Daniéu 2:1-49
2 Babilonia ãma Nabucodonozo apito na ꞌre hâimana mono ré, maparane ãma iwahub ãma ma tô rosawẽ. Tahawa nasi sõtõ waihuꞌu õ di, hâtâꞌâ zaꞌẽtẽ wa.
2 Tahawa, iꞌrãiwaihuꞌu pese norĩ zô, marĩ ꞌmanharĩ nhipese ꞌwa norĩ zô, simiꞌâ ré norĩ zô, duré wasi na romnhoréꞌwa norĩ zô hã ma tô sô tihârâ zaꞌra, te te irosawẽrẽzém na te te ãma tãma saprĩ zaꞌra da. Tawamhã ta norĩ hã apito u sihutu wamhã, isõꞌre oto simasa wa,
3 ma tô ãne ta norĩ ma, tinhimirosawẽrẽ hã wasuꞌu zaꞌra:
— Te irosawẽrẽzé hã ma tô ĩhâtâꞌâ zaꞌẽne ĩma tisõ. Tahawa, wa ĩsima wẽ, marĩ te te iwasuꞌuzé, te waihuꞌu da.
4 Tawamhã ta norĩ hã aramaicu na damreme wamri na, ma tô apito ma ãne nharĩ zaꞌra:
— Apito, ꞌre aihâimana uꞌâsi mono da si, wa wasima wẽ zaꞌra ni! Maꞌãpé irosawẽrẽ hã wama wasuꞌu zaꞌra na. Tawamhã wa za marĩ te te iwasuꞌu na hã aima ãma saprĩ zaꞌra ni.
5 Tane nherẽ, apito ma tô sadaꞌâbâ zaꞌra asa ãne:
— Ãne wa tô ĩsima rowairébé: A norĩ waꞌwa, ĩnhimirosawẽrẽ na ãma ĩma saprĩ zaꞌra waꞌaba õ wamhã, wa za uburé dama aiꞌru zaꞌra waꞌwa, da te aiwaꞌõtõ zaꞌra waꞌaba mono da, duré asõrõwa zaꞌra waꞌwa, da te aiwi prub zaꞌra waꞌaba mono da, isiprup si simiꞌwara mono da, saꞌwari ꞌrãihâ na.
6 Tane nherẽ, te irosawẽrẽzé ĩma wasuꞌu zaꞌra waꞌaba wamhã, duré ãma ĩma saprĩ wẽ zaꞌra waꞌaba wamhã, wa za taré marĩ iwaꞌâbâ zaꞌẽtẽ na ãma aima ĩnhoprub zaꞌra waꞌwa. Wa za duré aipisutu zaꞌra waꞌwa, dama aipire na ꞌre aihâimana zaꞌra waꞌaba mono da. Tahawa, maꞌãpé te irosawẽrẽzém na hã ãma ĩma rowasuꞌu zaꞌra waꞌaba. Taha pari te za duré marĩ te te iwasuꞌuzém na ãma ĩma isaprĩ zaꞌra waꞌwa.
7 Tawamhã iꞌrãiwaihuꞌu pese norĩ, te duré ãne tãma nharĩ zaꞌra:
— Maꞌãpé tô asimirosawẽrẽ aꞌâ wama wasuꞌu zaꞌra na uimrehẽne. Taha parip si, wa za marĩ te te iwasuꞌuzé ãma aima saprĩ zaꞌra ni.
8 Tane nherẽ, apito, ma tô duré ãne ãma tãma waꞌrãmi zaꞌra:
— Wa tô aiꞌupsibi me zaꞌra waꞌwa. Taré bâdâ uprosi zaꞌra waꞌaba da, ma tô asima irosaꞌrata zaꞌra waꞌwa, za te aima irowairébé zaꞌra waꞌaba zéb da hã, asina waihuꞌu siromo zaꞌra waꞌaba wa.
