Ha urhi, waray na magyakan an tulo nga kalalakin-an. Bangin an nababatian na la amo an huyop han mapaso-paso nga hangin tikang ha disyerto han Arabia. Hi Job waray na naiyakan, ginkapoy na hiya katapos han hilaba nga diskusyon. Imadyina hiya nga nagkikita nga may kasina ha iya tulo nga kakilala nga hira Elipaz, Bildad, ngan Zopar​—nga baga hin gin-aayat hira nga magyakan pa. Pero diri hira makakita hin diretso ha iya kay maaram hira nga waray nahimo an ira maraot nga mga argumento, “waray pulos” nga mga pulong, ngan masakit nga mga ginyakan ha iya. (Job 16:3) Mas nagin determinado la lugod hi Job nga depensahan an iya integridad.

 Posible nga inabat ni Job nga an iya integridad na la an nabibilin ha iya. Nawara ha iya an iya karikohan, an iya napulo nga anak, an suporta ngan respeto han iya kasangkayan ngan mga amyaw, ngan an iya mismo maopay nga panlawas. An iya panit nangingitom tungod han sakit, puno ito hin mga kugang ngan mga ulod. Bisan an iya gininhawa mabaho. (Job 7:5; 19:17; 30:30) Pero an maraot nga mga ginyakan hinin tulo nga kalalakin-an nakapasina gud kan Job. Determinado gud hiya nga pamatud-an nga diri hiya makasasala pariho han ira ginsiring. An ultimo nga ginyakan ni Job nagpahilom gud ha ira. Waray na hira naiyakan nga maraot kan Job. Pero nagpabilin an kasakit ni Job. Kinahanglan la gihapon niya hin bulig!

 Masasabtan naton kon kay ano nga diri tama an panhunahuna ni Job ha iya sitwasyon. Nagkikinahanglan hiya hin giya ngan pagtadong. Kinahanglan liwat niya hin tinuod nga pagparig-on ngan pagliaw—ito unta an ginbuhat han iya tulo nga kakilala pero waray nira buhata. Inabat mo na ba nga kinahanglan mo gud hin giya ngan pagliaw? Ginpakyas ka na ba han mga tawo nga ginhuhunahuna mo nga imo kasangkayan? An paghibaro kon paonan-o ginbuligan ni Jehova nga Dios an iya surugoon nga hi Job ngan kon ano an reaksyon ni Job makakaghatag ha imo hin paglaom ngan praktikal nga bulig.

 Katapos, may mababasa kita ha rekord han Job nga diri naton ginlalaoman. May usa pa nga lalaki nga nakadto samtang nagdidiskusyon an mas lagas nga kalalakin-an, an burobata nga hi Elihu. Hilom la hiya nga nagpipinamati ha ira ngan waray gud hiya malipay ha iya nabatian.

 Nasina hi Elihu kan Job. Nasubo gud hiya nga tungod han presyur han tulo nga kalalakin-an, “nangalimbasog hi Job nga pamatud-an nga husto hiya imbes nga an Dios.” Pero, may empatiya gud hi Elihu kan Job​—nakikita niya an kasakitan ni Job, an iya sinseridad, ngan an iya daku nga panginahanglan hin buotan nga sagdon ngan pagliaw. Diri urusahon nga naubos an pasensya ni Elihu ha tulo nga buwa nga mga paraliaw! Nabatian niya an ira masakit nga mga ginsiring kan Job ngan an ira pangalimbasog nga paluyahon an iya pagtoo, dignidad, ngan integridad. Mas maraot pa, an ira mga ginyakan naghatag hin impresyon nga maraot gud an Dios. Tungod han ngatanan nga nabatian ni Elihu, inabat niya nga kinahanglan na gud niya magyakan!​—Job 32:2-4, 18.

