Xeen tiʼ baʼax ku taasik

¿Baʼax kʼiin ka síij Jesús?

¿Baʼax kʼiin ka síij Jesús?

Baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ

 Le Bibliaoʼ maʼatech u yaʼalik jach baʼax kʼiin ka síij Jesús, ilawil baʼax ku yaʼalik le libroʼobaʼ:

  •   «Maʼ ojéelaʼan jach baʼax kʼiin ka síij Jesúsiʼ» (Comentario Bíblico Moody).

  •   «Mix baʼal eʼesik jach baʼax kʼiin ka síij Cristo» (Diccionario de historia de la Iglesia).

 ¿Baʼax túun kʼiin ka síij Jesús? Le Bibliaoʼ maʼatech u yaʼalik, pero yaan kaʼapʼéel baʼax eʼesik de ke Jesúseʼ maʼ síij 25 tiʼ diciembreiʼ.

Jesúseʼ maʼ síij tu kʼiinil keʼeliʼ

  1.   Le gobiernooʼ tu yaʼalaj ka beetaʼak junpʼéel censo. Le jach taʼaytak u síijil Jesúsoʼ le gobernador César Augustooʼ tu yaʼalaj ka beetaʼak junpʼéel censo utiaʼal «ka tsʼíibtaʼak u kʼaabaʼ tuláakal u kajnáaliloʼob le luʼum ku gobernarkoʼ. Le oʼolal tuláakal máak bin u tsʼíibt u kʼaabaʼ teʼ kaaj tuʼux síijoʼ». Tak José yéetel Maríaeʼ anchaj u viajaroʼob junpʼéel semana wa maas tiʼ utiaʼal u tsʼíibtik u kʼaabaʼob «teʼ kaaj tuʼux síijoʼ[oboʼ]» (Lucas 2:1-3). Kex maʼ k-ojel jach baʼax kʼiin ka tu yaʼalaj leloʼ tiʼ mix máak utschaj tu tʼaan le baʼax tu chʼaʼtukloʼ tumen maʼ xaaneʼ chéen tu beetaj utiaʼal u cobrartik impuestoʼob wa utiaʼal u kaxtik máakoʼob utiaʼal u beetik u soldadoiloʼob. ¿Máasaʼ wa tu kʼiinil keʼeleʼ mix máak kaʼach jeʼel u yóotik bin u tsʼíibt u kʼaabaʼ teʼ censo tu beetoʼ?

  2.   Le bix u kanáantaʼal le tamanoʼoboʼ. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ le j-kanan tamanoʼoboʼ «pʼaatloʼob kajtal ich kʼáax. Letiʼobeʼ bul áakʼab táan kaʼach u kanáantkoʼob u yalakʼ tamanoʼobiʼ» (Lucas 2:8). Le libro La vida cotidiana en Palestina en tiempo de Jesús ku yaʼalikeʼ le tamanoʼoboʼ ku bisaʼaloʼob janal kʼáax «semanaʼob antes tiʼ le Pascuaoʼ [tu jóokʼbal marzo] yéetel ku suʼutuloʼob tu chúumukil u mesil noviembre utiaʼal u kaʼa kʼaʼalaloʼob [...]. Tuláakal le mesoʼob táan u beetik keʼeloʼ [le tamanoʼoboʼ kʼalaʼanoʼob] tu corraloʼob, leloʼ ku yeʼesikeʼ le fecha suukaʼan u kʼiinbesaʼal úuchik u síijil Jesúsoʼ maʼ jach seguro wa jaajiʼ tumen le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ le j-kanan tamanoʼoboʼ tiaʼanoʼob ich kʼáax táan u kanáantik u yalakʼ tamanoʼobeʼ».

Síij kex tu mesil octubre

 Jeʼel u páajtal k-ojéeltik baʼax mesil ka síij Jesús wa k-jóoʼsik u cuentail desde le kʼiin ka kíimoʼ. Jesúseʼ kíim 14 tiʼ Nisán tu kʼiinil le Pascua teʼ año 33 (Juan 19:14-16). Jesúseʼ 30 años yaantiʼ ka káaj u kaʼansik u Tʼaan Dios yéetel tres años y medio tu beetaj le meyajaʼ. Lelaʼ ku yeʼesikeʼ Jesúseʼ síij kex tu mesil octubre teʼ año 2 (Lucas 3:23).

¿Baʼaxten ku celebrartaʼal navidad 25 tiʼ diciembre?

 Jeʼex k-ilkoʼ mix baʼal eʼesik wa Jesúseʼ síij 25 tiʼ diciembre, ¿baʼaxten túun ku celebrartaʼal le Navidad teʼ fechaoʼ? Le Enciclopedia de la Religión Católicao’ ku yaʼalikeʼ le u nuuktakiloʼob le iglesiaoʼ «tu yiloʼob ka festejartaʼak le Navidad tu lugar le baʼaxoʼob suuk u festejartik kaʼach le máakoʼoboʼ. [...] Tu kaajil Romaeʼ jach ku celebrarkoʼob le 25 tiʼ diciembreoʼ tumen ku tuklikoʼobeʼ letiʼe fecha ka ‹síij le Kʼiinoʼ›». Junpʼéel enciclopediaeʼ ku yaʼalikeʼ lelaʼ beetaʼab utiaʼal ka taakchajak u yokol le máakoʼob teʼ religiónoʼ (The Encyclopedia Americana).