9 Te irosawẽrẽzé, ĩma wasuꞌu zaꞌra waꞌaba õ wamhã, te za tô õhõ na si aihâiba mono bâ aba te aima irobꞌmanharĩ zaꞌra waꞌaba zé hã asina isõꞌõtõ zaꞌra waꞌwa. Taré aihâimana nhipese sina asadawa nhipese zaꞌra waꞌaba na ĩma rowasuꞌu zaꞌra waꞌaba da hã, ma tô asisadaihuꞌu siromo zaꞌra waꞌwa, romhâimanazé hã niha u, ãma ĩwi saprĩ zaꞌra waꞌaba da. Tahawa, maꞌãpé ĩma wasuꞌu zaꞌra waꞌaba te irosawẽrẽzé hã. Tawamhã taha zarina si wa za duré aiwaihuꞌu pese zaꞌra waꞌwa, za ãma ĩma isaprĩ zaꞌra waꞌaba zé, aima iwaihuꞌu pese zaꞌra waꞌaba na hã.
10 Tawamhã rowaihuꞌu pese ꞌwa norĩ, ma tô apito hã ãma sadaꞌâbâ zaꞌra ãne:
— Niꞌwai õ di tiꞌai ãma hã, asimirowaptẽrẽ zarina te te aima iꞌmanharĩ da hã. Duré apito hã niwamhã iꞌmaihâimana õ, siptete uptabi nherẽ, ãne hã te te iwaptẽrẽ hã, rowaihuꞌu pese ꞌwa norĩ wi hã, marĩ na iꞌuwaimramiꞌwa norĩ wi hã, duré wasi na romnhoréꞌwa norĩ wi hã.
11 A hã iwaptẽrẽ hã pire uptabi di. Niꞌwa hã te te aima ãma irowasuꞌu da hã waihuꞌu õ di. Ihâibaꞌõ norĩ si te aré tô niha na hã aima hâiꞌré zaꞌra. Tane nherẽ, ta norĩ hã ãme tiꞌai ãma dasiré ꞌre hâimana zaꞌra mono õ di.
12 Ãne hã te te tãma waihuꞌu zaꞌra wa, ma tô apito hã sada abꞌrui pese zaꞌra. Tahawa, ma tô uburé rowaihuꞌu pese ꞌwa Babilonia ãma ꞌre ihâimana zaꞌra mono norĩ, da te uprosi da dama ꞌru zaꞌra.
13 Tawamhã ãne na apito te te irowairébézém na roti hã ma tô da te ãma ropé. Tahawa, te Daniéu norĩ zô isiré norĩ me sô tarĩtĩ zaꞌra ni, ta norĩ zama, da te dame uprosi da.
Daniéu ma, ꞌRe ihâimana uꞌâsi mono, rosawẽrẽ te te ihâiꞌrézé wasuꞌu
14 Tawamhã Daniéu ma tô Arioqui, apito ꞌmadâꞌâꞌwa norĩ nhibꞌihâꞌa zô rĩtĩ mono da hã mo, Babilonia ãma uburé rowaihuꞌu pese ꞌwa norĩ te te uprosi da, romreme te te iꞌâri zô hã. Tawamhã ma tô mreme wẽ sina
15 sadanha ãne, Arioqui hã:
— E marĩ da, ma tane hã apito tinhimiroti itete na hã ꞌmanha.
Tawamhã Arioqui ma tô iromhâimanazém na hã ãma tãma rowasuꞌu.
16 Ãne wa, ma tô Daniéu apito u hã mo, te te tiwi waptẽrẽ da, bâdâ te te aꞌâ tãma sõmri da, isimirosawẽrẽ na te te ãma tãma saprĩ da.
17 Taha pari Daniéu, ma tô ꞌri u hã apâ mo. Morĩ wamhã, ma tô tisiwaihuꞌu norĩ ma, Anania, Mizaéu, Azaria norĩ ma hã uburé tãma rowasuꞌu zaꞌra.