 “Batan-on ako,” siring niya, “ngan kamo mga lagas na. Salit nagpugong ako sugad nga respeto, ngan waray ako mangahas pagsumat ha iyo han akon hinbabaroan.” Pero diri na niya maiilob nga diri magyakan. Nagpadayon hiya: “An edad diri la amo an nakakahimo nga maaramon ha usa nga tawo, ngan diri la an lagas nga mga tawo an nakakasabot han kon ano an husto.” (Job 32:6, 9) Katapos, damu an ginyinakan ni Elihu, nga nagpapamatuod nga tinuod adto nga mga pulong. An iya paagi han pakiistorya kan Job iba gud kay han kanda Elipaz, Bildad, ngan Zopar. Ginpasarig ni Elihu hi Job nga diri niya hiya miminuson o dudugangan an iya kasakit. Gintagan liwat niya hi Job hin dignidad pinaagi ha pagtawag ha iya ngaran ngan pagsiring nga gintratar hiya nga waray respeto. a May respeto nga nagsiring hiya: “Yana, Job, alayon pamati ha akon mga pulong.”​—Job 33:1, 7; 34:7.

 Prangka nga ginsagdonan ni Elihu hi Job: “Nagsiring ka ha akon atubangan, . . . ‘Putli ako ngan waray pagtalapas; malimpyo ako ngan waray sayop. Kondi an Dios nakakaagi hin mga rason ha pagkontra ha akon.’” Iginbuhayhag ni Elihu an tinuod nga problema ni Job pinaagi ha pagpakiana: “Kombinsido ka gud ba nga husto ka salit nasiring ka, ‘Mas matadong ako kay ha Dios’?” Diri niya kaya pabay-an nga maghunahuna hi Job hin sugad. “Diri ka husto ha pagsiring hini,” siring han batan-on nga lalaki. (Job 33:8-12; 35:2) Maaram hi Elihu nga nasisina gud hi Job tungod han damu nga nawara ha iya ngan han waray kalooy nga pagtratar ha iya han iya buwa nga kasangkayan. Pero hi Elihu nagpahamangno kan Job: “Pag-ikmat nga an duro nga kasina diri magtugway ha imo nga gumawi hin nakakatamay.”​—Job 36:18.

 Labaw ha ngatanan, nagyakan hi Elihu basi depensahan hi Jehova nga Dios. Pinaagi hinin simple pero mapwersa nga mga pulong, iginsaysay niya an usa nga importante gud nga kamatuoran: “Imposible gud nga magbuhat hin maraot an tinuod nga Dios, nga magbuhat hin sayop an Makagarahum-ha-ngatanan! . . . An Makagarahum-ha-ngatanan diri nagbabaliko han hustisya.” (Job 34:10, 12) Sugad nga ehemplo han kalooy ngan hustisya ni Jehova, ginpahinumdoman ni Elihu hi Job nga hi Jehova waray manginlabot ngan magsirot ha iya tungod han iya diri maopay ngan waray respeto nga mga pulong. (Job 35:13-15) Ngan imbes nga magpakunokuno nga nasasabtan niya an ngatanan mahitungod ha Dios, mapainubsanon nga nagsiring hi Elihu: “An Dios mas harangdon kay han mahimo naton mahibaroan.”​—Job 36:26.

 Bisan kon prangka an sagdon ni Elihu, nagpabilin hiya nga buotan. Nag-istorya hiya mahitungod ha maopay gud nga paglaom, nga ibabalik utro ni Jehova an maopay nga panlawas ni Job. An Dios masiring ha iya maunungon nga surugoon: “An iya unod magigin mas maopay kay ha kanan bata; mabalik hiya ha mga adlaw han iya kusog sugad nga batan-on.” Ini an usa pa nga ehemplo han pagkabuotan ni Elihu: Imbes nga hiya la an magyinakan, may pagkabuotan nga gin-aghat niya hi Job nga magyakan liwat. “Pagyakan,” hiya nagsiring, “kay karuyag ko pamatud-an nga husto ka.” (Job 33:25, 32) Pero waray bumaton hi Job. Posible nga inabat niya nga diri niya kinahanglan depensahan an iya kalugaringon kay buotan ngan makaparig-on an sagdon. Bangin nagtangis hiya han nakita niya nga napaid ha iya hi Elihu.

