Paradizo! Gu burosua du tipa ndu ku rogo kura arago du na wene kpia arago rogoho, nayugo gupai furani nga ka ani ndu ku rogo kura “paradizo” ani nika ongoda yo na bangirani ki go ti gaani abakabangirise dunduko gbiati gaani kpakaraapai. Ono wa ani nainihe dunduko, ho ani andu ni ku rogo gu ba re kini karaga tirani ku kpurani yo, gu rengo du tipa raka nanye kina rogo baha a wa ani ambuhe.

Wa vura duhe wo, gu ngbarago du ani na ni tipa paradizo na bakere ome ti ni. Pai ho rengbe ani ka mangaha te, ono ani rengbe ka bakabangirani nga: ‘Ya mo “paradizo” nga bawene musumo te? Ka si du wo, tipagine du aboro na ngbarago ti ni tipaha? Na ya mo ka si da nirengo nzunzu?’

Tipa dungu agarã aboro aima du na ngbarago tipa paradizo. Tipa kura aboro, gupai naba nyemuhe tiyo nga pa giayo pa gu paradizo i nagumba paha rogo Ziazia Kekeapai nangia “ati ku uroyo Edene yo.” Gine naasa gu ati re si du ni wene bibihe? Gu pangbanga re naya furani: “Yekova Mbori ki moi ati ku uroyo Edene yo; ko ki moi gu kumba koyo ko amangi ko. Yekova Mbori ki mangi angua dunduko si nisono ti sende, nga gu ngba bi he nga gu ngba tipa riahe.” Gu ati re aima ngba na si kidu ni bawene ba. Gu ngba kisusi nga, si adu “na ngua unga a bebere ati yo.”—Bambata Pai 2:8, 9.

Kurii gure, gu pangbanga du rogo Bambata Pai fura tipa adi biama naafu ati Edene yo. Adi ue dagba agu adi re ani naima inopai tipaha areme—nga Idekere gbiati Ferata. (Bambata Pai 2: 10-14) Agi adi ue re nafu ku rogo gu papara baime nga ga Parasa si nakura rogo gu ringara i ayambaha awere nga Iraq, naadu ni ga aParaso mbata.

Paradizo nga ga kpotosende nga papara ga aParaso ũkumbo. Bakpengua nga ga aParaso ko rogo 16 kama agarã rogo gu bambu banda kuru ahe tipa yugoho nga ga Philadelphia du Pennsylvania Amerika yo, ayugu bawene ati na ndugu pati ni, na angua rogoho gbiati ambumbudo ni wene mbakadi mbakadihe. Gu fugo nga “ati na ndugu pati ni” aParaso nayambaha berewe nga “paradizo,” na wai gu bakpengua re afura tipaha nayugo pa wai Ziazia Kekeapai naringbisi gu bawene ati nangia ga Edene.

Nirengo, i ima kepa gu pangbanga du tipa paradizo rogo dungu afugo na rogo dungu angbatunga auru kpotosende. Ho aboro andu ni ku rogo kura papara zegino, i nandu na kina pa gu ndikidi paradizo naadu mbata berãyo yo, nga gu naima kodatihe na aida gbiati paturẽ tipa dungu agarã, nga gu nasona yee. Zavura areme, aboro nafura tipa agu aba du ni bawenehe nga si nga paradizo.

Bete agu aboro nagbata kuruahe aya i ima kura bara gu paradizo naingi. Ni kpiapai, Charles Gordon nangia barutiriivura nga ga Britain ko aya, ho ko andu ni ku rogo gu ringara nga Seychelles rogo gu garã nangia 1881, rago aima ngba tiko ka bi gu bawene ba nga Vallée de Mai i ayambaha awere nga World Heritage site—nga gu ko aya tipaha si nga ati nga ga Edene. Rogo 15 kama agarã, bagbata kuru ahe ni boro Italia nangia Christopher Columbus aabakabangiriko singia ko ima mbeda ka bi gu ati nangia ga Edene ho ko ada ni rogo gu kisanga nga ga Hispaniola, i ayambaha awere nga Dominican Republic gbiati Haiti.