18 Tawamhã Daniéu te tãma nharĩ zaꞌra, ꞌRe ihâimana uꞌâsi mono hâiwa ãma ꞌre isãmra mono ma, mreme zusi da, ãma isiwamri zaꞌra zé te te tiwi waptẽrẽ zaꞌra da, duré apito nhimirosawẽrẽ dama iwaihuꞌuꞌõ te te tãma hâiꞌré zaꞌra da, Daniéu norĩ, tisiwaihuꞌu norĩ me, Babilonia ãma rowaihuꞌu pese ꞌwa norĩ zu, da te uprosi tõ da.
19 Tawamhã Daniéu, tô taha bara na ꞌRe ihâimana uꞌâsi mono sõtõ ꞌrowim ne, marĩ te te tãma ihâiꞌré hã ma tô titõmo na ꞌmadâ. Taha na ma tô ꞌRe ihâimana uꞌâsi mono hã marĩ te te iwasuꞌuzé hã tãma hâiꞌré. Tahawa, ma tô ꞌRe ihâimana uꞌâsi mono ãma tiwata,
20 ãne:
“ꞌRe ihâimana uꞌâsi mono nhisi na si ãma ꞌre dawata uꞌâsi zaꞌra mono, taha ãma si uburé rowaihuꞌu norĩ hã duré isiptetezé hã ꞌre hâimana zahuré mono wa.
21 Õhõ si te za niha hã we ꞌre iromhâimana mono zém na hã te te ãma ꞌre azaprĩ.Õhõ si te za duré apito da hã te te ꞌre daꞌaꞌmaza. Õhõ si te za duré apâ te te ꞌre daꞌazani.Duré õhõ si te za rowaihuꞌu pese ꞌwa norĩ ma hã rowaihu iwẽ hã te te tãma ꞌre anhomri. Õhõ si te za duré iꞌrã nhimizaꞌrese norĩ ma hã isimizaꞌrese wẽ hã te te tãma ꞌre anhomri.
22 Õhõ si te za marĩ dama isaꞌreseꞌõ hã dawi isimaꞌuri pe hã te te dama ꞌre ahâiꞌré, robra na uburé marĩ ꞌre ihâimana zaꞌra mono hã, tô õhõ ãma si rowaꞌa hã ꞌre hâimana mono dâꞌâsina.
23 Ĩhiꞌrata norĩ te, ꞌRe ihâimana uꞌâsi mono, wa aiꞌãma ĩwata, a hã rowaihu iwẽ na duré ĩnhiptetezém na ãma ĩma asõprub zahuré wa.Ma tô duré iwapa, ãma aima iwamreme zusizé hã, ãma iwazadaꞌâbâ zaꞌra zém na, apito nhimirosawẽrẽ hâiꞌrézém na hã.”
Daniéu, apito ma, isimirosawẽrẽ te te ãma tãma isaprĩzé wasuꞌu
24 Tawamhã Daniéu ma tô Arioqui, apito ꞌmadâꞌâꞌwa norĩ nhibꞌihâꞌa zô rĩtĩ mono da hã mo, Babilonia ãma uburé rowaihuꞌu pese ꞌwa norĩ te te uprosi da, romreme te te iꞌâri zô hã. Ãhã wa, ma tô Daniéu hã tãma tinha ãne:
— Arioqui, rowaihuꞌu pese ꞌwa norĩ hã simro tõ. Apito u si ĩzaprõni, te te irosawẽrẽzém na te ãma tãma saprĩ da.
25 Tawamhã Arioqui, ma tô Daniéu waptu na apito hâimanazéb u hã saprõ. Tawamhã te ãne tãma tinha:
— Ãhãta zudeu wa tô ꞌmanhopẽtẽ, wa te ãma aiꞌuté zaꞌra wa, irob zaꞌra hawi we wa te isimroi mono ꞌremhã. Ã hã te za irosawẽrẽzé hã ãma aima saprĩ.