 Damu an aton mahibabaroan nga importante gud nga mga leksyon hinin duha nga matinumanon nga kalalakin-an. Mahibabaroan naton kan Elihu kon paonan-o magsasagdon ngan magliliaw hadton nanginginahanglan hito. An tinuod nga sangkay diri mag-aalang ha pagsumat ha imo nga may seryoso ka nga kaluyahan o ha pagpahamangno ha imo antes ka pa makabuhat hin seryoso nga sayop, bisan kon makuri ito himoon. (Proberbios 27:6) Karuyag naton magin sugad hito nga sangkay, pero nagpapabilin nga buotan ngan makaparig-on hadton nanginginahanglan, bisan kon nakakayakan hira hin diri maopay. Ngan kon kita an nagkikinahanglan gud hin sugad nga sagdon, an ehemplo ni Job magpapahinumdom ha aton nga mamati hin mapainubsanon ha sagdon imbes nga ibalewaray ito. Kita ngatanan kinahanglan sagdonan ngan tadungon. Matatalwas kita kon kakarawaton naton ito.​—Proberbios 4:13.

 Han nagyayakan hi Elihu, damu ka beses niya nga gin-unabi an hangin, dampog, dalugdog, ngan kidlat. Hiya nagsiring mahitungod kan Jehova: “Pamati hin maopay ha hagubuhob han iya tingog.” Nuroniyan, gin-unabi ni Elihu an “makusog gud nga hangin.” (Job 37:2, 9) Posible nga samtang nakikiistorya hi Elihu kan Job, nakikita nira an tiabot nga makusog nga hangin, ngan nagtitikakusog pa gud ito. Ha urhi, nagin makusog gud ito nga buhawi. Katapos, may urusahon gud nga nahitabo. Nagyakan hi Jehova!​—Job 38:1.

 Samtang ginbabasa naton an libro han Job, makalilipay gud mabasa inin makaruruyag nga mga kapitulo nga nagsusulod han mga ginsiring ni Jehova kan Job. An mga kamatuoran nga ginsiring ni Jehova kan Job puropariho hin buhawi nga nagpalid han ngatanan nga kabuwaan ngan waray pulos nga mga pulong nira Elipaz, Bildad, ngan Zopar. Ngani, waray dayon makiistorya hi Jehova hito nga kalalakin-an. Nagpokus hiya kan Job; gintadong niya an iya hinigugma nga surugoon ha prangka pero buotan nga paagi sugad la hin tatay nga nagtatadong ha iya anak.

 Nasasabtan ni Jehova an kasakit ni Job. Ngan nalooy hiya kan Job, sugad la han inaabat niya pirme kon nag-aantos an iya hinigugma nga mga anak. (Isaias 63:9; Zacarias 2:8) Pero maaram liwat hiya nga hi Job “nagyayakan nga waray kahibaro,” nga tungod hito, mas nagtikaraot la an iya sitwasyon. Salit gintadong ni Jehova hi Job pinaagi ha pagbangon hin damu nga pakiana ha iya. Hiya nagsiring: “Nakain ka han ginhimo ko an tuna? Sumati ako, kon naghuhunahuna ka nga nakakasabot ka.” Ha tinikangan han paglarang, “an mga bitoon ha kaagahon,” an mga anghel han Dios, nagsinggit hin pagdayaw tungod han urusahon nga mga linarang. (Job 38:2, 4, 7) Syempre, waray gud sarabotan hito hi Job.

 Nagpadayon hi Jehova ha pagyakan mahitungod han iya mga linarang. Baga hin iginsaysay ni Jehova kadali kan Job an gintatawag naton yana nga natural sciences. Iya ginhisgotan an mga topiko sugad han astronomy, biology, geology, ngan physics. Partikular na, iginhulagway ni Jehova an iba-iba nga hayop nga makikita ha lugar ni Job sugad han leon, uwak, bugsok, ihalas nga asno, ihalas nga todo nga baka, ostrits, kabayo, falkon, agila, Behemot (o hipopotamus), ngan an Leviatan (posible nga an buaya). Imadyina la an pribilehiyo nga makaatender hin lektyur mahitungod ha mga linarang nga an nagpresenta amo an Maglalarang han uniberso! b

