ΠΟΙΟΣ θέλει να είναι άρρωστος; Αν μη τι άλλο, μια αρρώστια συνεπάγεται ταλαιπωρία και έξοδα. Όταν είστε άρρωστοι, όχι μόνο αισθάνεστε άσχημα, αλλά ίσως δεν είστε σε θέση να πάτε στη δουλειά ή στο σχολείο, να βγάλετε τα προς το ζην ή να φροντίσετε την οικογένειά σας. Μπορεί μάλιστα να χρειάζεστε κάποιον να φροντίζει εσάς, και ίσως πρέπει να πληρώσετε ένα σωρό λεφτά για φάρμακα και ιατρική περίθαλψη.

Εύλογα έχει ειπωθεί ότι «η πρόληψη είναι καλύτερη από τη θεραπεία». Ορισμένες ασθένειες είναι αναπόφευκτες. Ωστόσο, υπάρχουν πολλά που μπορείτε να κάνετε για να καθυστερήσετε ή ακόμα και να εμποδίσετε την εκδήλωση μιας ασθένειας. Εξετάστε πέντε πράγματα που μπορείτε να κάνετε σήμερα για να βελτιώσετε την υγεία σας.

Σύμφωνα με την Κλινική Μάγιο, «ένας από τους καλύτερους τρόπους για να μην αρρωστήσετε και να μη μεταδώσετε κάποια αρρώστια» είναι το πλύσιμο των χεριών. Ένας από τους πιο εύκολους τρόπους για να κολλήσετε γρίπη ή κρυολόγημα είναι να τρίψετε τη μύτη ή τα μάτια σας όταν τα χέρια σας έχουν μολυνθεί από μικρόβια. Η καλύτερη άμυνά σας σε μια τέτοια μόλυνση είναι το τακτικό πλύσιμο των χεριών. Οι καλές συνήθειες υγιεινής μπορούν επίσης να εμποδίσουν τη μετάδοση πιο σοβαρών παθήσεων, όπως η πνευμονία και οι διαρροϊκές ασθένειες, οι οποίες κάθε χρόνο προκαλούν τον θάνατο δύο και πλέον εκατομμυρίων παιδιών κάτω των πέντε ετών. Ακόμα και η εξάπλωση του θανατηφόρου ιού Έμπολα μπορεί να ελαχιστοποιηθεί με την απλή συνήθεια του πλυσίματος των χεριών.

Υπάρχουν μερικές περιπτώσεις στις οποίες το πλύσιμο των χεριών είναι ιδιαίτερα σημαντικό για να προστατέψετε τόσο τη δική σας υγεία όσο και των άλλων. Πρέπει να πλένετε τα χέρια σας:

• Μετά τη χρήση της τουαλέτας.

• Αφού αλλάξετε πάνες ή βοηθήσετε κάποιο παιδί να χρησιμοποιήσει την τουαλέτα.

• Πριν και μετά την περιποίηση μιας πληγής ή ενός τραύματος.

• Πριν και μετά την επαφή με κάποιον ασθενή.

• Πριν την ετοιμασία, το σερβίρισμα ή την κατανάλωση φαγητού.

• Αφού φταρνιστείτε, βήξετε ή φυσήξετε τη μύτη σας.

• Αφού αγγίξετε κάποιο ζώο ή περιττώματα ζώων.

• Αφού πετάξετε τα σκουπίδια.

Και μη θεωρείτε δεδομένο ότι καθαρίζετε τα χέρια σας με τον σωστό τρόπο. Μελέτες δείχνουν ότι ένα μεγάλο ποσοστό εκείνων που χρησιμοποιούν τις δημόσιες τουαλέτες δεν πλένουν κατόπιν τα χέρια τους ή δεν τα πλένουν σωστά. Πώς πρέπει να πλένετε τα χέρια σας;

• Βρέξτε τα χέρια σας με καθαρό τρεχούμενο νερό και προσθέστε σαπούνι.

• Τρίψτε τα μεταξύ τους για να δημιουργηθεί αφρός, και μην ξεχάσετε να καθαρίσετε τα νύχια, τους αντίχειρες, τη ράχη κάθε χεριού και την περιοχή ανάμεσα στα δάχτυλα.

• Συνεχίστε το τρίψιμο για τουλάχιστον 20 δευτερόλεπτα.

• Ξεπλύντε με καθαρό τρεχούμενο νερό.

• Στεγνώστε με καθαρή πάνινη ή χάρτινη πετσέτα.

Αυτά τα μέτρα είναι απλά αλλά μπορούν να εμποδίσουν τη μετάδοση μιας ασθένειας και να σώσουν ζωές.

