PA MYAKA iingi, abantu abasuusha ifyaba mu Baibolo balelanda ukuti Imfumu Belshasari iyo Baibolo yalandapo mwi buuku lya kwa Daniele tayabala aibako. (Dan. 5:1) Icalengele balelanda ifi ni co takwali ifyo abashula ifya mu mushili basangile ifyalelangilila ukuti Belshasari e ko ali. Na lyo line, mu 1854 balisumine ukuti Belshasari e ko ali. Cinshi calengele basumine?

Muli ulya mwaka, J. G. Taylor umwiminishi wa ku Britain alisangile ifyashele mu musumba wa Uri, uo beta pali ino nshita ukuti southern Iraq. Muli ulya musumba, mwali icikuulwa icikalamba ico basangilemo ifikopo fye bumba ifingi ifyalepele nalimo amasentimita 10, ifyo balembelepo fimo. Pa cikopo cimo balembelepo ipepo ilyo bapepeleko Imfumu Nabonidus iya Babiloni no mwana wa iko umukalamba Belshasari ukuti bekafwa bwangu. Ifi fyalengele abasuusha ifyaba mu Baibolo basumine ukuti: Ifi basangile fyalangile ukuti cine cine Belshasari e ko ali.

Na lyo line Baibolo tayapelela fye pa kulanda ukuti Belshasari e ko ali, yalilanda no kuti ali ni mfumu. Abasuusha ifyaba mu Baibolo balatwishika ne ci icishinka. Ku ca kumwenako, muli ba 1800 William Talbot uwasambilila ifya sayansi uwa ku England alembele ukuti abantu bamo balanda ukuti, “takwaba nangu cimo icilanga ukuti Belshasari atekele pa nshita imo ine na wishi Nabonidus.”

Casukile caishibikwa ukuti Belshasari alipo imfumu. Ici caishibikwe ilyo basangile ifyalembelwe pa cikopo cimo ifyalelangilila ukuti Imfumu Nabonidus yalifumine mu musumba wa Babiloni pa myaka iingi no kuya ku calo cimbi. Nani waleteka ilyo Nabonidus afuminepo? Icitabo ca Encyclopaedia Britannica citila, “ilyo Nabonidus aile ku calo cimbi, ashile Belshasari umwana wakwe pa bufumu kabili e o ashilile na bashilika bakwe abengi.” Kanshi pali ilya ine nshita e po Belshasari aleteka mu Babiloni. Na kabili Alan Millard uushula ifya mu mushili kabili uwasambilila sana ifya ndimi, alandile ukuti caliba bwino ifi “mwi buuku lya kwa Daniele beta Belshasari ukuti ‘imfumu.’”

Na lyo line ababomfi ba kwa Yehova balishiba ukutila ifilanga ukuti ifyaba mwi buuku lya kwa Daniele fya cine, fyaba mu Baibolo mwine.—2 Tim. 3:16.