 Ano an punto hini nga ngatanan? Kinahanglan gud ni Job nga magin mas mapainubsanon. Nagreklamo hi Job kay kahuna niya nga hi Jehova an hinungdan han iya kasakitan. Ha pagbuhat hito, gindugangan la lugod niya an iya kasakit ngan napahirayo hiya ha iya mahigugmaon nga Amay. Salit pauroutro nga ginpakianhan ni Jehova hi Job kon nakain hiya han ginhimo niya an mag-opay nga butang ha uniberso ngan kon mapapakaon, makukontrol, o mapapaanad niya an Iya mga linarang. Kon diri kaya kontrolon ni Job an mga butang nga ginhimo ni Jehova, hin-o hiya para hukman an Maglalarang? Diri ba an mga paagi ngan panhunahuna ni Jehova mas labaw gud kay han limitado nga panhunahuna ni Job?

 An ngatanan nga ginsiring ni Jehova nagpapakita liwat han iya hilarom nga gugma kan Job. Sugad hin nangangatadongan Hiya kan Job: ‘Anak ko, kon kaya ko himoon ngan atamanon ini ngatanan nga butang, ginhuhunahuna mo gud ba nga diri ko ikaw aatamanon? Babayaan ko gud ba ikaw, kukuhaon ko gud ba an imo mga anak, an imo seguridad, an imo maopay nga panlawas? Diri ba ako la an makakabalik han mga nawara ha imo ngan makakagwara han imo duro nga kasakit?’

 Duha la ka beses nga binaton hi Job ha mga pakiana ni Jehova. Waray hiya makigdiskusyon, waray niya depensahi an iya kalugaringon, o waray hiya maghimo hin mga pasangil. Mapainubsanon nga ginkarawat niya nga gutiay la an iya nahibabaroan, ngan nagbasol hiya han iya diri maopay nga mga ginyakan. (Job 40:4, 5; 42:1-6) Dinhi makikita naton an maopay gud nga ehemplo han pagtoo ni Job. Bisan pa han ngatanan niya nga gin-ilob, gintipigan niya an iya marig-on nga pagtoo kan Jehova. Ginkarawat niya an pagtadong ni Jehova ngan ginbag-o an iya panhunahuna. Mahimo liwat naton pakianhan an aton kalugaringon, ‘Mapainubsanon ko ba nga ginkakarawat an pagtadong ngan sagdon?’ Kinahanglan naton ngatanan an sugad nga bulig. Kon ginkakarawat naton ito, ginsusubad naton an pagtoo ni Job.

 Yana may ginhimo hi Jehova basi liawon hi Job ha iya kasakitan. Hi Jehova nagsiring kan Elipaz, nga posible gud amo an pinakamagurang ha tulo nga buwa nga mga paraliaw: “An akon kasina naglalaga kontra ha imo ngan ha imo duha nga kaupod, kay waray niyo iyakan an tinuod mahitungod ha akon sugad han ginbuhat han akon surugoon nga hi Job.” (Job 42:7) Hunahunaa ito nga mga pulong. Iginpapasabot ba ni Jehova nga buwa an ngatanan nga ginyakan hiton tulo nga kalalakin-an o nga tama an tagsa nga pulong nga ginyakan ni Job? Syempre diri. c Pero daku an kaibahan ni Job ngan han tulo nga nag-akusar ha iya. Hi Job ruba an kasingkasing, puno hin kasakit, ngan nasusubo gud tungod han buwa nga mga akusasyon ha iya. Salit, naiintindihan naton kon kay ano nga nakakayakan hiya usahay hin diri maopay. Pero hi Elipaz ngan an iya duha nga kasangkayan diri nakakaeksperyensya hin sugad nga mga kasakitan. Tungod kay mapahitas-on hira ngan maluya an ira pagtoo, tinuyo nga ginyakan nira an magraot nga mga butang nga ira ginsiring. Diri la usa nga inosente nga tawo an ira gin-atake, pero mas maraot pa, ginpagawas nira nga waray kalooy hi Jehova ngan maraot pa ngani nga Dios!