Σε μερικές χώρες, η προμήθεια καθαρού νερού σε επαρκείς ποσότητες για την οικογένεια αποτελεί καθημερινή κοπιαστική εργασία. Εντούτοις, η πρόσβαση σε καθαρό νερό μπορεί να γίνει αιτία ανησυχίας σε οποιοδήποτε μέρος του πλανήτη όταν η βασική πηγή παροχής νερού, η οποία είναι συνήθως ασφαλής, μολυνθεί λόγω πλημμύρας, καταιγίδας, ρωγμής ενός αγωγού ή λόγω άλλου παράγοντα. Αν το νερό δεν προέρχεται από ασφαλή πηγή ή δεν αποθηκεύεται σωστά, μπορεί να προκαλέσει παρασιτική μόλυνση, καθώς επίσης χολέρα, διάρροια που θα μπορούσε να αποβεί μοιραία, τυφοειδή πυρετό, ηπατίτιδα και άλλες λοιμώξεις. Το μολυσμένο νερό είναι μία από τις αιτίες για τα περίπου 1,7 δισεκατομμύρια κρούσματα διαρροϊκών ασθενειών κάθε χρόνο.

Ο πιο συχνός τρόπος μετάδοσης της χολέρας είναι το να πιει κάποιος νερό ή να καταναλώσει τροφή που έχει μολυνθεί από περιττώματα ατόμων τα οποία έχουν προσβληθεί από τη νόσο. Πώς μπορείτε να προστατευτείτε τόσο από αυτή τη μορφή μόλυνσης του νερού όσο και από άλλες, ακόμα και όταν έχει ήδη ξεσπάσει μια καταστροφή;

• Διασφαλίστε ότι όλο το πόσιμο νερό σας—περιλαμβανομένου και αυτού που χρησιμοποιείτε για το βούρτσισμα των δοντιών, για παγάκια, για το πλύσιμο των τροφίμων και των πιάτων ή για το μαγείρεμα—είναι ασφαλούς προέλευσης, όπως για παράδειγμα νερό από μια δημόσια παροχή το οποίο έχει υποστεί επαρκή επεξεργασία ή εμφιαλωμένο νερό από κάποια αξιόπιστη εταιρία.

• Αν υπάρχει οποιαδήποτε πιθανότητα να έχει μολυνθεί το δίκτυο ύδρευσης, να βράζετε το νερό πριν το χρησιμοποιήσετε ή να το απολυμαίνετε με κατάλληλα χημικά προϊόντα.

• Όταν χρησιμοποιείτε χημικές ουσίες, όπως χλώριο ή ταμπλέτες καθαρισμού του νερού, να ακολουθείτε προσεκτικά τις οδηγίες του κατασκευαστή. Σε μερικές χώρες όπου δεν υπάρχουν διαθέσιμα προϊόντα για την επεξεργασία του νερού, οι άνθρωποι προσθέτουν στο νερό κάποιο λευκαντικό οικιακής χρήσης σε δοσολογία που καθορίζεται από επίσημους κρατικούς φορείς και είναι ασφαλής και αποτελεσματική, ώστε το επεξεργασμένο νερό να είναι κατάλληλο για χρήση.

• Να χρησιμοποιείτε ποιοτικά φίλτρα νερού, εφόσον είναι διαθέσιμα και εντός των οικονομικών σας δυνατοτήτων.

• Προκειμένου να αποφύγετε την πιθανότητα να ξαναμολυνθεί το νερό που έχετε επεξεργαστεί, να το διατηρείτε πάντοτε σε καθαρά, σκεπαστά δοχεία.

• Να φροντίζετε ώστε κάθε σκεύος που χρησιμοποιείτε για να πάρετε νερό από το απόθεμά σας, όπως για παράδειγμα μια κουτάλα, να είναι καθαρό.

• Να πιάνετε τα δοχεία νερού με καθαρά χέρια, και να μη βουτάτε τα χέρια σας ή τα δάχτυλά σας μέσα στο νερό που έχετε για να πίνετε.

Καλή υγεία δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς καλή διατροφή, και για την καλή διατροφή χρειάζεστε υγιεινό, ισορροπημένο διαιτολόγιο. Ίσως είναι αναγκαίο να εξετάσετε πόσο αλάτι, λιπαρά και ζάχαρη περιέχει η διατροφή σας, και επίσης πρέπει να προσέχετε τις ποσότητες φαγητού που καταναλώνετε. Βάλτε στο διαιτολόγιό σας φρούτα και λαχανικά, και φροντίστε να υπάρχει ποικιλία σε αυτά που τρώτε. Διαβάζοντας τις συσκευασίες, θα μπορείτε να επιλέγετε προϊόντα ολικής άλεσης όταν αγοράζετε ψωμί, δημητριακά και ζυμαρικά. Αυτά είναι πλουσιότερα σε θρεπτικά συστατικά και ίνες από ό,τι τα αντίστοιχα που παρασκευάζονται από επεξεργασμένα σιτηρά. Όσο για τις πρωτεΐνες, να τρώτε μικρές και άπαχες μερίδες κρέατος και πουλερικών, και αν είναι δυνατόν προσπαθήστε να τρώτε ψάρι μια δυο φορές την εβδομάδα. Σε μερικές χώρες, μπορείτε επίσης να βρείτε πλούσιες σε πρωτεΐνες τροφές που είναι φυτικής προέλευσης.

