Ajawule pa ndandanda

Ajawule pa ndandanda wa yindu

Ana Uchimwene wa Mlungu Uchitanda Chakachi Kulamulila Pachilambopa?

Ana Uchimwene wa Mlungu Uchitanda Chakachi Kulamulila Pachilambopa?

Ŵakumkuya ŵa Yesu ŵaŵaliji ŵakulupichika, ŵasakaga kumanyilila ndaŵi jawuchitanda Uchimwene wa Mlungu kulamulila. Yesu ŵajanjile jemanjaji chiwusyo chawo mwakwasalila kuti nganaŵa amanyilile ndaŵi jisyesyene jawuchitanda kulamulila. (Masengo 1:6, 7) Nambope pandaŵiji, Yesu ŵaliji ali ŵasalile jemanjaji kuti pachachiyiwona yindu yine yili mkutendekwa ‘tamanyilile kuti Mlungu asigele panandi kutamilikasya Uchimwene wakwe,’ soni ndaŵi jikwanile jakuti ulamulile.—Luka 21:31.

ANA YESU JWASASILE KUTI PACHITENDEKWA YINDU YAPI?

Yesu jwatite, “Mitundu ja ŵandu jakulekanganalekangana tijichimenyana ngondo, chilambo tichichijimuchilana ni chilambo chine, soni uchimwene tiwuchimenyana ni uchimwene ujakwe. Tikuchiŵa kwana yisichinya, sala, ni yilwele ku malo gakulekanganalekangana.” (Luka 21:10, 11) Yindu yosopeyi yili chimanyilo chakulosya kuti ‘Mlungu asigele panandi kutamilikasya Uchimwene wakwe.’ Ana yindu yeleyi yiŵele yili mkutendekwa pachilambo chosope pandaŵi jimo? Kwende tulole maumboni gakwe.

1. NGONDO

Mu 1914 jatendekwe ngondo janganijitendekweje pachilambo chapasi kutandila kalakala. Ŵakulemba mbili, akusaŵecheta kuti chaka cha 1914 chaliji chaka chapajika. Yeleyi yili myoyo ligongo lyakuti mu mbili josope ja ŵandu, ngondo jandanda ja pachilambo chosope jatandite m’chakachi. Ligongo lya ngondoji, ŵandu ŵatandite kupanganya magalimoto gakukamulichisya masengo pakuputa ngondo. Nambosoni yindu yine mpela mabomba, wuti, mpweya wa poyisoni, soni yida yine yakogoya yatandite kusimanikwa. Yeleyi yatendekasisye kuti ngondo jaŵili jitande. Ligongo lya ngondoji papanganyidwe mabomba gamachili mnope. Ŵandu aŵele ali mkumenyana mmalo gakulekanganalekangana kutandila mu 1914, soni ŵandu ŵajinji aŵele mkuwulajidwa.

2. YIFOMELESI

Buku jine (Britannica Academic) jasasile kuti, chaka chilichose pakusatendekwa yifomelesi yekulungwakulungwa chiŵandika 100, “yayikusajonanga mnope yindu.” Lipoti line lyasasile kuti “mwakamulana ni kuwungunya kwakutendekwe kutyochela mu 1900, tukwembecheya kuti pa chaka chimo chikutendekweje yifomelesi yekulungwakulungwa 16” (United States Geological Survey). Ŵasayansi ŵane mpaka akulupilileje kuti chiyiŵeje yangasawusya kumanyilila kutupa kwa yifomelesi yachiyitendekweje ligongo lya matala gakukamulichisya masengo pakuwungunya. Chinga yili myoyo kapena iyayi, yifomelesi yekulungwakulungwa yikutendekasya kuti ŵandu alajeje soni aweje kupundana ni kala kose pachilambo chosope.

