Ukpọhọde Inemesịt Ubon

Nte Okpokponode Ebe m̀mê N̄wan Fo

Will * ọdọhọ ete: “Rachel an̄wan mi esitua eyet ebịghi ke ini esịt ayatde enye. Enye esisọp ọtọhọ ke ini inemede nneme mîdịghe odop mi uyo. Kpukpru n̄kpọ etie mfịna mfịna. N̄kpọ emi esinam uwem odorode mi.”

Rachel ọdọhọ ete: “Will ọkọnyọnyọn̄ edikụt mi ntuade eyet. Ke n̄n̄wan̄wana nditịn̄ nnọ enye se inamde mi, enye esịbe mi ikọ ke inua ete nduọk odudu ke idịghe utọ n̄kpọ oro akpanam owo atua. Edinam esie emi akakam ananam esịt etetịm ayat mi.”

NDI esitie fi nte etiede Will m̀mê Rachel ke idem? Mmọ mbiba ẹsiyom ndineme nneme, edi nneme mmọ esikabade utọk ke akpatre. Ntak-a?

Iren ye iban isinemeke nneme ukem ukem; mmọ ẹma n̄kpọ nsio nsio. N̄wan ekeme ndima ndisitịn̄ ofụri se isịnede enye ke esịt ye nte etiede enye ke idem. Edi ediwak irenowo itiehe ntre. Mmọ ẹsiwak ndisọsọp nsion̄o idem mfep ke n̄kpọ man emem odu. Nso ke akpanam man emi idikpan fi ndineme nneme ye n̄wan m̀mê ebe fo? Se ẹkpenamde edi ndikpono kiet eken.

Owo emi okponode owo esida owo ke n̄kpọ onyụn̄ odomo ndidiọn̄ọ se owo emi amade ye se enye asuade. Ekeme ndidi afo ọkọtọn̄ọ ke ekpri ekpep ndikpono ikpọ owo ye mbon emi ẹfiọkde n̄kpọ ẹkan fi. Edi ndọ okpụhọde, sia ke ndọ, okpono owo emi ekperede ndidi n̄ka ye afo. Linda emi ama ọkọdọ ndọ ke isua itiaita ọdọhọ ete: “Phil ebe mi esinen̄ede akpan̄ utọn̄ ọnọ mbon en̄wen ke ini mmọ ẹtịn̄de ikọ ẹnọ enye. Nyom enye onyụn̄ anam ntem ye ami.” Anaedi emesinen̄ede akpan̄ utọn̄ onyụn̄ etịn̄ ikọ ukpono ukpono ye mme ufan fo ye idem isenowo. Edi ndi emesinyụn̄ anam ntre ye ebe m̀mê n̄wan fo?

Unana ukpono esisịn mfịna ye utọk ke ufọk. Enyene-ọniọn̄ andikara kiet ọkọdọhọ ete: “Ekpri nsat uyo ke ifụre ọfọn akan unam uwa emi ọyọhọde ufọk emi utọk odude.” (Mme N̄ke 17:1) Bible ọdọhọ ebe anam n̄kpọ ukpono ukpono ye n̄wan esie. (1 Peter 3:7) N̄ko, “yak n̄wan enen̄ede okpono ebe esie.”—Ephesus 5:33.

 Didie ke ekeme nditịn̄ ikọ ukpono ukpono? Kop nti item emi Bible ọnọde mi.

