Bushe Ifunde lya Kuti “Ilinso pa Linso” Lyalola Mwi?

TINIKENI

Icasuko ca mu Baibolo

Ifunde lya kuti “ilinso pa linso” lyali pa Mafunde ya kwa Lesa ayo apeele abena Israele ukupitila muli Mose kabili Yesu alilandilepo pali ili Ifunde ilyo alelanda Ilyashi lya pa Lupili. (Mateo 5:38; Ukufuma 21:24, 25; Amalango 19:21) Ico kwabelele ili Ifunde ni pa kuti ilyo balepingula uucitile umulandu, bamupingula ukulingana no mulandu acitile. *

Ili ifunde balelibomfya pa kupingula umuntu uucitile ifyabipa ku muntu umbi ku mufulo fye. Ku muntu uo balufyenye, ifunde lya kwa Mose lyatile: “Ukufuna pa kufuna, ilinso pa linso, ilino pa lino; ubulema bonse ubo alemanikako muntu, e fyo akalemanikwe na o wine.”—Ubwina Lebi 24:20.

Mulandu nshi kwabelele ifunde lya kuti “ilinso pa linso”?

Ifunde lya “ilinso pa linso” talyalepeela abantu insambu sha kulandula. Lelo lyaleyafwa bakapingula basalile ukulapingula bwino imilandu, lyalebafwa ukuba no mulinganya ilyo balepingula.

Na kabili ili ifunde lyalelenga umuntu ukukaanafwaya ukucita icabipa ku muntu ku mufulo fye. Amafunde yatile: “Abashalapo [abalemona uko bakapingula balekonka ifyo Lesa alandile pa kupingula] bakomfwa no kuba no mwenso, kabili tabakatale abacita icabipa nge ci mu kati kenu.”—Amalango 19:20.

Bushe Abena Kristu balingile ukukonka ifunde lya kuti “ilinso pa linso”?

Awe, Abena Kristu tabalingile ukulakonka ili ifunde. Ili ifunde lyali pa Mafunde Lesa apeele Mose, ayalekele ukubomba ilyo Yesu atufwilile.—Abena Roma 10:4.

Na lyo line, ili ifunde lilenga twaishiba ifyo Lesa amona ifintu. Ku ca kumwenako, lilanga ukuti Lesa alitemwa umulinganya. (Amalumbo 89:14) Na kabili lilanga ifyo Lesa amona umulinganya e kutila umuntu uwacita icabipa alingile ukumusalapula “ukusalapula kwalinga.”—Yeremia 30:11.

Ifyo abantu balanda pe funde lya kuti “ilinso pa linso”

Ifyo abantu balanda: tamwali uluse mwi funde lya kuti “ilinso pa linso.”

Icishinka: Ili ifunde talyalesuminisha bakapingula ukuba abankalwe nelyo ukulibomfya bubibubi. Lelo, nga bakonka ili ifunde bakapingula abafikapo balepeela fye umuntu umulandu nga bapituluka mu mulandu no kumona icalengele ukuti acite uyo mulandu kabili no kumona nga ca kuti acitile fye ku mufulo nelyo iyo. (Ukufuma 21:28-30; Impendwa 35:22-25) Ifunde lya kuti “ilinso pa linso” lyalelenga belacilamo ukukanda uulufyenye.

Ifyo abantu balanda: Ifunde lya kuti “ilinso pa linso” lyalelenga abantu batwalilila fye ukulandula.

Icishinka: Amafunde ya kwa Mose yatile: “Wilalandula kabili wilapata abana ba bantu bobe.” (Ubwina Lebi 19:18) Ili ifunde lyalekoselesha abantu ukucetekela Lesa e lyo ne nshila alebomfya pa kupingula imilandu, talyalekoselesha ukulandula nangu fye panono.—Amalango 32:35.

Yesu alisambilishe icine pe funde lya kuti “ilinso pa linso”

Yesu alishibe ukuti bamo tabaishibe umwalolele ifunde lya kuti “ilinso pa linso.” Alibalungike ilyo atile: “Mwalyumfwa ukuti batile, ‘Ilinso pa linso ne lino pa lino.’ Lelo ine ndemweba nati: Mwilakaanya umubifi; lelo onse uwakutoba ulupi pe saya lya ku kulyo, umupilibwile ne libiye.”—Mateo 5:38, 39.

Ilyo Yesu alandile amashiwi ya kuti “mwalyumfwa ukuti batile,” alelosha kuli bashimapepo abaYuda abalesambilisha ukuti umuntu afwile ukulandula. Uwasambilila sana Baibolo Adam Clarke atile: “Cimoneka kwati abaYuda balebomfya ili ifunde [ilinso pa linso] . . . nga kabepekesho ka kupatilapo umuntu e lyo lyalelenga balecita ne fibi ku muntu pa mulandu fye wa kumupata.” Ifi bashimapepo abaYuda balekoselesha ukupata umuntu uo balemona kwati acilufyanya fye ku mufulo, balyalwile ifyo Ifunde lya kwa Lesa lyalandile.—Marko 7:13.

Nomba Yesu ena asambilishe ukuti mu Mafunde ya kwa Lesa mwaliba sana ukutemwa. Kabili atile: ‘Na o amwebele ati: “‘Uletemwa Yehova Lesa obe . . .’ Ili e funde ilikalamba kabili e lya ntanshi. Ilya cibili, ilyapalana ne li, litila, ‘Uletemwa umunobe nge fyo waitemwa we mwine.’ Pali aya amafunde yabili e pashintilila Amafunde yonse.” (Mateo 22:37-40) Yesu asambilishe ukuti abasambi bakwe nga baletemwana e lyo abantu bakeshiba ukuti basambi bakwe.—Yohane 13:34, 35.

^ Ili ifunde ilya kupingula umuntu ukulingana no mulandu acitile limo mu ciLatin balita ukuti lex talionis kabili balelibomfya na mu fyalo fimbi akale sana