26 Tawamhã apito Béutésaza na isisi amo hã te Daniéu hã sadanha ãne:
— E te irosawẽrẽzé hã ĩma wasuꞌu waihuꞌu pese di. E duré ãma ĩma saprĩ waihuꞌu pese di, marĩ te te iwasuꞌuzém na hã.
27 Tawamhã Daniéu ma te ãma tãma waꞌrã ãne:
— Tô rowaihuꞌu pese ꞌwa nherẽ, marĩ ꞌmanharĩ nhipese ꞌwa nherẽ, simiꞌâ na romhuriꞌwa nherẽ, duré wasi norĩ na romnhoréꞌwa ꞌre hâimana zaꞌra mono nherẽ, tiwi iwaptẽrẽ zaꞌra zé hã te te tô ta norĩ hã ãma aima saprĩ waihuꞌu zaꞌra õ di.
28 Tane nherẽ, te hâiwa ãma ꞌRe ihâimana uꞌâsi mono hã ꞌre sãmra, uburé marĩ dama iwaihuꞌuꞌõ hâiꞌréꞌwa hã. Õ hã irosawẽrẽzém na ma tô aima waihuꞌu siro, za marĩ iwatobrozéb da hã. Tahawa, apito awaꞌawi na wa za asimirosawẽrẽ hã asõtõ ꞌrowi marĩ iꞌmadâꞌâzé hã aima ãma saprĩ zaꞌra.
29 — Apito, a hã asimiwaptâ wa, anomro ré, ma tô romhutuꞌõ wab da hã irosaꞌrata uꞌâ. Taha ré, uburé marĩ dama isaꞌreseꞌõ hâiꞌréꞌwa hã ma tô aima hâiꞌré, za marĩ iwatobrozéb da hã.
30 Dama iwaihuꞌuꞌõ na ãma isaprĩzé hã ma tô ĩma waihuꞌu. E wa hã ĩꞌrãi waihuꞌu wẽ na uburé dama ꞌre ĩhâimana mono wa, ma tô ãne hã ĩma hâiꞌré. Mare di. A hã irosawẽrẽzém na marĩ te te iwasuꞌuzé hã waihuꞌu da si, duré asimirosaꞌrada hã niha na iwaihuꞌu da si, ma tô ãne hã ĩma hâiꞌré.
31 — Apito, asõtõ ꞌrowim ne, ma tô ropodo isaꞌẽne dahâiba ne hã iꞌmadâ, asõꞌre isa hã hâiwi. Ropoto na rowaꞌa hã. Tane nherẽ, pipa uptabi di, da te iꞌmadâꞌâ da hã.
32 Ẽtẽ waipo pré oru na iꞌrã hã. Duré isõꞌudu hã ipaihi me hã ẽtẽ waipo prã prata na. Duré idi hã izadaꞌõtõ me hã ẽtẽ topsada brõzi na.
33 Ite norĩ hã isiꞌuwazi tete na. Duré ipara hã isiꞌuwazi tete na aiwa ãma isipoꞌo na iꞌmanharĩ zahuré hã, duré zéꞌa na aiwa ãma isipoꞌo na iꞌmanharĩ zahuré hã.
34 Tawamhã a hã ꞌmadâꞌâ ré, ma tô ẽtẽ tõmo wawẽ uptabi inomrozém hawi da te rési õ nherẽ, ẽtẽ nhisi hawimhã waptãrã. Waptãꞌã wamhã, ma tô ropoto para hã uwaimra. Ta hã ma tô te te para nhiꞌẽ.
35 Tawamhã ta norĩ hã ma tô uburé sitiꞌa zaꞌra awaꞌawi, isiꞌuwazi tete ꞌmanharĩ norĩ hã, zéꞌa hã, brõzi hã, prata hã, duré oru hã, amnho trigu, da te ꞌre préꞌé zaꞌra mono wa, iteihi zapru ꞌre isimiꞌwara mono ne. Tawamhã rowaꞌu hã ma tô uburé te te sate, te te ꞌmairẽme ãna. Tane nherẽ, ma tô ẽne hã siꞌré. Siꞌréi mono wamhã, ma tô ẽtẽ ꞌrãihâ na aiꞌmanha. Ta hã ma tô uburé robꞌupsi.