Ke Ini Ebe m̀mê N̄wan Fo Enyenede N̄kpọ Nditịn̄

Mfịna: Ediwak owo ẹma nditịn̄ ikọ ẹkan ndikpan̄ utọn̄ nnọ mbon en̄wen. Ndi edi utọ owo oro? Bible ọdọhọ ke owo emi “ọbọrọde ikọ ke ini enye mîkopke kan̄a” edi ndisịme. (Mme N̄ke 18:13) Ntre, kpep ndikpan̄ utọn̄ kan̄a mbemiso ọbọrọde ikọ. Ntak-a? Kara emi ama ọkọdọ ndọ ke isua 26 ọdọhọ ete: “Nsimaha ebe mi odomo ndikọk mfịna mi ke ini enye mîkopke ikọ mi isịm akpatre. Idịghe nte nyom enye ada ye ami mîdịghe oyom se idide ntak mfịna oro. N̄kukụre se nyomde enye anam edi ndikpan̄ utọn̄ nnọ mi nnyụn̄ ndomo ndifiọk nte etiede mi ke idem.”

Edi ndusụk iren ye iban isimaha nditịn̄ ofụri ofụri nte etiede mmọ ke idem isinyụn̄ imaha ẹkpak mmimọ itịn̄. Lorrie emi ọdọde ebe ndondo emi ọdọhọ ke ebe imọ isisọpke itịn̄ nte etiede enye ke idem. Enye ọdọhọ ete: “Mmesinyene ime mbet tutu ekem ini emi enye onyụn̄ amade nditịn̄ nnọ mi.”

Se Akpanamde: Edieke anade afo ye n̄wan fo ẹneme n̄kpọ emi ekemede ndida ikọ ndi, ẹneme enye ke ini esịt enemde mbufo mbiba. Edi nso ke akpanam edieke etiede nte ebe m̀mê n̄wan fo iyomke nditịn̄ se isịnede enye ke esịt? Afo ekpenyene ndidiọn̄ọ nte ke “uduak ke esịt owo ebiet udem, edi owo mbufiọk edikot enye osio.” (Mme N̄ke 20:5) Ẹsikot mmọn̄ sụn̄sụn̄ ẹsio ke obube, mîdịghe ntre enye ọduọhọ. Ntre n̄ko ke edi ye nneme, edieke ọtọn̄ọde nneme odudu odudu onyụn̄ osụkde ebe m̀mê n̄wan fo uyo, enye oyoyom ndinyan̄a idem, ntre udukemeke ndinam enye etịn̄ se isịnede enye ke esịt. Kam bụp enye mbụme sụn̄sụn̄, ukpono ukpono, nyụn̄ nyene ime edieke ebe m̀mê n̄wan fo mîtịn̄ke ofụri esịt esie nte afo akpamade enye etịn̄.

Ndien ke ini ebe m̀mê n̄wan fo etịn̄de ikọ, ‘sọp ndikop, kûsọp nditịn̄ ikọ, kûsọp ndiyat esịt.’ (James 1:19) Owo emi enen̄erede ọfiọk ndikpan̄ utọn̄ esidi okop ke utọn̄ an̄wana ndikere nte etiede owo enye eken ke idem. Ntre, domo ndifiọk nte etiede ebe m̀mê n̄wan fo ke idem ke ini enye etịn̄de ikọ ọnọ fi. Nte afo akpan̄de utọn̄ ọnọ enye ayanam enye ọfiọk m̀mê omokpono imọ m̀mê ukponoke.

Jesus ama ekpep nte ẹsikpan̄de utọn̄. Ke uwụtn̄kpọ, ke ini ete kiet akakade ebịne enye ete anam idem ọsọn̄ imọ, Jesus ikonyụn̄ idaha do idọhọ ite: “Udọn̄ọ kụre enye-o!” Edi enye ama ebem iso ayak enye etịn̄ mfịna esie. Ndien emi ama anam mbọm ete oro enen̄ede anam enye. Ekem, enye ọkọk ete oro udọn̄ọ. (Mark 1:40-42) Se okponyụn̄ anamde edi emi ke ini ebe m̀mê n̄wan fo etịn̄de ikọ ọnọ fi. Ti ete ke idịghe nte enye oyom owo emi edikọkde mfịna imọ ke ebe oro, edi ke akam oyom owo emi edikopde imọ mbọm. Ke ntre, nen̄ede kpan̄ utọn̄ nọ ebe m̀mê n̄wan fo. Domo ndikụt nte etiede enye ke idem. Ini emi ndien ke edikeme ndinam n̄kpọ ye enye nte enye oyomde. Ntem ke ediwụt ke omokpono enye.