 Salit diri urusahon nga gin-obligar ni Jehova ito nga kalalakin-an nga maghatag hin marahalon nga halad. Kinahanglan nira maghalad hin pito nga todo nga baka ngan pito nga karnero nga lalakí​—daku gud ini nga halad kay ha urhi, gin-obligar han Mosaiko nga Balaud an hitaas nga saserdote nga maghalad hin todo nga baka kon an iya sala nagin hinungdan nga magin salaan an bug-os nga nasud. (Levitico 4:3) Ito an pinakamahal nga hayop nga iginhahalad ilarom han Balaud. Dugang pa, nagsiring hi Jehova nga kakarawaton la niya an halad han mga nag-akusar kan Job kon ig-aampo hira ni Job. d (Job 42:8) Sigurado nga naliaw hi Job nga gindepensahan hiya han iya Dios ngan nakita niya an hustisya ni Jehova!

 Nasarig hi Jehova nga bubuhaton ni Job an iginpapabuhat niya ha iya ngan papasayloon an kalalakin-an nga nakasakit gud ha iya. Ginbuhat gud ni Job an ginlalaoman han iya Amay. (Job 42:9) An iya pagin masinugtanon amo an pinakadaku nga ebidensya han iya integridad; mas mapwersa gud ito kay han mga pulong la. Tungod hito, hura nga ginbendisyonan hiya ni Jehova.

 Hi Jehova “malumo hinduro magpalangga ngan maloloy-on” kan Job. (Santiago 5:11) Ha ano nga paagi? Iginbalik ni Jehova an maopay nga panlawas ni Job. Imadyina an inabat ni Job han nakita niya nga an iya unod nagin “mas maopay [gud] kay ha kanan bata” sugad han igintagna ni Elihu! Ha urhi, an iya pamilya ngan kasangkayan sinuporta na ha iya ngan nagpakita hin simpatiya ngan naghatag hin mga regalo. Iginbalik ni Jehova an karikohan ni Job ngan gindoble pa ngani an kadamu han iya mga panag-iya. Ngan ano an ginbuhat ni Jehova basi buligan hi Job ha pinakamakuri nga trahedya nga iya naeksperyensyahan​—an kamatayon han iya mga anak? Naliaw hi Job ngan an iya asawa pinaagi ha pagkaada napulo pa nga mga anak! Ngan milagroso nga ginpahilaba ni Jehova an kinabuhi ni Job. Nabuhi pa hiya hin 140 ka tuig ngan nakita niya an upat nga henerasyon han iya katulinan. Mababasa naton: “Ha urhi namatay hi Job katapos han hilawig ngan kontento nga pagkinabuhi.” (Job 42:10-17) Ngan ha Paraiso, makakaupod utro ni Job ngan han iya hinigugma nga asawa an ira pamilya, upod na an napulo nga anak nga namatay tungod han pag-atake ni Satanas.​—Juan 5:28, 29.

 Kay ano nga hura gud nga ginbendisyonan ni Jehova hi Job? An Biblia nabaton: “Hinbatian niyo an mahitungod han pagpailob ni Job.” (Santiago 5:11) Nagpailob hi Job hin mas damu nga kakurian kay han maiimadyin han kadam-an ha aton. An pulong nga “pagpailob” nagsusumat ha aton nga waray la basta malampusi ni Job ito nga mga kasakitan. Nagpailob hiya ngan an iya pagtoo ngan gugma para kan Jehova nagpabilin nga marig-on. Imbes nga masina ngan magdumot, nagin andam hiya ha pagpasaylo bisan hadton tinuyo nga nakasakit ha iya. Ngan waray niya bayai an iya presyoso nga paglaom ngan ginproteksyonan niya pirme an pinakaimportante ha iya, an iya integridad.​—Job 27:5.

 An tagsa ha aton kinahanglan magpailob. Makakasiguro kita nga mangangalimbasog hi Satanas nga paluyahon kita pariho han iya ginhimo kan Job. Pero kon magpapailob kita nga may pagtoo, magpapabilin nga mapainubsanon, andam magpasaylo ha iba, ngan determinado nga proteksyonan an aton integridad, makakaptan liwat naton hin marig-on an aton presyoso nga paglaom. (Hebreo 10:36) Kon matinumanon kita pariho kan Job, mapapasina gud naton hi Satanas ngan mapapalipay naton an kasingkasing ni Jehova!