Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Mɛni Wiemɔ Ni Ji, “Akɛ Hiŋmɛi Ato Hiŋmɛi Najiaŋ” Lɛ Tsɔɔ?

Mɛni Wiemɔ Ni Ji, “Akɛ Hiŋmɛi Ato Hiŋmɛi Najiaŋ” Lɛ Tsɔɔ?

Hetoo ni Biblia lɛ kɛhãa

 Mla ni ji, “akɛ hiŋmɛi ato hiŋmɛi najiaŋ” lɛ fata Nyɔŋmɔ mla ni Mose kɛhã blema Israel ni Yesu tsɛ yisɛɛ yɛ e-Gɔŋ nɔ Shiɛmɔ lɛ mli lɛ he. (Mateo 5:38, King James Version; 2 Mose 21:24, 25; 5 Mose 19:21) Etsɔɔ akɛ, kɛ́ mɔ ko fee efɔŋ ni abaagbala etoi lɛ, esa akɛ efee nɔ ni sa efɔŋfeemɔ lɛ. a

 Akɛ mla nɛɛ tsuɔ nii be ni mɔ ko eje gbɛ eye mɔ ko awui. Mose Mla lɛ wie yɛ mɔ ni jeɔ gbɛ efeɔ efɔŋ lɛ he akɛ: “Aku wu kɛto wu ni eku najiaŋ, akɛ hiŋmɛi ato hiŋmɛi najiaŋ, nyanyɔŋ yɛ nyanyɔŋ najiaŋ, nɔ pilamɔ ni epila mɔ lɛ, apila lɛ eko pɛpɛɛpɛ kɛtse.”—3 Mose 24:20.

 Mɛɛ yiŋtoo hewɔ mla lɛ kɛɛ “akɛ hiŋmɛi ato hiŋmɛi najiaŋ” lɛ?

 Mla ni ji, “akɛ hiŋmɛi ato hiŋmɛi najiaŋ” lɛ” etsɔɔɔ akɛ, kɛ́ mɔ ko fee wɔ efɔŋ lɛ, wɔfee mɔ lɛ eko kɛto najiaŋ. Moŋ lɛ eyeɔ ebuaa kojolɔi ni kwɛɔ sane lɛ ni amɛkɛ toigbalamɔ ni sa ahã, koni akagbala mɔ lɛ toi fe nine loo ana mli ahã lɛ tsɔ.

 Agbɛnɛ hu, mla lɛ hãa mɛi sheɔ gbeyei akɛ amɛbaaje gbɛ amɛye mɛi krokomɛi awui loo amɛtsɔ ŋaa fɔŋ yɛ mɛi ahe. Mla lɛ kɛɛ akɛ, “mɛi ni eshwɛ [mɛi ni naa ni aakojo mɛi yɛ Nyɔŋmɔ mla lɛ naa] lɛ baanu ni amɛbaashe gbeyei, ni amɛfeŋ nɔ fɔŋ ko ni tamɔ nakai yɛ nyɛteŋ dɔŋŋ.”—5 Mose 19:20.

 Ani aakpa Kristofoi gbɛ akɛ amɛye mla ni ji, “akɛ hiŋmɛi ato hiŋmɛi najiaŋ” lɛ nɔ?

 Dabi, Kristofoi bɛ mla nɛɛ shishi. Efata Mose Mla ni Yesu afɔleshaa gbele lɛ fo mli lɛ he.​—Romabii 10:4.

 Eyɛ mli akɛ mla nɛɛ eba naagbee moŋ, shi ehãa wɔnaa bɔ ni Nyɔŋmɔ susuɔ nii ahe ehãa. Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, ehãa wɔnaa akɛ Nyɔŋmɔ sumɔɔ jalɛsaneyeli. (Lala 89:14) Agbɛnɛ hu, ehãa wɔnaa akɛ, Nyɔŋmɔ gbalaaa efɔŋfeelɔi atoi kɛkɛ, moŋ lɛ, ‘etsɔseɔ amɛ bɔ ni sa.’—Yeremia 30:11.

 Susumɔ ni ejaaa ni mɛi hiɛ yɛ mla ni ji, “akɛ hiŋmɛi ato hiŋmɛi najiaŋ” lɛ he

 Susumɔ ni ejaaa: Mla ni ji, “akɛ hiŋmɛi ato hiŋmɛi najiaŋ” lɛ naa wa tsɔ.

 Anɔkwa sane: Mla lɛ wooo mɛi hewalɛ ni amɛgbala mɛi atoi fe nine. Moŋ lɛ, kɛ́ akɛ mla nɛɛ baatsu nii jogbaŋŋ lɛ, etsɔɔ akɛ dani kojolɔi ni sa lɛ baagbala mɔ ko toi lɛ, klɛŋklɛŋ lɛ, amɛkwɛɔ nɔ hewɔ ni mɔ lɛ fee efɔŋ lɛ, kɛ agbɛnɛ hu, kɛ́ eje gbɛ loo ejeee gbɛ, dani amɛgbalaa etoi. (2 Mose 21:28-30; 4 Mose 35:22-25) No hewɔ lɛ, akɛ mla ni ji “akɛ hiŋmɛi ato hiŋmɛi najiaŋ” lɛ tsu nii koni mɛi akagbala mɛi atoi fe nine.

 Susumɔ ni ejaaa: Mla ni ji “akɛ hiŋmɛi ato hiŋmɛi najiaŋ” lɛ tsɔɔ akɛ, esa akɛ mɛi ni ayeɔ amɛ awui lɛ atɔ amɛhe owele be fɛɛ be.

 Anɔkwa sane: Mose Mla lɛ kɛɛ akɛ: “Kaatɔ owele, ni kaabɛ omaŋbii lɛ ateŋ mɔ ko owo omli.” (3 Mose 19:18) Mla lɛ wooo mɛi hewalɛ ni amɛtɔ owele, moŋ lɛ, ewoɔ mɛi hewalɛ ni amɛkɛ amɛhiɛ afɔ̃ Nyɔŋmɔ kɛ mlai ni ekɛhã ni akɛjaje nibii ni ejaaa lɛ anɔ.—5 Mose 32:35.

a Bei komɛi lɛ, atsɛɔ mla nɛɛ yɛ Latin mli akɛ, lex talionis, eyɛ blema maji komɛi hu amlai amli.