Ajawule pa ndandanda

Ana Mlungu Ŵatandite Chakachi Kupanganya Yindu ya Kwinani Soni ya Pachilambo Chapasi?

Ana Mlungu Ŵatandite Chakachi Kupanganya Yindu ya Kwinani Soni ya Pachilambo Chapasi?

Kwanga kwakutyochela m’Baibulo

Baibulo jangasalaga ya ndaŵi jele Mlungu ŵatandite kupanganya yindu ya kwinani soni ya pachilambo chapasi. Baibuloji jangasalasoni kuti Mlungu ŵajigele ndaŵi jelewu chamtuli pakupanganya yinduyi. Nambo jikusasala kuti, “Pandanda Mlungu ŵapanganyisye kwinani ni chilambo chapasi.” (Genesesi 1:1) Maloŵe gakuti “pandanda,” Baibulo jangasala pakutandila pakwe. Myoyo buku ja Genesesi jikusasala kuti yakutendekwayi yatendekwe mkaniliyiche lisiku lya 6 kapena “masiku” gakupanganya yindu yakwinani soni ya pachilambo.

 Ana masiku 6 gakupanganya yindu yakwinani soni ya pachilambopa gali ga maawala 24?

Iyayi. M’Baibulo maloŵe gakuti, “lisiku” mpaka gagopolele ndaŵi syakulekanganalekangana mwakamulana ni ngani jakwe. Mwachisyasyo, ngani jine m’buku ja Genesesi jikusasala kuti ndaŵi josope jakupanganya yinduyi jaliji lisiku limo.—Genesesi 2:4.

 Ana patendekwe yamtuli mkatikati mwa masiku 6 gakupanganyaga?

Kundanda chilambochi chaliji “changali upanganyikwe uliwose, soni chaliji changali kandu kalikose ka umi.” Myoyo Mlungu ŵachenjile chindu chachaliji ‘changali upanganyikwe wakwe soni chachaliji changali kandu kalikose’ ni kupanganya yakuti ya umi yitamejepo. (Genesesi 1:2) Kaneko jwalakwe jwapanganyisye ya umi pachilambo chapasipa. Baibulo jikusasala ya yindu 6 yayatendekwe pa masiku gakupanganya yinduga.

  • Lisiku lyandanda: Mlungu ŵatendekasisye kuti lilanguka liwonechele pachilambo chapasi. Yeleyi yatendekasisye kuti pachilambopa paŵeje pana musi soni chilo.—Genesesi 1:3-5.

  • Lisiku lyaŵili: Mlungu ŵapanganyisye mlengalenga. Jwalakwe ŵagaŵenye mesi ga pachilambo chapasi ni mesi gagaliji mwinani.—Genesesi 1:6-8.

  • Lisiku lyatatu: Mlungu ŵatendekasisye kuti mkuli uwonechele. Jwalakwe jwapanganyisyesoni yakumela.—Genesesi 1:9-13.

  • Lisiku lyamcheche: Mlungu ŵatendekasisye kuti lyuŵa, mwesi soni ndondwa yimulichilecheje chilambo chapasichi.—Genesesi 1:14-19.

  • Lisiku lyamsano: Mlungu ŵapanganyisye yaumi soni yindu yaguluka.—Genesesi 1:20-23.

  • Lisiku lya 6: Mlungu ŵapanganyisye yinyama ya pa mkuli soni ŵandu.—Genesesi 1:24-31.

Masiku 6 gelega gali gamasile, Mlungu ŵapumwile kapena kuti ŵalesile kupanganya yindu.—Genesesi 2:1, 2.

 Ana yajikusasala buku ja Genesesi yikusakamulanasoni ni yakusasala ŵa sayansi?

Ngaŵa kuti Baibulo jikusasalaga chilichose pakwamba ya kupanganyidwa kwa yindu mpela kuti jili buku ja sayansi. Mmalo mwakwe jikusagamba kusala muyapanganyidwile yindu mu litala lyakuti ŵakuŵalanga chinga ŵa mundaŵi ja m’Baibulo apikanichisye chenene muyaŵelele yinduyo. Ngani ja kupanganyidwa kwa yindu jajili m’Baibulo jangasisyana ni yapatile ŵa sayansi. Jwa sayansi jwine lina lyakwe Robert Jastrow jwalembile kuti, “Patukulandanya mfundo syamwanamwana syakusasala ŵa sayansi ni yayili m’Baibulo, mpaka yiwonecheje kuŵayakulekangana, nambo mfundo syekulungwakulungwa syakusasalaga ŵa sayansi, sikusakamulana ni yajikusasalaga buku ja Genesesi.”

 Ana lyuŵa, mwesi soni ndondwa ŵasipanganyisye lisiku lyapi?

Lyuŵa, mwesi soni ndondwa yaliji yili yipali kala mpela mbali ja “kwinani” jijapanganyidwe “pandanda.” (Genesesi 1:1) Nambope kuŵala kwa yinduyi nganikuyikaga pachilambo chapasi. (Genesesi 1:2) Atamose kuti lilanguka lyawonechele pa lisiku lyandanda, nambope yaliji yakusawusya kumanyilila kulyatyochelaga lilangukalyo. Pa lisiku lyamcheche yikuwoneka kuti kwinani kwalangwiche. Baibulo jikusasala kuti lyuŵa, mwesi soni ndondwa syatandite ‘kumulichila chilambo chapasi.’ Yajikusala Baibulo pelepa yili yindu yampaka mundu ayiwone ali atemi pachilambo chapasi.—Genesesi 1:17.

 Mwakamulana ni yajikusasala Baibulo, ana chilambochi chitemi kwa yaka yilingwa?

Baibulo jangasala yaka yachitemi chilambo chapasichi. Lilemba lya Genesesi 1:1 jikusagamba kusala kuti yakupanganyikwa yatukusayiwona kwinani soni pachilambopa yikwete ndandililo jakwe. Yeleyi ngayikusisyana ni yapatile ŵa sayansi pakwamba ya yaka yachitemi chilambo chapasichi.