnamɔ he ni akɛmajeɔ mɛi, kɛ ponografikwɛmɔ mli. Kɛ́ obi lɛ ekpɛko eyiŋ akɛ ekɛ ehe baawo nifeemɔi nɛɛ amli po lɛ, ewaŋ akɛ ebaana nibii nɛɛ.

 “Miyɔse akɛ bei komɛi lɛ, efeɔ tamɔ naagba bɛ nibii ni yɔɔ social media lɛ nɔ lɛ ahe, shi nɔŋŋ kɛkɛ lɛ etsɔ nɔ ko gbonyo. Yakayaka wiemɔi kɛ lalai ni esaaa yɛ jɛmɛ.”​—Linda, eye afii 23.

 Bi ohe akɛ: Ani mibi lɛ jwɛŋmɔ esa jogbaŋŋ bɔ ni ebaanyɛ ekɛ hiɛshikamɔ atsu nii yɛ social media lɛ loo Intanɛt lɛ nɔ? Ani mibi lɛ baanyɛ eye ehe nɔ ni ekpoo nibii ni esaaa yɛ social media lɛ loo Intanɛt lɛ nɔ?

 Biblia mli shishitoo mla: “Ajwamaŋbɔɔ kɛ muji nii srɔtoi fɛɛ kɛ amimyeli lɛ, akatsĩ tã po yɛ nyɛteŋ, . . . ni akatsĩ hiɛgbejianifeemɔ kɛ kwashiai awiemɔ kɛ yakayaka wiemɔ ni akɛyeɔ fɛo . . . tã yɛ nyɛteŋ.”​—Efesobii 5:3, 4.

 Ani esa akɛ doo lɛ, aya social media lɛ nɔ?

 Ehe ehiaaa ni mɔ ko aya social media lɛ nɔ dani ehi wala mli loo ená miishɛɛ. Oblahii kɛ oblayei babaoo ni eyaaa social media lɛ nɔ lɛ nuɔ he akɛ, nɔ ko kwraa eŋmɛɛɛ amɛ; amɛteŋ mɛi komɛi po ni kulɛ amɛyaa nɔ lɛ, ekpa nɔ yaa.

 “Be ni mina bɔ ni social media lɛ nɔ ni minyɛmiyoo lɛ yaa lɛ ená enɔ hewalɛ gbonyo lɛ, mikpɛ miyiŋ akɛ miyaŋ nɔ dɔŋŋ. Kɛjɛ no sɛɛ kɛbaa nɛɛ, mimii shɛɔ mihe waa fe tsutsu lɛ, ni miiná niiashikpamɔi ni sa kadimɔ waa.”​—Nathan, eye afii 17.

 Sane lɛ nɔŋŋ ji akɛ: Dani obaaŋmɛ obi lɛ gbɛ ni eya social media lɛ nɔ loo ekɛtsu nii lɛ, bɔɔ mɔdɛŋ ni okwɛ kɛji ejwɛŋmɔ esa jogbaŋŋ bɔ ni ebaanyɛ ekɛ ebe atsu nii jogbaŋŋ lo, ekɛ nanemɛi kpakpai abɔ, ni ekpoo nibii ni esaaa akwɛmɔ yɛ social media lɛ nɔ.

 Biblia mli shishitoo mla: “Hiɛtɛ̃lɔ kwɛɔ enajifaamɔi jogbaŋŋ.”​—Abɛi 14:15.