Ezayíi 60:1 ɖɔ: ‘Jeluzalɛ́mu, sí te, kɔ́n hwe ɖɔhun, ɖó wěziza towe wá, susu Jexóva tɔn tɔ́n dó jǐ towe.’ Toxo Jeluzalɛ́mu tɔn alǒ Sinyɔ́ɔ tɔn, éé nyí azinkan Judáa tɔn hwe ɔ nu é nɔ te nú akɔta ɔ bǐ kplékplé. (Eza. 60:14; 62:1, 2) Énɛ́ wú ɔ, xó Ezayíi tɔn lɛ́ fɔ́n nǔkanbyɔ́ we nyi te: Nukɔntɔn, hwetɛ́nu Jeluzalɛ́mu ka “sí te” bo kɔ́n hwe ɖɔhun ɖo gbigbɔ lixo? Nɛ̌ é ka wa mɔ̌ gbɔn? Wegɔ́, xó Ezayíi tɔn lɛ́ ka ɖo jijɛnu wɛ ɖo ali e gbló ada hú gǎn é ɖé nu wɛ a?

Hwetɛ́nu Jeluzalɛ́mu ka “sí te,” bo kɔ́n hwe ɖɔhun ɖo gbigbɔ lixo? Nɛ̌ é ka wa mɔ̌ gbɔn? Hwenu e Jwifu lɛ́ nɔ kannumɔgbénu ɖo Babilɔ́nu nú xwe 70 é ɔ, Jeluzalɛ́mu kpó tɛ́npli tɔn kpó kpo ɖo ninɔmɛ nyanya mɛ. Amɔ̌, hwenu e Mɛ̌dinu lɛ́ kpó Pɛ́sinu lɛ́ kpó ɖu ɖo Babilɔ́nu jí gúdo é ɔ, ali hun nú Izlayɛ́li ví e gbɔn fí e Babilɔ́nu kpa acɛ dó lɛ́ é bǐ, bɔ yě ná lɛ́ kɔ yi to yětɔn mɛ bo lɛ́ jɛ Mawu nǔgbó ɔ sɛn jí. (Ɛsd. 1:1-4) Bɛ́sín 537 J.H.M. tɔn ɔ, gbejínɔtɔ́ e kpo ɖo akɔta 12 lɛ́ mɛ lɛ́ é bǐ lɛ́ kɔ. (Eza. 60:4) Yě jɛ vɔ̌ lɛ́ sá nú Jexóva jí, jɛ xwe lɛ́ ɖu jí, bo jɛ tɛ́npli ɔ vɔ́ gbá jí. (Ɛsd. 3:1-4, 7-11; 6:16-22) Susu Jexóva tɔn lɛ́ hɔ́n dó Jeluzalɛ́mu jí, énɛ́ wɛ nyí togun Mawu tɔn e è xo kplé é. Yě wá húzú jɔtɛn wěziza tɔn nú akɔta ɖěɖěe ma tuun Jexóva ǎ lɛ́ é.

É ɖo mɔ̌ có, nǔɖɔɖayǐ Ezayíi tɔn lɛ́ sín akpáxwé ɖé kpowun wɛ jɛnu ɖo hwenɛ́nu. Gěgé Izlayɛ́li ví lɛ́ tɔn se tónú nú Mawu sɔ́yi ǎ. (Nɛɛ. 13:27; Mal. 1:6-8; 2:13, 14; Mat. 15:7-9) Nukɔnmɛ ɔ, yě tlɛ gbɛ́ Jezu Klísu e nyí Mɛsíya ɔ é. (Mat. 27:1, 2) Ðo xwe 70 H.M. tɔn ɔ, è sú kún dó nú Jeluzalɛ́mu kpó tɛ́npli tɔn kpó azɔn wegɔ́ ɔ.

Jexóva ko ɖɔ nǔ baɖabaɖa énɛ́ sín xó ɖ’ayǐ. (Dan. 9:24-27) É ɖo wɛn ɖɔ, é kún nyí linlin tɔn wɛ nyí ɖɔ Jeluzalɛ́mu ayǐkúngban jí tɔn ɔ jí wɛ nǔɖɔɖayǐ nǔvɔ́jláɖó tɔn Ezayíi tɔn e ɖo wěmata 60​gɔ́ ɔ mɛ lɛ́ é ná jɛnu gbɔn bǐ mlɛ́mlɛ́ ó.

Xó Ezayíi tɔn lɛ́ ka ɖo jijɛnu wɛ ɖo ali e gbló ada hú gǎn é nu ɖo hwe mǐtɔn nu wɛ a? Ganjí, amɔ̌, “Jeluzalɛ́mu jǐxwé tɔn ɔ” wú jɛnu dó wɛ é ɖe. Mɛsɛ́dó Pɔ́lu ɖɔ dó wǔ tɔn ɖɔ: “Éyɛ́ wɛ nyí nɔ mǐtɔn.” (Ga. 4:26) Jeluzalɛ́mu jǐxwé tɔn ɔ, tutoblónúnǔ Mawu tɔn sín akpáxwé e ɖo jǐxwé, bɔ nǔɖíɖó gbigbɔ tɔn gbejínɔtɔ́ lɛ́ ɖ’é mɛ é wɛ. Jezu kpó klisánwun 144000 e gbigbɔ sɔ́ bɔ yě ɖó nukúnɖíɖó jǐxwé tɔn Pɔ́lu ɖɔhun lɛ́ é kpó ɖo vǐ tɔn lɛ́ mɛ. Kplékplé klisánwun e gbigbɔ sɔ́ lɛ́ é tɔn nyí “akɔta mímɛ́ ɖé,” énɛ́ wɛ nyí “Izlayɛ́li Mawu tɔn.”—1 Pi. 2:9; Ga. 6:16.