Αν τρώτε πάρα πολλά σάκχαρα και στερεά λίπη, κινδυνεύετε να γίνετε υπέρβαροι. Για να ελαχιστοποιήσετε τον κίνδυνο, να πίνετε νερό αντί για ζαχαρούχα ροφήματα και αναψυκτικά. Να τρώτε περισσότερα φρούτα παρά επιδόρπια που περιέχουν ζάχαρη. Περιορίστε τα στερεά λίπη που παίρνετε από τροφές όπως λουκάνικα, κρέας, βούτυρο, πάστες, τυριά και μπισκότα. Και αντί να χρησιμοποιείτε στερεά λίπη στο μαγείρεμα, μπορείτε να στραφείτε σε πιο υγιεινά έλαια.

Μια διατροφή πλούσια σε αλάτι ή νάτριο μπορεί να ανεβάσει επικίνδυνα την πίεσή σας. Αν έχετε τέτοιο πρόβλημα, να ελέγχετε τις πληροφορίες που αναγράφονται στις συσκευασίες ώστε να διατηρείτε χαμηλή την πρόσληψη νατρίου. Αντί να νοστιμίζετε το φαγητό σας με αλάτι, προτιμήστε μυρωδικά και μπαχαρικά.

Το πόσο τρώτε μπορεί να είναι εξίσου σημαντικό με το τι τρώτε. Έτσι λοιπόν, παρότι απολαμβάνετε το φαγητό σας, μη συνεχίζετε να τρώτε αν δεν πεινάτε άλλο.

Ένα ζήτημα που συνδέεται με τη διατροφή είναι ο κίνδυνος τροφικής δηλητηρίασης. Οποιαδήποτε τροφή μπορεί να σας δηλητηριάσει αν δεν έχει παρασκευαστεί και διατηρηθεί κατάλληλα. Κάθε χρόνο, 1 στους 6 Αμερικανούς παθαίνει τροφική δηλητηρίαση. Οι περισσότεροι αναρρώνουν χωρίς μακροπρόθεσμες επιπτώσεις, ωστόσο μερικοί χάνουν τη ζωή τους. Πώς μπορείτε να ελαχιστοποιήσετε τον κίνδυνο;

• Τα λαχανικά καλλιεργούνται σε χώμα που μπορεί να έχει λιπανθεί με κοπριά, γι’ αυτό να τα πλένετε προσεκτικά προτού τα χρησιμοποιήσετε.

• Να πλένετε τα χέρια σας, την πλάκα κοπής, τα σκεύη, τα πιάτα και τους πάγκους με ζεστό νερό και σαπούνι προτού ετοιμάσετε το κάθε υλικό.

• Για να μη μολυνθεί η μια τροφή από την άλλη, ποτέ μη βάζετε φαγητό σε επιφάνεια ή πιάτο όπου προηγουμένως ακουμπούσαν ωμά αβγά, πουλερικά, κρέας ή ψάρι χωρίς πρώτα να πλύνετε αυτή την επιφάνεια.

• Να μαγειρεύετε το φαγητό μέχρι να φτάσει στη σωστή θερμοκρασία, και να βάζετε εγκαίρως στο ψυγείο οποιαδήποτε ευπαθή προϊόντα δεν πρόκειται να καταναλωθούν αμέσως.

• Να πετάτε τα ευπαθή προϊόντα που έχουν μείνει σε θερμοκρασία δωματίου πάνω από δύο ώρες ή πάνω από μία ώρα αν η θερμοκρασία του αέρα υπερβαίνει τους 32 βαθμούς Κελσίου.

Ασχέτως της ηλικίας σας, η τακτική σωματική δραστηριότητα είναι απαραίτητη προκειμένου να παραμένετε σε καλή φυσική κατάσταση. Πολλοί άνθρωποι σήμερα δεν ασκούνται αρκετά. Γιατί είναι σημαντική η άσκηση; Η σωματική δραστηριότητα θα σας βοηθάει:

• Να κοιμάστε καλά.

• Να διατηρείτε την κινητικότητά σας.

• Να διατηρείτε γερά κόκαλα και δυνατούς μυς.

• Να διατηρήσετε ή να αποκτήσετε υγιές βάρος.

• Να μειώσετε τον κίνδυνο κατάθλιψης.

