Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

YELIKƐBUAMƆ KƐHÃ WEKU LƐ | GBALASHIHILƐ

Bɔ Ni Obaafee Oshi Nitsumɔ Saji “Yɛ Nitsumɔhe”

Bɔ Ni Obaafee Oshi Nitsumɔ Saji “Yɛ Nitsumɔhe”

 Akɛni tsɔji ahe nilee etee hiɛ waa hewɔ lɛ, nine nyɛɔ eshɛɔ mɛi anɔ yɛ be fɛɛ be mli, no hewɔ lɛ, onitsumɔtsɛ, onaanyo nitsulɔ, loo mɛi ni otsuɔ nii ohãa lɛ baakpa gbɛ akɛ, be fɛɛ be kɛ gbi fɛɛ gbi ni esa akɛ otsu nii ohã amɛ lɛ, esa akɛ otsu. Shi enɛ baanyɛ ahã be ni okɛtsuɔ nii lɛ ahe be ni okɛtsuɔ oshihilɛ mli nibii komɛi tamɔ ogbalashihilɛ lɛ, kɛ nibii titrii komɛi ni he hiaa waa yɛ shihilɛ mli lɛ ahe nii.

 Nɔ ni esa akɛ ole

  •   Hiɛyaa ni aná yɛ kɔmpiuta kɛ ehenɔi lɛ amli lɛ baanyɛ ahã otsu nibii ni kulɛ esa akɛ otsu yɛ nitsumɔhe lɛ yɛ shĩa, ni no baahe be ni kulɛ, esa akɛ oná ohã ohefatalɔ lɛ. Enɛ hewɔ lɛ, kɛ́ atswa bo, oná e-mail loo tɛs mɛseji nɔŋŋ lɛ, onuɔ he tamɔ la ko eje ni esa ni agbe nɔŋŋ, no ji onuɔ he akɛ esa akɛ otsu he nii amrɔ nɔŋŋ.

     “Kulɛ, nɔ ni wɔle ji, kɛ́ okpa nitsumɔ ni oba shĩa lɛ, obaaná be ohã oweku lɛ, shi amrɔ nɛɛ, etamɔ nakai feemɔ ebawa waa, ejaakɛ kɛ́ oshɛ shĩa ni oná e-mail loo atswa bo nɔŋŋ lɛ, ojwɛŋmɔ yaa onitsumɔ lɛ nɔ moŋ fe ni obaana be ohã ohefatalɔ lɛ.”​—Jeanette.

  •   Bɔ ni afee ni oná be ni sa ohã onitsumɔ lɛ, kɛ be ni sa ohã oweku lɛ, esa akɛ oto nibii ahe gbɛjianɔ. Kɛ́ ofeee nakai lɛ, be ni obaahɛle shi lɛ, okɛ be ni esa akɛ oná ohã ohefatalɔ lɛ miitsu onitsumɔ lɛ.

     “Bei pii lɛ, mɔ klɛŋklɛŋ ni okuɔ ohiɛ oshwieɔ enɔ ji ohefatalɔ lɛ, ejaakɛ okɛɔ ohe akɛ, ‘Oo, ebaanu mi shishi. Ekɛbaake mi. Sɛɛ mli lɛ maná be mahã lɛ.’”​—Holly.

 Bɔ ni obaafee oná be ohã onitsumɔ kɛ ohefatalɔ

  •   Okɛ ogbãla lɛ aye klɛŋklɛŋ gbɛhe. Biblia lɛ kɛɛ: “Nɔ ni Nyɔŋmɔ kɛtsa lɛ, gbɔmɔ ko akagbála mli.” (Mateo 19:6, New American Bible, Revised New Testament) Kɛ́ ohãŋ gbɔmɔ ko ‘agbála’ okɛ oŋa teŋ lɛ, mɛni hewɔ mɔ ni obaahã nitsumɔ agbála nyɛteŋ?