Nɛ̌ Jeluzalɛ́mu jǐxwé tɔn ɔ ka “sí te” bo “kɔ́n hwe ɖɔhun” gbɔn? É wa mɔ̌ gbɔn vǐ tɔn e gbigbɔ sɔ́ ɖo ayǐkúngban jí lɛ́ é gblamɛ. Kpɔ́n lěe nǔ e jɛ dó yě jí lɛ́ é sɔgbe xá nǔ e è ɖɔ ɖ’ayǐ ɖo Ezayíi wěmata 60​gɔ́ ɔ mɛ é gbɔn é.

Klisánwun e gbigbɔ sɔ́ lɛ́ é ɖó ná “sí te” ɖó yě nɔ ablu mɛ ɖo nǔjlɛ́dónǔwú linu hwenu e gǔfɔ́ndómawujítɔ́ lɛ́ vun kan ɖo kú mɛsɛ́dó lɛ́ tɔn gúdo é. (Mat. 13:37-43) Hwe énɛ́ nu ɔ, yě húzú kannumɔ Babilɔ́nu ɖaxó ɔ, éé nyí kplékplé sinsɛn nǔvú lɛ́ tɔn é tɔn. Klisánwun e gbigbɔ sɔ́ lɛ́ é nyí kannumɔ káká jɛ “azǎn gǔdo gúdo tɔn gbɛ élɔ́ tɔn lɛ́” e bɛ́sín 1914 é mɛ. (Mat. 13:39, 40) Énɛ́ gúdo tlóló ɖo 1919 ɔ, yě gosín kannumɔgbénu, bo jɛ kínkɔ́n jí hwe ɖɔhun tlóló ɖo nǔjlɛ́dónǔwú linu gbɔn alɔ ɖíɖó ɖo wɛn ɖagbe  Axɔ́súɖuto ɔ tɔn jíjlá bǐ mlɛ́mlɛ́ mɛ gblamɛ. a Ðo xwe lɛ́ gblamɛ ɔ, gbɛtɔ́ e gosín akɔta lɛ́ bǐ mɛ lɛ́ é wá wěziza énɛ́ nu, káká jɛ Izlayɛ́li Mawu tɔn sín mɛ e kpo lɛ́ é jí, yě wɛ nyí “axɔ́sú” e xó è ɖɔ ɖo Ezayíi 60:3 mɛ lɛ́ é.—Nǔɖe. 5:9, 10.

Ðo sɔgúdo ɔ, klisánwun e gbigbɔ sɔ́ lɛ́ é ná bló bɔ wěziza Mawu tɔn ná lɛ́ hɔ́n ɖo ali e tlɛ gbló ada hú mɔ̌ é ɖé nu. Gbɔn nɛ̌ é? Ényí yě kú gúdo ɔ, yě ná húzú akpáxwé “Jeluzalɛ́mu yɔ̌yɔ́ ɔ” tɔn, alǒ asi Klísu tɔn éé nyí mɛ 144000 e ná ɖu axɔ́sú xá ɛ lobo ná lɛ́ nyí vɔ̌sánúxwlémawutɔ́ lɛ́ é.—Nǔɖe. 14:1; 21:1, 2, 24; 22:3-5.

Jeluzalɛ́mu yɔ̌yɔ́ ɔ ɖó azɔ̌ tají ɖé bo ná wa ɖo Ezayíi 60:1 sín jijɛnu mɛ. (Sɔ́ Ezayíi 60:1, 3, 5, 11, 19, 20 jlɛ́ dó Nǔɖexlɛ́mɛ 21:2, 9-11, 22-26 wú.) Lěe Jeluzalɛ́mu ayǐkúngban jí tɔn ɔ nyí acɛkpikpa Izlayɛ́li hwexónu tɔn ɔ sín azinkan gbɔn é ɔ, mɔ̌ ɖokpó ɔ, Jeluzalɛ́mu yɔ̌yɔ́ ɔ kpó Klísu kpó ná húzú acɛkpikpa gbɛ yɔ̌yɔ́ ɔ tɔn. Nɛ̌ Jeluzalɛ́mu yɔ̌yɔ́ ɔ ka ‘gosín Mawu gɔ́n bo jɛ te sín jǐxwé’ gbɔn? Gbɔn ayi sísɔ́ ɖó ayǐkúngban ɔ jí gblamɛ. Mɛ e nɔ ɖó sísí nú Mawu bo gosín akɔta lɛ́ bǐ mɛ lɛ́ é “ná nɔ ɖi zɔnlin ɖo wěziza tɔn nu.” Yě tlɛ ná gosín hwɛhuhu kpó kú kpó sín kannumɔgbénu. (Nǔɖe. 21:3, 4, 24) É ná tɔ́n kɔ dó nǔ lɛ́ “bǐ jíjláɖó” e xó Ezayíi kpó gbeyíɖɔ ɖěvo lɛ́ kpó ɖɔ ɖ’ayǐ é mɛ. (Mɛ. 3:21) Nǔ jíjláɖó ɖaxó énɛ́ bɛ́ hwenu e Klísu húzú axɔ́sú é, bo ná fó ɖo Axɔ́súɖuɖu xwe afatɔ́n tɔn Klísu tɔn sín vivɔnu.