HA USA nga aga han Domingo ha temprano han dekada 1520, an mga residente han gutiay nga bungto han Meaux nga hirani ha Paris diri makatoo han ira hinbabatian ha ira singbahan—ginbabasa an mga Ebanghelyo ha ira kalugaringon nga yinaknan nga Franses, diri ha Latin!

An naghubad hito, hi Jacques Lefèvre d’Étaples (Latin, Jacobus Faber Stapulensis), ha urhi nagsurat ha usa niya nga duok nga sangkay: “Baga hin diri mo mahahanduraw kon paonan-o ginbubuligan han Dios an ordinaryo nga mga tawo ha pipira nga lugar nga masabtan an iya Pulong.”

Hito nga panahon, an Iglesia Katolika ngan an mga teologo ha Paris nadiri pagtugot nga ihubad an Biblia ha mga yinaknan han mga tawo. Salit, kay ano nga ginhubad ni Lefèvre an Biblia ngadto ha Franses? Ngan ano an iya ginhimo basi mabuligan an ordinaryo nga mga tawo nga masabtan an Pulong han Dios?

Antes magin parahubad han Biblia, gin-gamit ni Lefèvre an iya panahon ha pagpahiuli han orihinal nga kahulogan han klasikal nga mga sinurat han pilosopiya ngan teolohiya. Naobserbaran niya nga an kadaan nga kasuratan agsob nga apektado han nakakalimbong nga mga paghubad ngan mga sayop samtang nalabay an panahon. Ha iya pagpamiling han tinuod nga kahulogan han kadaan nga mga sinurat, iya gin-adman hin maopay an Biblia han Iglesia Katolika, an Latin Vulgate.

Tungod han maduruto nga pag-aram ha Kasuratan, nasantop ni Lefèvre nga “an pag-aram la han kamatuoran tikang ha Dios an makakahatag . . . hin pinakadaku nga kalipay.” Tungod hito, inundang hiya pag-inaram han pilosopiya ngan iya gin-gamit an iya kusog ha paghubad han Biblia.

Han 1509, nagpublikar hi Lefèvre hin libro mahitungod han mga ginkakaibahan han lima nga Latin nga bersyon han Salmo, * upod na an iya nakita nga mga sayop ha Vulgate. Diri pariho ha mga teologo ha iya panahon, iya natural ngan simple nga ginhubad an mga teksto ha Biblia. An iya paagi ha paghubad hito nagkaada daku nga impluwensya ha iba nga eskolar han Biblia ngan ha mga repormador.—Kitaa an kahon nga “ An Impluwensya ni Lefèvre kan Martin Luther.”

Hi Lefèvre nga nagtubo sugad nga Katoliko, kombinsido nga posible la an repormasyon han singbahan kon husto nga maitututdo an Kasuratan ha ordinaryo nga mga tawo. Pero paonan-o magpapahimulos ha Kasuratan ito nga mga tawo kon kadam-an hito nga sinurat mababasa la ha Latin?

Tungod han hilarom nga gugma ha Pulong han Dios, determinado hi Lefèvre nga magkaada Biblia an damu nga tawo. Basi matuman ito, han Hunyo 1523, iginpublikar niya an hubad han mga Ebanghelyo ha Franses ha duha nga pocket-size  nga tomo. Inin gudtiay nga mga libro—nga an kantidad katunga la han presyo han regular nga edisyon—nakabulig ha mga pobre nga magkaada kopya han Biblia.

Nalipay hito an ordinaryo nga mga tawo. Karuyag mabasa han mga tawo an mga pulong ni Jesus ha ira yinaknan, salit naubos dayon an una nga 1,200 nga kopya ha sulod la hin pipira ka bulan.

Ha introduksyon ha mga Ebanghelyo, nagsiring hi Lefèvre nga iya ginhubad ito ngadto ha Franses basi an “ordinaryo nga mga membro” han singbahan “mahibaro han kamatuoran sugad hadton may-ada hito ha Latin.” Pero kay ano nga disidido gud hiya nga buligan an ordinaryo nga mga tawo nga mahibaro han igintututdo han Biblia?

