Ajawule pa ndandanda

Yakuŵecheta Madokotala Pakwamba ya Chikamuchisyo cha Mtela Chakwataga Ŵandu Miyasi

Yakuŵecheta Madokotala Pakwamba ya Chikamuchisyo cha Mtela Chakwataga Ŵandu Miyasi

Kwa yaka yejinji ŵandu aŵele ali mkwanyosya ŵa Mboni sya Yehofa ligongo akusakanaga kutajidwa miyasi. Jemanjaji akusakana kupochela chikamuchisyochi ligongo lyakusaka kupikanila yajikusasalaga Baibulo yakuti mŵambaleje ‘miyasi.’ Ŵa Mboniŵa akusakanaga kutajidwa miyasi atamose kuti madokotala gakusaganisya kuti kwataga ŵandu miyasi lili litala lyakamuchisya.​—Masengo 15:29.

Masiku agano, madokotala gagakumanyilila chenene masengo gawo gakusala kuti pana magongo gakupikanika chenene gakumtendekasya mundu kuti akapochela miyasi.

Magasini jine jajakopweche mu 2013, (Stanford Medicine Magazine) jakusawandisya ŵa sukulu ja ya chipatala ja Stanford University School jakwete lipoti lyapajika pangani jakwayana ni chikamuchisyo cha miyasi. Mbali jine ja lipotili jakwete mtwe wakuti, “Kulimbana ni Ndamo Jakwataga Ŵandu Miyasi​—Ana Chichi Chachikusiŵatendekasya Ŵandu Kukana Kutajidwa Miyasi? Sarah C. P. Williams mkulemba jwa magasiniji jwasasile kuti, “Kwa yaka yipiteyi, ŵakuwungunya apatile kuti, m’yipatala pachilambo chosope chapasi, yikusakamulichisya masengo mnope chikamuchisyo chakwataga ŵandu miyasi, kulekangana ni mwayikusosechela. Miyasiji, akusajikamulichisyaga masengo pakwatenda ŵandu opaleshoni soni m’yipinda yakusagonaga ŵakulwala.

Pakulemba nganiji, Williams jwalembile pakujigalila yaŵaŵechete dokotala jwine lina lyakwe, Patricia Ford juŵatandisye dipatimenti jajikusijakamuchisyaga ŵakulwala mwangataga miyasi pachipitala cha ku Pennsylvania. Jwalakwe alisoni jwamkulungwa jwa depatimentiji. Che Ford ŵatite, “Madokotala gajiganyidwe kuti mundu mpaka awe naga miyasi jakwe jili jinandipe mnope. Soni yakuti miyasi jikusakulupusya mundu . . . Ndaŵi sine yeleyo mpaka yiŵe yisyene. * Nambope ndaŵi syejinji yeleyi yangaŵa myoyo.”

Che Ford ŵakusiŵakamuchisyaga ŵa Mboni sya Yehofa ŵakwana 700 chaka chilichose ŵasasilesoni kuti, “Madokotala gejinji ngambechetene nago . . . gakwete nganisyo syakulemwecheka syakuti ŵakulwala ŵajinji mpaka awe naga akukana kupochela chikamuchisyo chakwataga miyasi . . . Unejisoni nakwete nganisyo syelesi. Nambo nalijiganyisye kuti yili yakomboleka kwakamuchisya ŵakulwalaŵa pakamulichisya masengo matala gane.”

Mwesi wa Ogasiti 2012 magasini jine (Archives of Internal Medicine) jasasile yaŵapatile ŵakuwungunya ŵane pakwamba ya ŵandu ŵaŵatesile opaleshoni ja mtima. Kuwungunyaku kwatendekwe kwa yaka 28. Yaŵayipatile yalosisye kuti ŵa Mboni sya Yehofa ŵaponaga mwachitema pakulandanya ni ŵakulwala ŵane ŵaŵapochelaga chikamuchisyo chakwataga miyasi. Ŵa Mboniwo ŵaponaga pali pangali yakusawusya yiliyose, soni panyuma pa opaleshonijo ŵatamaga ni umi kwa yaka 20. Nambo kwa ŵakulwala ŵaŵapochelaga miyasi nganiŵa myoyo.

Ngani jine (The Wall Street Journal) jiŵajiwandisye pa Epulo 8, 2013 jasasile kuti, “Kwa yaka yejinji ŵandu ŵakusakana kwataga miyasi ligongo lya dini, aŵele ali mkwatenda ma opaleshoni mwangataga miyasi. Masiku agano yipatala yejinji yikwakamuchisya ŵandu mwangataga miyasi . . . Madokotala gagakusalimbikasya matala gakwakamuchisya ŵandu pangataga miyasi, gakusala kuti litalali lili lyangakatala mwamti lyangasaka kusuma miyasi, kukola malo gakusunjila, soni kujilinga naga jili jakuŵajilwa. Litalali litendekasisye kuti ŵandu akajigalilaga yilwele yakwika ligongo lyakwataga miyasi. Likamuchisyesoni kuti ŵakulwala akalagaga ni yakusawusya yine yampaka yitendekasye kuti atame mu chipatala kwandaŵi jelewu.”

Ni ligongo lyakwe yili yangasimonjesya kuti Robert Lorenz jwali dokotala jwakulolela yakwataga ŵandu miyasi pa chipatala cha Cleveland jwasasile kuti, “Pawukumtaga jwakulwala miyasi ukusaganisya kuti ukumkamuchisya . . . Nambo yayikusamtendechelaga jwakulwalajo yikusaŵa yakogoya.”

^ Kuti amanyilile mwakusajiwonela ŵa Mboni sya Yehofa ngani jakwataga miyasi, aŵalanje ngani ja Chichewa ja mtwe wakuti, “N’chifukwa Chiyani Mumakana Kuyikidwa Magazi?” Mpaka ajipate nganiji pambali jakuti “Mafunso Ofunsidwa kawirikawiri.”