36 — Ã hã asimirosawẽrẽ hã. Ãhã na awaꞌawi wa za oto ãma aima saprĩ, waihuꞌu da, a hã.
37 Apito, uburé apito norĩ nhipai u hã asiptete uptabi di. ꞌRe ihâimana uꞌâsi mono hâiwa ãma ꞌre isãmra mono hã ma tô ãne hã aima pisutu, dama asiꞌiꞌrãnhoꞌõmo da hã, duré asiptete na dama aipire na ꞌre aihâimana mono da.
38 Õ hã daro mono bâ uburé asibꞌrata ꞌre dahâimana zaꞌra mono da hã, ma tô aima pisutu. Abaze norĩ zama, si norĩ zama ma tô duré aima pisutu zaꞌra. A hã ropoto ꞌrã oru ꞌmanharĩ hã te aiwasuꞌu.
39 Tawamhã danhibꞌihâꞌa na ꞌre aihâimana mono parimhã, te za aimawi danhibꞌapito hã ꞌmaihãzé, asapari siptete prã na ꞌre ihâimana mono da hã oto. Taha parimhã te za duré aimawi hã ꞌmaihãzé siꞌubdatõ ãma hã, ẽtẽ topsada brõzi na ãma isimiré hã uburé te te ꞌre idaꞌaꞌmadâꞌâ mono da hã, ro pâ.
40 Taha parimhã, te za duré maparane siꞌuiwa na ãmamhã tiꞌmaihâiba. Ta hã isiꞌuwazi ferru tete uptabi wa, te te marĩ ꞌre iꞌapru mono ne hã za. Tô ferru hã uburé marĩ te te ꞌre iprub zaꞌra mono ne, te za ã hã dama iꞌrãnhoꞌu hã, uburé aimawi danhibꞌihâꞌa nhimiꞌmadâꞌâzé hã te te apru, daro mono bâ.
41 Tawamhã asõtõ ꞌrowi ropodo iꞌmadâꞌâ na hã ipara, duré ipara hi hã isiꞌuwazi tete ꞌmanharĩ na duré zéꞌa ꞌmanharĩ na aiwa ãma isipoꞌo na. Ã hã dama iꞌrãnhoꞌõmo nhimiꞌmadâꞌâzé, za sima isipo, te wasuꞌu. Ãne nherẽ, te za zahadu siptete wazu na ꞌre hâimana, isiꞌuwazi tete ne hã. E marĩ wa. Ma tô iꞌmadâ a hã, isiꞌuwazi waipo ferru hã zéꞌa na iwazari hã.
42 Tawamhã ipara hi hã isiꞌuwazi tete na aiwa ãma isipoꞌo na, duré zéꞌa na aiwa ãma isipoꞌo na hã. Ta hã nima niwĩmhã dama iꞌrãnhoꞌõmo nhimiꞌmadâꞌâzé isiptede, duré nima niwĩmhã isibꞌuware, te wasuꞌu.
43 Apito, a hã ma tô duré isiꞌuwazi tede, zéꞌa na iwazari hã iꞌmadâ. Ta hã danhibꞌihâꞌa norĩ sisô ꞌre irĩtĩ zahuré mono zé, te wasuꞌu, dasina damrozéb uꞌâbâmhã sina ꞌre sitob zahuré mono da. Tane nherẽ, isiꞌuwazi tete norĩ, zéꞌa me sina ꞌre isito waihuꞌu zahuré mono õ ne, danhibꞌihâꞌa nhimiꞌmadâꞌâzém norĩ zama hã sina ꞌre sito waihuꞌu zahuré mono õ di za.
