Yaʼab tuʼux jeʼel a kaxtik áantaj utiaʼal maʼ u seguer u jach yaatal a wóoleʼ, chéen baʼaleʼ maʼ tuláakal jeʼel u yáantkecheʼ. Tumen jeʼex tsʼoʼok k-ilkoʼ cada máakeʼ maʼ igual bix u yuʼubikuba kéen kíimik máax u yaabiltmiʼ. Le oʼolaleʼ le baʼax jeʼel u yáantik wa máaxoʼ maʼ xaaneʼ maʼ tu yáantik u maasil.

Yaʼab especialistaʼobeʼ ku tsʼáaikoʼob maʼalob consejoʼob, le baʼax ku yaʼalikoʼoboʼ chíikaʼan tiʼ le consejoʼob ku tsʼáaik le Bibliaoʼ. Koʼox ilik jujunpʼéel baʼaloʼob jeʼel u yáantik le máaxoʼob táan u muʼyajoʼoboʼ.

• Jujuntúul especialistaʼobeʼ ku yaʼalikoʼobeʼ jach maʼalob ka a chaʼa a wáantaʼal tumen u maasil. Pero yaan horaeʼ jeʼel u taaktal a pʼáatal ta juunaleʼ wa jeʼel tak a kʼuuxil yéetel le máaxoʼob u kʼáat u yáantechoʼoboʼ. U jaajileʼ leloʼ junpʼéel baʼal normal.

• Maʼ a tuklik wa kʼaas a wantal chéen ta juunal, chéen baʼaleʼ kanáant maʼ a náachtal tiʼ u maasil. Yaan kʼiinoʼobeʼ yaan u kʼaʼabéettal a wáantaʼal. Wa ka wuʼuyik maʼ kʼaʼabéettech áantajeʼ aʼal yéetel respeto.

• Según bix a wuʼuyikabaeʼ ilawil bukaʼaj tiempo a kʼáat ka láakʼintaʼakech yéetel bukaʼaj tiempo a kʼáat antal ta juunal.

BAʼAX KU YAʼALIK LE BIBLIAOʼ: «Maas maʼalob kaʼatúul ke chéen juntúul [...]. Tumen wa ku lúubul juntúul tiʼ letiʼobeʼ jeʼel u yáantaʼal tumen uláakʼ juntúul utiaʼal u líikʼleʼ» (Eclesiastés 4:9, 10).

• A janal tubeeleʼ jeʼel u yáantkech utiaʼal maʼ u jach lúubul a wóoleʼ. Ilawil a jaantik frutaʼob, verduras yéetel uláakʼ baʼaloʼob saludableʼob.

• Ilawil a wukʼik yaʼab jaʼ yéetel uláakʼ baʼaloʼob saludableʼob.

• Kex maʼ jach taak a janaleʼ, ilawil a jaantik kex junpʼíit baʼal. Jeʼel xan u páajtal a kʼáatik tiʼ le doctor ka u yaʼaltech bey baʼax jeʼel a wukʼik utiaʼal u maas kiʼital a janaleʼ. *

• A jóokʼol xíimbal wa a beetik uláakʼ clase ejercicioeʼ jach jeʼel u yáantaj xaneʼ. Yanoʼobeʼ mientras táan u beetkoʼob ejercicioeʼ uts tu tʼaan u kʼaʼajsikoʼob le baʼax úuchoʼ yéetel uláakʼoʼobeʼ ku beetkoʼob ejercicio utiaʼal maʼ u kʼaʼajsikoʼob.

BAʼAX KU YAʼALIK LE BIBLIAOʼ: «Mix máak ku pʼektik u wíinklil, baʼaxeʼ ku tséentik yéetel ku kanáantik» (Efesios 5:29).

• Jach importante u wenel máak, chéen baʼaleʼ le máax yaachajaʼan u yóoloʼ maas unaj u yilik u jeʼelskuba tubeel.

• Kanáant maʼ a sen ukʼik baʼaloʼob yaan cafeína tiʼ yéetel baʼaxoʼob ku káalkuntik máak, le baʼaloʼobaʼ jeʼel u biskoʼob a weenleʼ.

BAʼAX KU YAʼALIK LE BIBLIAOʼ: «Maas maʼalob jun chan súutuk jeʼelel ke yaʼab meyaj, tumen leloʼ bey jeʼex ka u chʼaʼpacht máak le iikʼoʼ» (Eclesiastés 4:6).