NAM EMI ISE: Isan̄ en̄wen emi ebe m̀mê n̄wan fo editịn̄de ikọ inọ fi, kûsịbe enye ikọ ke inua. Bet enye etịn̄ ikọ esie ama, nyụn̄ kụt ete ke se enye etịn̄de enen̄ede an̄wan̄a fi. Ekem, ama aka ko, kot enye bụp ete: “Ndi ama etie fi ke idem nte ke mma n̄kpan̄ utọn̄ nnọ fi?”

Ke Ini Enyenede N̄kpọ Nditịn̄

Mfịna: Linda oro iketịn̄de iban̄a ke enyọn̄ emi ọdọhọ ete: “Ndusụk edinam ekebe ndise esinam etie nte ke idiọkke owo nditịn̄ idiọk ikọ mban̄a ebe m̀mê n̄wan esie, ndisọn̄ọ enye enyịn m̀mê nditịn̄ ekpọhọ ikọ ye enye.” Ndusụk owo ẹto ufọk emi ẹsisọn̄ọde enyịn etieti. Ndien ke ini mmọ ẹdọde ndọ, mmọ isikemeke nditre edu emi. Ivy emi odụn̄de ke Canada ọdọhọ ete: “Ẹma ẹsitịn̄ ekpọhọ ikọ, ẹfiori n̄kpo, ẹnyụn̄ ẹsụn̄i owo ke ufọk nnyịn.”

Se Akpanamde: Ke ini oyomde nditịn̄ n̄kpọ  mban̄a ebe fo nnọ mbon en̄wen, tịn̄ “se ededi oro ọfọnde ndida mbọp owo nte ekemde ye idaha kiet kiet, man ada ufọn ọsọk mme andikop.” (Ephesus 4:29) Tịn̄ ikọ emi edinamde mme owo ẹkpono ẹnyụn̄ ẹma enye.

Kûtịn̄ ekpọhọ ikọ ye enye kûnyụn̄ usụn̄i enye idem ke ini ẹdude sụk mbufo mbiba. Ke Israel eset, Michal an̄wan Edidem David ama ayat esịt ye David. Enye ama etịn̄ ekpọhọ ikọ ye David onyụn̄ ọdọhọ ke enye anam n̄kpọ nte “kiet ke otu mme anana-ibuot owo.” Ikọ esie ama abiak David onyụn̄ ayat Abasi esịt. (2 Samuel 6:20-23) Nso ke oro ekpep nnyịn? Nen̄ede kpeme se etịn̄de ye ebe m̀mê n̄wan fo. (Colossae 4:6) Phil emi ama ọkọdọ ndọ ke isua itiaita ọdọhọ ke imọ ye n̄wan imọ isisụk inyenyene n̄kpri ndutan̄uyo. Enye ọdọhọ ke ndusụk ini ke se imọ isitịn̄de esikam etetịm abiat n̄kpọ. “Mmedikụt nte ke ndiyom ndiwụt ke ami ‘nnen’ esikam owụt ke nnenke. Nsinen̄ede n̄kop inemesịt ke ini nnamde n̄kpọ emi anamde nnyịn itetịm idiana kiet.”

Akanian̄wan ebeakpa kiet ke eset ọkọdọhọ iban nditọ esie ẹyom “ebiet nduọkodudu ke ufọk mme ebe” mmọ. (Ruth 1:9) Ebe ye n̄wan ẹsinam ufọk mmọ edi “ebiet nduọkodudu” ke ini mmọ ẹkponode kiet eken.