44 Tawamhã apito norĩ ãne na ꞌre hâimana zaꞌra mono ré, ꞌRe ihâimana uꞌâsi mono hâiwa ãma ꞌre isãmra mono hã te za danhibꞌihâꞌa nhimiꞌmadâꞌâzé niwa za da te ipru waihuꞌuꞌõ hã pisutu, aimawi danhibꞌihâꞌa norĩ te te ãma iꞌaiꞌuté zaꞌra õ hã. Tawamhã ã hã te za aimawi ihâiba amo norĩ danhibꞌihâꞌa nhimiꞌmadâꞌâzé hã uburé pese uprosi pese. Tahawa, te za õhõ si oto ꞌre hâimana uꞌâsi, pire na apito nhimiꞌmadâꞌâzém na hã.
45 Ãne te te iwasuꞌu hã, ẽtẽ tõmo wawẽ, da te rési õ nherẽ, ẽtẽ nhisi hawi waptãꞌã ré iꞌmadâ hã, isiꞌuwazi tede ferru ꞌmanharĩ na, brõzi na, prata na, zéꞌa na, duré oru na ropodo te te ipru pe. ꞌRe ihâimana uꞌâsi mono ma tô aima hâiꞌré, za marĩ aptoꞌoré iwatobrozé. Ãne irosawẽrẽzé hã. Duré ãne te aima ãma isaprĩzé hã iꞌuwaibaba na si wa aima wasuꞌu.
Daniéu pawaꞌâbâzé wasuꞌu
46 Tawamhã apito Nabucodonozo, Daniéu nhoꞌremhã ma tô hiꞌrãtitõ aime. Ma tô duré tiꞌubu na tiꞌai u hã ropto. Taha pari ma tô duré dama waihuꞌu, Daniéu ma mram na danhoprubzé hã, duré wedewaꞌu zadaze na danhoprubzé hã da te tãma saꞌra da, isõꞌre u hã.
47 Tawamhã te oto Daniéu ma tinha, ãne:
— ꞌRe ihâimana uꞌâsi mono ãma, a norĩ waꞌwa ꞌre iꞌaiwata zaꞌra waꞌaba mono hã, sena na te tô uburé ihâibaꞌõ norĩ nhipai u siptete uptabi na ꞌre hâimana. Uburé tiꞌai ãma apito norĩ ma, te duré Danhibꞌapito uptabi na hã ꞌre hâimana. Tahawa, ĩma waihuꞌu pese di oto, õhõ si uburé dama iwaihuꞌuꞌõ hâiꞌréꞌwa na hã. E marĩ wa. Taha zarina si, a hã ma tô te irosawẽrẽzém na isaꞌreseꞌõ na iꞌuwaibaba na si ãma ĩma isaprĩ na hã ãma iꞌuwaimra, te waihuꞌu da hã.
48 Tawamhã apito ma tô Daniéu danhipai u pire na danhibꞌihâꞌa na ꞌre hâimana mono da hã pisutu oto. Ma tô duré ãma tãma tinhopru, marĩ iwaꞌâbâ zaꞌẽtẽ norĩ na hã. Ma tô duré Babilonia ãma dazaꞌrui waꞌõno ihâimana ãma dama iꞌrãnhoꞌõmo na ꞌre hâimana mono da hã, duré uburé rowaihuꞌu pese ꞌwa norĩ nhibꞌihâꞌa na ꞌre hâimana mono da hã pisutu, tiꞌai waꞌõtõ nhoꞌõmo ꞌremhã.
49 Tawamhã Daniéu te te iwaptẽrẽ zarina, ma tô apito hã pisutu zaꞌra Sadraqui norĩ hã, Mezaqui, Abide-Negu, Babilonia ãma dazaꞌrui waꞌõno ihâimana ãma robꞌmadâꞌâꞌwa na dama ꞌre hâimana zaꞌra mono da hã. Tane nherẽ, Daniéu si te apito nhorõwa ꞌri ꞌrãihâ ꞌremhã te te ꞌre romhuri uꞌâsi.