3. SALA

Sala jikusayika ligongo lya ngondo, chinyengo, kusawusya kwa mbiya, kusoŵa kwa yindu yakamuchisya paulimi, kapena kusawusya kwa nyengo. M’chaka cha 2018, lipoti lyakutyochela ku chiwanja chine chakulolela yakulya (World Food Programme) lyasasile kuti, “Pachilambo chosope, ŵandu 821 miliyoni ŵangali yakulya yakwanila soni ŵakwana 124 miliyoni mwa ŵanduŵa, ŵangali kwene yakulya.” Kunandipa kwa yakulya m’chilu, kukutendekasya kuti ŵanache ŵakwana 3.1 miliyoni aweje chaka chilichose. Yeleyi yikulosya kuti pachilambo chosope ŵanache 45 pa ŵanache 100 aweje.

4. YILWELE YAKOGOYA

Buku ja chiwanja chine (A World Health Organization) jasasile kuti, “Yaka ya m’ma 2,000 yino yilwele yekulungwakulungwa yiwandile mnope. Yine mwa yilweleyi yili mlili wa kolela soni mtundu wine wa ulwele wawukusatanda ligongo lya ususu (yellow fever). Konjechesya pelepa, pasimanikwesoni yilwele yine yasambano, mpela ulwele wa m’mapapu, mawundika, Ebola soni Zika ni yilwele yinesoni ya m’mapapu. Nambope mlili wa COVID-19 ni wawusawisye mnope pachangakaŵapa. Atamose kuti ŵasayansi soni madokotala alijiganyisye yampaka atende kuti amalane ni yilweleyi, nambo alepele kupata mitela jakwe.

5. MASENGO GAKULALICHILA PACHILAMBO CHOSOPE

Mkanipaŵe, Yesu jwasasilesoni ya chimanyilo chine chakuti, “Ngani Syambone syakwamba ya Uchimwene wa Mlungu tisichilalichidwa pa chilambo chosope chapasi, kuti ŵandu ŵamitundu josope asipikane, kaneko mbesi ni tijichiyika.” (Mateyu 24:14) Ŵandu pakusimana ni yakusawusya m’chilambochi, Mboni sya Yehofa syakupunda 8 miliyoni kutyochela m’mitundu josope sikulalichila ngani syambone sya Uchimwene wa Mlungu, m’yilambo 240 m’yiŵecheto yakupunda 1,000. Yeleyi nganiyitendekweje kutandila kalakala.

ANA YINDU YIŴASASILE YESU YIKUTUKWAYA CHAMTULI?

Yindu yiŵasasile Yesu kuti yichiŵa chimanyilo masiku gambesi yikutendekwa masiku agano. Ligongo chichi tukusosekwa kutenda lung’wanu ni yeleyi? Ligongo Yesu ŵasasile kuti, ‘Pitimchiyiwona yosope yimbechete yila, tim’manyilile kuti Mlungu asigele panandi kutamilikasya Uchimwene wakwe.’—Luka 21:31.

Pachangakaŵapa, Uchimwenewu, uchilolechesya kuti chakulinga cha Mlungu chikwanilichikwe pachilambo chosope chapasi

Chimanyilo chiŵasasile Yesu kupitila m’Baibulochi, chikusatukamuchisya kumanyilila kuti Mlungu ŵatamilikasisye Uchimwene wakwinani mu 1914. a M’chakachi, Mlungu ŵamŵisile Mwanache jwakwe jwali Yesu Klistu kuti aŵe Mwenye. (Salimo 2:2, 4, 6-9) Uchimwene wa Mlungu pachiwutande kulamulila pachilambo chapasi, chiwutyosye ŵakulamulila ŵangasa soni chiwutendekasye chilambochi kuŵa paladaiso mpaka kalakala.

Pachangakaŵapa, maloŵe giŵaŵechete Yesu mu lipopelo lyakwe lyachisyasyo chigakwanilichikwe. Maloŵe gakwe galiji gakuti, “Uchimwene wawo uyiche; kusosa kwawo kutendechekwe pachilambo chapasi mpela kwinani.” (Mateyu 6:10) Ana Uchimwene wa Mlungu uŵele uli mkutenda chichi kutandila mu 1914? Ana tujembecheyeje chichi uchimwene wa Mlungu pawuchitanda kulamulila pachilambo chosope?

a Kuti amanyilile yejinji yakwamba chaka cha 1914, alole lijiganyo 32 mu buku ja Asangalaleje Mpaka Kalakala, jakuwandisya ŵa Mboni sya Yehofa.