Maaram gud hi Lefèvre nga an katutdoan ngan pilosopiya han tawo may maraot nga epekto ha Iglesia Katolika. (Marcos 7:7; Colosas 2:8) Ngan kombinsido hiya nga panahon na nga an mga Ebanghelyo “ipasamwak ha bug-os nga kalibotan basi an katawohan diri na malimbongan han doktrina han tawo.”

Dugang pa, nangalimbasog hi Lefèvre nga ibuhayhag an sayop nga pangatadongan han mga nakontra ha paghubad han Biblia ngadto ha Franses. Iya ginkondenar an ira pagkahipokrito, hiya nagsiring: “Paonan-o nira maitututdo [ha mga tawo] an pagsunod han ngatanan nga iginsugo ni Jesu-Kristo kon nadiri hira nga makita ngan mabasa an Ebanghelyo han Dios ha kalugaringon nga yinaknan han ordinaryo nga mga tawo?”—Roma 10:14.

 Salit diri urusahon nga waray pag-iha, an mga teologo ha Unibersidad han Paris, an Sorbonne, nangalimbasog nga pahilumon hi Lefèvre. Han Agosto 1523, nagdumiri hira nga ihubad an Biblia ngadto ha mga dialekto han mga tawo ngan an mga komentaryo mahitungod hito, nga ira ginkonsiderar nga “nakakadaot ha Singbahan.” Kon waray manginlabot an hadi han Fransia nga hi Francis I, posible nga nakondenar hi Lefèvre sugad nga erehes.

Waray tuguti ni Lefèvre an duro nga pagkontra nga makaulang ha iya ha paghubad han Biblia. Han 1524, han matapos niya an paghubad han Griego nga Kasuratan (an gintatawag nga Bag-o nga Tugon), iya iginpublikar an usa nga bersyon ha Franses han Salmo basi an mga tumuroo mahimo makag-ampo nga “may mas daku nga debosyon ngan mas hilarom nga pagbati.”

Gin-usisa dayon hin maopay han mga teologo ha Sorbonne an hubad ni Lefèvre. Waray pag-iha, iginsugo nira nga sunugon ha publiko an iya hubad han Griego nga Kasuratan, ngan ira iginpahayag nga an iya pipira nga sinurat “nauyon ha apostasya ni Luther.” Han iginpatawag hiya han mga teologo basi depensahan an iya mga opinyon, nagdesisyon hiya nga magpabilin nga “hilom” ngan pumalagiw ngadto ha Strasbourg. Didto, patago nga iginpadayon niya an paghubad han Biblia. Bisan kon gintagad han iba an iya ginbuhat sugad nga pagin matalaw, natoo hiya nga ito an gimaopayi nga paagi ha pag-atubang hadton waray apresasyon ha presyoso nga “mga perlas” han kamatuoran ha Biblia.—Mateo 7:6.

Paglabay hin haros usa ka tuig, ginhimo hiya ni Hadi Francis I nga personal nga magturutdo han iya kwatro anyos nga anak nga hi Charles. Tungod hini, nagkaada hiya daku nga panahon ha pagtapos han iya hubad. Han 1530, an iya hubad han bug-os nga Biblia gin-imprinta ha gawas han Fransia, ha Antwerp, ha pagtugot ni Emperador Charles V. *

Ha iya bug-os nga kinabuhi, naglaom hi Lefèvre nga babayaan han singbahan an tawhanon nga mga tradisyon ngan mabalik ha putli nga kahibaro han Kasuratan. Natoo gud hiya “ha katungod, oo, ha obligasyon han tagsa nga Kristiano nga personal nga magbasa ngan mahibaro tikang ha Biblia.” Salit nangalimbasog gud hiya nga an ngatanan magkaada hin Biblia. Bisan kon waray matuman an iya hingyap nga magkaada repormasyon an singbahan, an nahimo ni Lefèvre diri gud maruruhaduhaan—nabuligan niya an ordinaryo nga mga tawo nga mahibaro han Pulong han Dios.