• Να μειώσετε τον κίνδυνο πρόωρου θανάτου.

Αν δεν παραμένετε σωματικά δραστήριοι, έχετε περισσότερες πιθανότητες:

• Να παρουσιάσετε καρδιοπάθεια.

• Να εκδηλώσετε διαβήτη τύπου 2.

• Να αποκτήσετε υπέρταση.

• Να εμφανίσετε υψηλή χοληστερίνη.

• Να πάθετε εγκεφαλικό.

Το είδος της σωματικής δραστηριότητας που είναι κατάλληλο για εσάς εξαρτάται από την ηλικία σας και την υγεία σας, οπότε θα ήταν συνετό να συμβουλευτείτε τον γιατρό σας προτού αρχίσετε κάποιο νέο πρόγραμμα άσκησης. Σύμφωνα με διάφορες εισηγήσεις, τα παιδιά και οι έφηβοι πρέπει να αφιερώνουν τουλάχιστον 60 λεπτά για μέτρια έως έντονη δραστηριότητα κάθε μέρα. Οι ενήλικοι πρέπει να αφιερώνουν 150 λεπτά για μέτρια δραστηριότητα ή 75 λεπτά για έντονη δραστηριότητα κάθε εβδομάδα.

Επιλέξτε κάποια δραστηριότητα που σας αρέσει, όπως για παράδειγμα μπάσκετ, τένις, ποδόσφαιρο, γρήγορο βάδισμα, ποδηλασία, κηπουρική, κόψιμο ξύλων, κολύμπι, κανό, τζόκιν ή κάποια άλλη αεροβική άσκηση. Πώς μπορείτε να καθορίσετε αν μια δραστηριότητα είναι μέτρια ή έντονη; Ένας γενικός κανόνας είναι ότι με τη μέτρια δραστηριότητα ιδρώνετε, ενώ με την πιο έντονη άσκηση δυσκολεύεστε να κάνετε παράλληλα και συζήτηση.

Η ποσότητα ύπνου που χρειάζεται το σώμα μας διαφέρει από άτομο σε άτομο. Τα περισσότερα νεογέννητα κοιμούνται 16 με 18 ώρες την ημέρα, τα νήπια περίπου 14 ώρες και τα παιδιά προσχολικής ηλικίας 11 με 12. Τα παιδιά σχολικής ηλικίας γενικά χρειάζονται τουλάχιστον 10 ώρες ύπνου, οι έφηβοι ίσως 9 με 10 και οι ενήλικοι 7 με 8.

Η επαρκής ξεκούραση δεν πρέπει να θεωρείται κάτι το προαιρετικό. Σύμφωνα με τους ειδικούς, ο επαρκής ύπνος παίζει σημαντικό ρόλο:

• Στην ανάπτυξη των παιδιών και των εφήβων.

• Στην εκμάθηση και στην απομνημόνευση νέων πληροφοριών.

• Στη διατήρηση καλής ορμονικής ισορροπίας, η οποία επηρεάζει τον μεταβολισμό και το βάρος.

• Στην καρδιαγγειακή υγεία.

• Στην πρόληψη ασθενειών.

Ο ανεπαρκής ύπνος έχει συνδεθεί με την παχυσαρκία, την κατάθλιψη, την καρδιοπάθεια, τον διαβήτη, καθώς και με τραγικά δυστυχήματα. Ασφαλώς, αυτά τα στοιχεία μάς δίνουν ισχυρό κίνητρο για να αναπαυόμαστε αρκετά.

Τι μπορείτε να κάνετε λοιπόν αν διαπιστώσετε ότι δυσκολεύεστε να κοιμάστε επαρκώς;

• Προσπαθήστε να πηγαίνετε για ύπνο και να ξυπνάτε την ίδια ώρα κάθε μέρα.

• Φροντίστε ώστε το υπνοδωμάτιό σας να είναι ήσυχο, σκοτεινό, χαλαρωτικό, και επίσης ούτε πολύ κρύο ούτε πολύ ζεστό.

• Όταν είστε στο κρεβάτι, μην παρακολουθείτε τηλεόραση ούτε να ασχολείστε με άλλες συσκευές.

• Κάντε το κρεβάτι σας όσο πιο άνετο γίνεται.

• Να αποφεύγετε τα βαριά γεύματα, την καφεΐνη και το αλκοόλ προτού πάτε για ύπνο.

• Αν αφού εφαρμόσετε αυτές τις εισηγήσεις εξακολουθείτε να υποφέρετε από αϋπνίες ή άλλες διαταραχές του ύπνου—όπως η υπερβολική υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας ή το να σας κόβεται η αναπνοή ενώ κοιμάστε—ίσως χρειάζεται να συμβουλευτείτε κάποιον ειδικό.