Kalata Ukufuma Ku Benin

Cinshi ca Nkolele?

LWALI lucelo ninshi abantu balebomba imilimo ya cila bushiku iyo babomba mu fyalo fya mu West Africa. Kwalenunkila umupunga ne fya kulya fimbi ifisuma ifyo baleipika. Banamayo bale-enda ninshi nabatwika ne fipe ifikulu pa mitwe. Kwali icongo ca bantu abaleseka na baletalika imitengo ya fyo balefwaya ukushita. Nangu ca kuti lwali ulucelo, akasuba kena kalikalipe.

Ilyo abaice bamwene umusungu, balikolongene no kutendeka ukwimba aka lwimbo ako batemenwe sana uku ninshi baleshana no kushana. Baleimba ati “Umusungu, umusungu, mwapola we musungu” kabili batile “Tupeleko fimo pa fyo twakwimbila no kukushanina.” Lelo akalumendo kamo takaleimbako. Ilyo naleya, kalinkonkele no kutendeka ukulanda ukubomfya amaboko. Camoneke kwati kalelanda mu lulimi lwa bankomamatwi. Ilyo nali ku America nalisambilileko panono ululimi lwa bankomamatwi ulwa American Sign Language (ASL), lelo ku Benin balanda iciFrench.

Calingafishe sana pa kuti imwebe ishina lyandi mu lulimi lwa bankomamatwi. Ilyo umwaice amwene ifi alimwentwile pa mulandu ne nsansa. Anjikete pa kuboko no kuntungulula ku ng’anda ku mwabo. Iyi ng’anda yapangiilwe ne njelwa kabili yali ne miputule ibili. Balupwa lwakwe balinshingulwike. Bonse balelandila mu lulimi lwa bankomamatwi. Apa kwambila ukulanda pali njafishe. Nabebele ishina lyandi mu lulimi lwa bankomamatwi no kubalembela pa kapepala ukuti ndi mishonari uusambilisha abantu Baibolo kabili nabebele nati nkabatandalila na kabili. Abena mupalamano abashali bankomamatwi nabo balishile kabili balisumine ukuti nkabwele. Mu mutima natile, ‘Cinshi Cacinkola?’

Ilyo nabwelelemo ku ng’anda natontonkenye ukuti, ‘Kufwile ukuba umo uwingafwa aba bantu ukwishiba ubulayo bwa kwa Lesa ubwa kuti “amatwi ya bankomamatwi yakakomonwa.”’ (Esaya 35:5) Natendeke ukufwailisha ukwishiba impendwa ya bankomamatwi abaleikala mu Benin. Ilyo kwali ukupenda abantu mu Benin, casangilwe ukuti mwali bankomamatwi e lyo na bantu abashumfwikisha 12,000. Nalipapile sana ilyo nasangile ukuti mu masukulu ya bankomamatwi mu Benin tabasambilisha ululimi lwa ba nkomamatwi ulwa ciFrench, lelo basambilisha ulwa cina America. Calibipile ukuti takwali Nte nangu umo kuno uwaishibe ululimi lwa American Sign Language. Naebele Nte umo umwina Benin ati, “Ala kuti cawama nga ca kutila kuti kwaba uwaishiba ululimi lwa American Sign Language pa kuti aafwa bankomamatwi ukwishiba Lesa!” Anjaswike ati, “Ni  mwebo bene mufwile ukubaafwa.” Ico alandile cali ca cine. Nafwaile ibuuku lya kuisambilishamo ululimi lwa American Sign Language e lyo na ma DVD ayapangwa ne Nte sha kwa Yehova. Amapepo yandi yalyaswikwe ilyo Nte uwaishiba ululimi lwa American Sign Language afumine ku Cameroon no kukuukila ku Benin.

Abantu abengi balishibe ukuti nalesambilila ululimi lwa bankomamatwi. Banjebele ukutandalila ba Brice, abalebomba incito ya fya kupenta. Icifulo balebombelamo cafimbilwe no mutenge wa mabula ya fimuti fya mikoma ayapangile icintelelwe icisuma. Apo pa myaka iingi ba Brice balekumwina penti ku cibumba, kanshi ku cibumba kwali fye amalangi ya penti ayalekanalekana. Pa numa ya kupukuta utupuna balindolekeshe no kutendeka ukulolela ukuti nandepo fimo. Nabuulile DVD no kuibika mu ca kutambishishako. Baseseshe akapuna mupepi pa kuti batambe bwino. Babomfeshe ululimi lwa bankomamatwi ukunjeba ukuti, “Eya naishiba! Naishiba!” Abaice balilongene kabili baletongomona imikoshi pa kuti batambe bwino. Akaice kamo kaishiletila, “Cinshi baletambila filimu iyabula iciunda?”

Lyonse nga naya mu kumona ba Brice, abaleisa mu kutamba DVD balefulilako fye. Tapakokwele ba Brice e lyo na bantu bambi, balitendeke ukwisa ku kulongana kwa Nte sha kwa Yehova. Ukubalondolwela mu lulimi lwa bankomamatwi ifyalelandwa mu kulongana kwalengele na ine ukwishibilako ulu lulimi. Ilyo bankomamatwi abaleisa ku kulongana bafulile, nga nshimoneke, bamo batampile no kulafwaya ukwishiba uko ndi. Ku ca kumwenako, bushiku bumo pa kuti nipunka imbushi ne nkumba, naishilepita pa filindi ica kuti motoka yandi yalitetele no kuteta. Lyena naishileumfwa fye icongo ku numa ya motoka. Natile, ‘bushe na kabili motoka yamfwila?’ Awe kanshi te motoka, ni nkomamatwi waleuma kuli motoka pa kuti ancebushe.

Na mu misumba imbi namo mwali abantu abatendeke ukusambilila American Sign Language. Ilyo batendeke ukupilibula ululimi lwa bankomamatwi pa kulongana kukalamba mu Benin, na ine wine nalepilibulako. Ilyo naile pa cisebele ndelolela ukuti kalanda atendeke ukulanda ilyashi, natontonkenye pa fyo naleyipusha ilyo natendeke fye umulimo wa bumishonari. Kale naletontonkanya nati, ‘Finshi fimbi ifyo ningacita mu mulimo wa bumishonari mu Africa?’ Ilyo naloleshe ibumba, nalisangile icasuko ukuti cimbi ico ningacita, kwafwa bankomamatwi. Pali ino nshita nalileka ukuyipusha ukuti, ‘Cinshi ca nkolele?’