NAM EMI ISE: Ẹsio ini ẹnịm, afo ye ebe fo, ẹneme se idude mi. Bụp ebe m̀mê n̄wan fo ete: “Ndi nte nsitịn̄de ikọ ye afo ke iso owo esinam okop bụt m̀mê inemesịt? Ekere ke nso ukpụhọde ke n̄kpanam?” Nen̄ede kpan̄ utọn̄ ke ini enye etịn̄de ikọ. Domo ndinam se ebe m̀mê n̄wan fo ọdọhọde anam.

Da Enye Nte Enye Onyụn̄ Etiede

Mfịna: Ediwak mbufa mme ọdọ ndọ ẹsidue ẹkere ke Bible ndidọhọ ke ebe ye n̄wan ẹdi “obụk kiet” ọwọrọ ke mmọ mbiba ẹdikere n̄kpọ ẹnyụn̄ ẹnam n̄kpọ ukem ukem. (Matthew 19:5) Edi mmọ ẹsisọsọp ẹdikụt ke utọ ekikere oro inenke. Erenowo ye n̄wan nditre ndikere n̄kpọ nnyụn̄ nnam n̄kpọ ukem ukem esinam mmọ ẹnyene n̄kpri ndutan̄uyo ke mmọ ẹma ẹkedọ ndọ. Linda ọdọhọ ete: “Akamba ukpụhọde oro odude ke ufọt mi ye ebe mi edi nte ke enye isinen̄ekede ifịna idem ke n̄kpọ nte ami. Enye esikeme ndimụm idem n̄kama ke ini n̄kpọ etịbede, ntre esịt esiyat mi nte ke ami kpọt ke n̄kpọ esibehe, ke isibeheke enye.”

Se Akpanamde: Da ebe m̀mê n̄wan fo nte enye onyụn̄ etiede. Ke uwụtn̄kpọ, enyịn fo enyene utom esie, utọn̄ onyụn̄ enyene esie n̄ko; edi mmọ mbiba ẹsidiana kiet ẹn̄wam fi ebe usụn̄. Adrienne emi ama ọkọdọ ndọ ke n̄kpọ nte isua 30 idahaemi ọdọhọ ete: “Ami ye ebe mi imesida ekikere kiet eken akpan akpan edieke ekikere emi mîtuahake ye Ikọ Abasi. N̄kọ idi n̄wan ye ebe, idịghe nte iyịre ibuot kiet.”

Ke ini ebe m̀mê n̄wan fo ekerede n̄kpọ m̀mê anamde n̄kpọ ke usụn̄ emi afo mûkpanamke, kûnen̄ede ukere uban̄a idem fo ukaha. Kam kere nte etiede enye ke idem. (Philippi 2:4) Kyle ebe Adrienne ọdọhọ ete: “Isin̄wan̄ake mi nte n̄wan mi esikerede n̄kpọ ndusụk ini, ntre idịghe kpukpru ini ke nsinyịme ekikere esie. Edi mmesiti idem mi nte ke mmama enye n̄kan nte mmade ekikere mi. Ini emi enye okopde inemesịt ke ami n̄ko nsikop.”

NAM EMI ISE: Wet mme usụn̄ emi ebe m̀mê n̄wan fo esikerede n̄kpọ onyụn̄ anamde n̄kpọ ọfọn akan fi.—Philippi 2:3.

Ukpono edi n̄kpọ kiet emi ekemede ndinam ndọ enem onyụn̄ ebịghi. Linda ọdọhọ ete: “Ukpono anam owo okop uyụhọ onyụn̄ enyene ifụre ke ndọ. Ata akpan n̄kpọ edi emi.”

[Ikọ Idakisọn̄]

BỤP IDEMFO . . .

▪ Didie ke ukpụhọde oro odude ke ufọt mi ye ebe mi anam ubon nnyịn ọfọn?

▪ Ntak emi ọfọnde owo ndinyịme nnọ ebe m̀mê n̄wan esie ke mme n̄kpọ emi mîtuahake ye mme edumbet Bible?