Gbakigbaki kpia paradizo, agu abuku i akusaha awere na gbakigbaki kpia kuru arago rogoho yo naima susa 190, badunguhe nayugo Adamu na Eva ati Edene yo. Kuraha sa dagbaha nga kpia gbakigbaki rago naadu rogo 13 kama agarã nangia ga Beatus rogo gu rago nga Liébana. Ti tonatona gi gbakigbaki ahe re, tooni gbagbahe adu yo na tukpuhe ti ni na paradizo ki du beberehe yo. Adi biama kini fu rogoho, agu adi re nga, “Idekere” “Ferata,” “Indus,” gbiati “Yaradene,” agi adi re aye rogo atukpu rago biama, nga gu rengbe ka yugo pa gbataka gu pambori nga ga aKristano rogo apapara kpotosende biama. Ngbatunga gu kpiapai re nayugo  gupai nga, wa vura duhe nga gu ndikidi ba paradizo adu rogoho aima inga, kpiaha kindi ri aboro yo ni gu bawene ba ngba kisusi.

Aboro ini John Milton naadu rogo 17 kama agarã, mbiko gu gako waraga ko akehe nga Paradise Lost (Paradizo Aingi) riimburu gu pangbanga du rogo Bambata Pai tipa ga Adamu ingapai na pa kusayo yo ati Edene yo. Rogoho yo, ko afura tipa pa karaga gu kidohe berewe du tipa nyenye unga ku auru kpotosende fu aboro, ni taka ko pande gupai nga: “Fuoho tie kpotosende dunduko nika da ni paradizo.” Fuo gipai re, ko ake kura tangaratangara apai riihe adu nga, Paradise Regained (Karaga Paradizo Berewe Kubaha).

Si tie ziazia nga, pa inga gu paradizo nga ga kpotosende nga gupai du rogo gu pangbanga nga ga aboro. Tipagine tie bangiri aboro nago ti ni tipaha? Nduhe nga, a wa Gbakigbaki Kpia Paradizo ayugoho, “abaweteke kuru ahe ima sa giiyo na pa gu ba gu paradizo re adu rogoho yo ni wia.”

Dungu aboro pambori naberã gupai nzunzu nga, gu yangada ba i nika raka rogoho nga ngbangbaturũ yo angianga auru kpotosende ane ya. Wa vura duhe wo, Ziazia Kekeapai naya rogo Atambuahe 37:29 we: ‘Ruru aboro adía kumbo ringara, ki nye anye kindi.’ Wa duhe nga gaani zegino nga paradizo areme te, gini maabangirise duho nga gi kidohe re nika digiso tihe adigiso? *

Yekova Mbori, nakusi gu ndikidi paradizo nadu mbata ima kido rani ka karaga gu paradizo naingi re berewe kubaha. Ngba gini gene? Mo tingidi gupai nga, Yesu ayugupai furani tipa ani ni kpari nga: “Ga ngbi yé, Ani mángi rogo kpotosende wa mo akpi nyemu he, wa du he ngbangbaturũ yo.” (Matayo 6:10) Gu Kindo re nga zogarago du vurube Yesu Kristo nga gu nika dia gu zogarago nga ga aboro dunduko kusayo. (Daniere 2:44) Tii gu Kindo re, gupai Mbori akpinyemuhe tipa paradizo kpotosende nika ‘mánga.’

Mbata kusayo, ga Mbori toro asa Yesaya ko fura tipa agu apai nika manga rogo gu Paradizo kido yo paha re. Gu gbegberẽ apai nambusa aboro areme nika go kusayo. (Yesaya 11:6-9; 35:5-7; 65:21-23) Ani nazungodi ro mo di bete aminiti ka geda agu averesi re rogo gamo Ziazia Kekeapai yo. Mangaha wo nika saro mo ini agu apai Mbori nika mangaha fu aboro giasangba. Agu aboro nika raka rogo paradizo nika du na ngbarago, na Mbori ki idi na gayo pai, nga agu apai Adamu azangaha.—Yugoti 21:3.

Tipagine rengbe ani ka du ti ni na gu maabangirise nga Paradizo kpotosende nga pa musumo te, ono si nga ndikidipai? Bambiko Ziazia Kekeapai naya fura ni we: “Angbangbaturũ nga ga Yekova angbangbaturũ, ono kpotosende ko afu fu awiri aboro.” Gu maabangirise nga ga Paradizo auru kpotosende nga pai sa “gu Mbori, arengba nga na re zire ya, akido pa ha mbata rago nikaenga.” (Atambuahe 115:16; Tito 1:2) Nga gu bawene maabangirise Ziazia Kekeapai afuhe furani—Paradizo nyeanye kindi!