     “Mɛi ni otsuɔ nii ohãa lɛ ekomɛi nuɔ he akɛ, akɛni amɛwoɔ bo nyɔmɔ hewɔ lɛ, be fɛɛ be ni amɛmiitao bo lɛ, esa akɛ amɛnine ashɛ onɔ. Akɛni mikɛ migbãla lɛ yeɔ klɛŋklɛŋ gbɛhe hewɔ lɛ, mikɛɔ amɛ akɛ amɛnine shɛŋ minɔ yɛ gbii ni mitsuuu nii lɛ amli, shi sɛɛ mli lɛ, matswa amɛ.”​—Mark.

     Bi ohe akɛ, ‘Ani mikɛ minifeemɔi tsɔɔ akɛ minaa migbalashihilɛ akɛ ehe miihia mi kwraa fe minitsumɔ lɛ?’

  •   Hã ale akɛ otsuŋ nii kɛ́ ehe bahia ni ofee nakai. Biblia lɛ kɛɛ: “Mɔ ni yeee etsuinaa sane lɛ, ehiɛ kã shi.” (Abɛi 11:2) Kɛ́ obaa ohe shi lɛ, obaayɔse akɛ nilee yɛ mli akɛ obaakpoo nitsumɔi komɛi loo obaatuu owo mɛi krokomɛi adɛŋ.

     “Plɔmba ji mi, hewɔ lɛ, kɛ́ mɔ ko ná naagba trukaa ni eetao matsu he nii mahã lɛ nɔŋŋ ni minyɛɛɛ maya lɛ, ehaoɔ waa. Kɛ́ mina akɛ minyɛɛɛ maya yɛ be ni etaoɔ lɛ mli lɛ, mitsɔɔ lɛ mɔ kroko sɛɛ gbɛ.”​—Christopher.

     Bi ohe akɛ: ‘Kɛ́ ehe bahia ni makpoo nitsumɔ ko, bɔ ni afee ni mihefatalɔ lɛ akanu he akɛ mikpoo lɛ lɛ, ani mikpoɔ? Kɛ́ abi mihefatalɔ lɛ sane nɛɛ te ebaahã hetoo ehã tɛŋŋ?’

  •   Nyɛtoa be ni nyɛyi enyɔ lɛ nyɛbaasumɔ ni nyɛná nyɛhã nyɛhe ni nyɛye nɔ. Biblia lɛ kɛɛ: “Nɔ fɛɛ nɔ kɛ be ni ato ahã lɛ.” (Jajelɔ 3:1) Kɛ́ ona akɛ onitsumɔ fa ni ehãaa oná dekã tsɔ lɛ, nakai beiaŋ esa akɛ oto be ni obaaná ohã ohefatalɔ lɛ ni oye nɔ.

     “Bei pii lɛ, kɛ́ wɔna akɛ wɔnáaa dekã kwraa wɔhã wɔhe lɛ, wɔtoɔ be koni kɛ́ wɔbaafee ekome kɛye nii gbɛkɛ jio, wɔbaayashara shi yɛ ŋshɔnaa jio lɛ, wɔfee nakai koni wɔná be wɔhã wɔhe, ni nɔ ko kwraa loo mɔ ko kwraa akagba wɔnaa.”​—Deborah.

     Bi ohe akɛ: ‘Ani mitoɔ be pɔtɛɛ ko ni manyɛ mikɛ mihefatalɔ lɛ agba sane ni mihãaa nɔ ko agbala mijwɛŋmɔ? Kɛ́ abi mihefatalɔ lɛ sane nɛɛ te ebaahã hetoo ehã tɛŋŋ?’

  •   Gbee ofon kɛ ehenɔi lɛ. Biblia lɛ kɛɛ: “Nyɛkwɛa ni nyɛna nibii ni he hiaa waa lɛ.” (Filipibii 1:10) Ani yɛ be kɛ beiaŋ lɛ, obaanyɛ ogbe ofon kɛ ehenɔi lɛ koni akɛ nitsumɔ sane akanina bo yɛ shĩa?