• Cada máakeʼ maʼ igual bix u yuʼubikuba kéen kíimik juntúul máax u yaabiltmiʼ, le oʼolaleʼ maʼalob ka a wil bey baʼax jeʼel u yáantkech utiaʼal a wuʼuyikaba maʼalobileʼ.

• Yaan máaxeʼ utiaʼal u yuʼubikuba maʼalobileʼ ku tsikbaltik baʼax ku yúuchultiʼ, chéen baʼaleʼ yanoʼob xaneʼ ku chʼaʼtuklikoʼob maʼ u tsikbaltikoʼob. Le especialistaʼoboʼ jejeláas baʼaxoʼob ku yaʼalikoʼob yoʼolal lelaʼ. Wa teech ka wuʼuyik kʼaʼabéet a tsikbal yéetel wa máaxeʼ jeʼel u páajtal a tsikbal yéetel juntúul a amigoeʼ.

• Yaan máakoʼobeʼ ku yokʼoloʼob utiaʼal u yuʼubikubaʼob maʼalobil, pero yanoʼobeʼ maʼatech u yokʼoloʼob.

BAʼAX KU YAʼALIK LE BIBLIAOʼ: «Le puksiʼikʼaloʼ u yojel baʼax ku muʼyajtik» (Proverbios 14:10).

• Yaan máaxeʼ ku káaltal yéetel ku drogarkuba utiaʼal u tuʼubsik le baʼax uchaʼanoʼ, u beetik máak lelaʼ maʼ tu taasik mix junpʼéel utsil. Maʼ xaaneʼ teʼ súutukoʼ jeʼel u yuʼubikuba máak maʼalobileʼ, pero tu tsʼookeʼ yaan u maas muʼyaj yoʼolal baʼax ku beetik. Maas maʼalob ka a beet baʼaloʼob jeʼel u yáantkecheʼ.

BAʼAX KU YAʼALIK LE BIBLIAOʼ: «Koʼoneʼex limpiokíintikba tiʼ tuláakal baʼax jeʼel u yéekʼkuntik k-wíinklil yéetel k-tuukuleʼ» (2 Corintios 7:1).

• Yaʼab máakeʼ utiaʼal maʼ u sen tuukul tiʼ le baʼax úuchoʼ ku jóoʼsik tiempo utiaʼal u beetik uláakʼ baʼaloʼob.

• Ilawil a kaxtik uláakʼ a amigoʼob wa ilawil a maas biskaba yéetel le yaantechoʼ. Kan a beet uláakʼ baʼaloʼob yéetel ilawil a náaysik a wóol.

• Jeʼex u máan kʼiineʼ yaan u xuʼulul a tristetal. Maʼ xaaneʼ yaan a tsʼáaik cuenta bix u bin u xuʼulul a sen muʼyaj yéetel yaan u káajal a tsʼáaik a wóol a beet uláakʼ baʼaloʼob. Jujunpʼíitil ken a wuʼuyaba maʼalobil.

BAʼAX KU YAʼALIK LE BIBLIAOʼ: «Tuláakal baʼal yaan u súutukil [...]. Yaan u súutukil awat okʼol bey xan u súutukil cheʼej» (Eclesiastés 3:1, 4).

• Ilawil a beetik le baʼaxoʼob suukaʼan a beetik kaʼachoʼ.

• Tsʼáa u yorail a wenel, a meyaj yéetel a beetik uláakʼ baʼaloʼob, leloʼ yaan u yáantkech utiaʼal a wuʼuyikaba maʼalob.

• Ilawil a beetik baʼaloʼob jeʼel u beetkoʼob u kaʼa kiʼimaktal a wóoleʼ.

BAʼAX KU YAʼALIK LE BIBLIAOʼ: «Máakeʼ maʼ ken u jáan tsʼáa cuenta bukaʼaj séebaʼanil u máan u kʼiiniloʼob u kuxtal, tumen u jaajil Dioseʼ u chupmaj u puksiʼikʼal yéetel kiʼimak óolal» (Eclesiastés 5:20).

• Yaan máakeʼ kéen kíimik juntúul máax u yaabiltmeʼ séebaʼan u jáan chʼaʼtuklik baʼax ken u beete, chéen baʼaleʼ kéen máanak kʼiineʼ ku yilik maʼ maʼalob le baʼax tu beetoʼ.

• Wa ku béeytaleʼ maʼ a jáan chʼaʼtuklik a bin kajtal yaanal tuʼux, a kʼexik a meyaj mix a jáan chʼaʼtuklik baʼax ken a beet yéetel u nuʼukuloʼob le máax kíimoʼ.