     “Mije gbɛ mito gbɛjianɔ akɛ matsu nii kɛyashi be pɔtɛɛ ko. Kɛ́ nakai be lɛ shɛ lɛ, mifeɔ mifon lɛ bɔ ni kɛ́ nitsumɔ saji ba nɔ lɛ egbɛŋ po ni ebaagba minaa.”​—Jeremy.

     Bi ohe akɛ: ‘Ani misumɔɔ ni mifon kɛ ehenɔi lɛ ama nɔ be fɛɛ be bɔ ni afee ni kɛ́ minitsumɔtsɛ loo mɛi ni mitsuɔ nii mihãa lɛ eko tswa mi lɛ, amɛnine ashɛ minɔ? Kɛ́ abi mihefatalɔ lɛ sane nɛɛ te ebaahã hetoo ehã tɛŋŋ?’

  •    Kaafee kpɛŋŋ. Biblia lɛ kɛɛ: “Nyɛhãa gbɔmɛi fɛɛ alea nyɛniiashishinumɔ lɛ.” (Filipibii 4:5) Yɛ anɔkwale mli lɛ, ekolɛ, bei komɛi lɛ ehe baahia ni bo loo ohefatalɔ lɛ kɛ be ni nyɛto nyɛhã nyɛhe lɛ atsu nitsumɔ saji ahe nii. Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, ekolɛ, nitsumɔ ni ohefatalɔ lɛ tsuɔ lɛ hewɔ lɛ, ehe baahia ni nine ashɛ enɔ be fɛɛ be. Kɛ́ eba lɛ nakai lɛ, nu ohefatalɔ lɛ shishi, kaakpa babaoo gbɛ kɛjɛ edɛŋ.

     “Miwu lɛ yɛ lɛ diɛŋtsɛ enitsumɔ fioo ko ni etsuɔ, ni bei komɛi lɛ kɛ́ ekpa po lɛ ehe bahiaa ni eyatsu nibii komɛi ahe nii. Bei komɛi lɛ ewoɔ mimlila, shi kɛ́ mikwɛ be ni wɔnáa wɔhãa wɔhe lɛ, mihãaa egba minaa tsɔ.”​—Beverly.

     Bi ohe akɛ: ‘Ani mihãa mihefatalɔ lɛ leɔ akɛ minuɔ lɛ shishi yɛ nitsumɔ pii ni etsuɔ lɛ hewɔ, no hewɔ lɛ, mibiii ni ená be babaoo ehã mi fe bɔ ni ebaanyɛ? Kɛ́ abi mihefatalɔ lɛ sane nɛɛ te ebaahã hetoo ehã tɛŋŋ?’

 Bɔ Ni Nyɛbaafee Nyɛsusu Sane Lɛ He

 Klɛŋklɛŋ lɛ, nyɛteŋ mɔ fɛɛ mɔ asusu sane ni nyiɛ sɛɛ nɛɛ he akɛ aŋkro. No sɛɛ lɛ, nyɛfea ekome kɛsusua hetoi ni nyɛna lɛ ahe.

  •   Ani ohefatalɔ lɛ ekɛɛ bo pɛŋ akɛ, okɛ nitsumɔ saji baa shĩa, ni enyaaa he? Kɛ́ nakai lɛ, ani okɛ lɛ kpãa gbee?

  •   Kɛ́ okwɛ lɛ, mɛɛ nibii pɔtɛɛ komɛi obaanyɛ ofee ni oŋmɛ pɛpɛɛpɛ yɛ onitsumɔ kɛ oshihilɛ mli saji krokomɛi lɛ amli?

  •   Ani bei komɛi lɛ onuɔ he akɛ ohefatalɔ lɛ nyɛŋ ashi nitsumɔ saji “yɛ nitsumɔ he” lɛ? Kɛ́ nakai lɛ, mɛɛ shihilɛi komɛi eba ni hãa onuɔ he nakai?

  •   Kɛ́ shihilɛi komɛi nakai eba lɛ, mɛɛ tsakemɔi obaasumɔ ni ohefatalɔ lɛ afee koni eŋmɛ pɛpɛɛpɛ yɛ nitsumɔ kɛ shihilɛ mli saji krokomɛi agbɛfaŋ?