BAʼAX KU YAʼALIK LE BIBLIAOʼ: «Le baʼax ku chʼaʼtuklik le máax sáakʼóoloʼ ku jóokʼol maʼalobil, pero tuláakal le máaxoʼob chéen ku jáajan beetkoʼob wa baʼaxoʼ seguro yaan u yóotsiltaloʼob» (Proverbios 21:5).

• Yaan máaxeʼ uts tu tʼaan u kʼaʼajsik le máax kíimoʼ.

• Tsʼáa fotoʼob tuʼux jeʼel u béeytal a wilkeʼ wa tsʼíibt le baʼaxoʼob jatsʼutstak ta beeteʼexoʼ. Lelaʼ jeʼel u yáantkech teʼ kʼiinoʼob lubaʼan a wóoloʼ.

• Líiʼs jujunpʼéel baʼaloʼob yaan kaʼach tiʼ le máax kíimoʼ, kéen a wuʼuyaba chan maʼalobeʼ jeʼel u páajtal a jóoʼskoʼob utiaʼal a wiloʼobeʼ.

BAʼAX KU YAʼALIK LE BIBLIAOʼ: «Kʼaʼajaktech le kʼiinoʼob úuch máankoʼoboʼ» (Deuteronomio 32:7).

• Jóoʼs tiempo utiaʼal a bin xíimbal.

• Wa maʼ tu páajtal a jóokʼol xíimbal yaʼab kʼiinoʼobeʼ, maʼ xaaneʼ jeʼel u páajtal a jóokʼol kex junpʼéel wa kaʼapʼéel kʼiineʼ. Jóoʼs u tiempoil utiaʼal a bin wa tuʼux, a bin jáal jaʼ wa a máansik tiempo yéetel a amigoʼob.

• Ilawil a kʼexik jujunpʼéel baʼaloʼob suukaʼan a beetik, leloʼ jeʼel u yáantkech utiaʼal a wuʼuyikaba maʼalobileʼ.

BAʼAX KU YAʼALIK LE BIBLIAOʼ: «Koʼoneʼex tiʼ junpʼéel lugar tuʼux mix máak yaniʼ ka a chan jeʼelsabaʼex» (Marcos 6:31).

• A wáantik u maasileʼ jeʼel xan u yáantkech a wuʼuyaba maʼalobileʼ.

• Jeʼel u páajtal a wáantik a amigoʼob wa a láakʼtsiloʼob yaachajaʼan xan u yóoloʼobeʼ, maʼ xaaneʼ letiʼob xaneʼ u kʼáat u tsikbaltoʼob bix u yuʼubikubaʼob.

• A wáantik yéetel a líiʼsik u yóol u maasileʼ jeʼel u beetik u kaʼa kiʼimaktal a wóoleʼ.

BAʼAX KU YAʼALIK LE BIBLIAOʼ: «Maas ku taasik kiʼimak óolal u tsʼaʼabal wa baʼax ke u kʼaʼamal wa baʼax» (Hechos 20:35).

• Ilawil baʼax maas importante ichil a kuxtal.

• Jóoʼs u súutukil utiaʼal a wilik baʼax táan a beetik yéetel a kuxtal.

• Wa ka wilik kʼaʼabéeteʼ jeʼel u páajtal a kʼexik jujunpʼéel baʼaloʼob ichil a kuxtaleʼ.

BAʼAX KU YAʼALIK LE BIBLIAOʼ: «Maas maʼalob ka xiʼik máak tiʼ junpʼéel naj tuʼux táan u yoʼtaʼal juntúul kimen ke ka xiʼik tiʼ junpʼéel naj tuʼux yaan fiesta, tumen bey kun tsʼoʼokol tuláakal máakoʼ, le máaxoʼob kuxaʼanoʼoboʼ unaj u tsʼáaik tu puksiʼikʼaloʼob leloʼ» (Eclesiastés 7:2).

 U jaajileʼ mix baʼal jeʼel u beetik u xuʼulul u jach yaatal u yóol máakeʼ. Yaʼab tiʼ le máaxoʼob tsʼoʼok u kíimil wa máax tiʼoboʼ ku yaʼalikoʼobeʼ u beetik máak baʼaloʼob jeʼex le ku yaʼalaʼal teʼ xookaʼ le áantoʼob utiaʼal u kaʼa líikʼil u yóoloʼob. Lelaʼ chéen jujunpʼéel tiʼ le baʼaxoʼob jeʼel u yáantik máak utiaʼal u kaʼa kiʼimaktal u yóoloʼ.