Murowe mpantta wa sirimuhina

Biibiliya a Nttaava Ninlavuliwa Khula Nihiku

Okumiheriwa wa Biibiliya a Elapo Esya a Soolempwa sa Ekereku sa Ekristau

Biibiliya a Nttaava Ninlavuliwa Khula Nihiku

Musomi mmosa, oniihaniwa Alan S. Duthie, olempe eliivuru eni, Bible Translations and How to Choose Between Them (ABiibiliya Ootaphuleliwa ni Moota Woowaathanla), ohimmye so: “Akhala wira munnikupali wira Biibiliya ti nuulumo na Muluku, nilepeliwe apinaatamu, eyo enooniherya wira Muluku onnilavula ni hiyo. . . . Akhala wira etiini anyu teneettiha okumi anyu wotheene, weeso Biibiliya onimusoma anyu, ohaana okhala a nttaava nenle ninlavula anyu khula nihiku”.

Ale aniphenta Nuulumo na Muluku, annikupali moolumo awo ni murima wotheene. Awo annikupali moohihoverya wira “Soolempwa sotheene sinikhuma wa Muluku. Iyo sinnivareleya muteko wira siwiixuttiheke atthu, saattaruxeke atthu, sooniheryeke itthu soohiloka, saalakiheryeke atthu ephiro ya xariya”. (2 Timootheyo 3:​16) Ovareleya wawe muteko Biibiliya, khahiyo mwaha wookhala eliivuru ya khalai paahi. Masi-tho owo ‘mukumi, ni ookhalana owerya’, eyo piiyo, onnivaha malakiheryo ooloka annikhaliherya ovilela mixankiho. (aHeeberi 4:​12) Wira atthu yiiwexexeke eliivuru eyo ya Muluku ni weettela ele enisoma aya, ehaana okhala ya nttaava nenle atthu awo anilavula aya khula nihiku, wira hata ale ahisomme, eweryeke osoma ni wiiwexexa.

Ale anisiveliwa Nuulumo na Muluku aahakalala omwaakhela Biibiliya a Elapo Esya a Soolempwa sa Ekereku sa Ekristau nttaava na Emakhuwa. Anamoona a Yehova yaahilaleya okumiheriwa wa Biibiliya ola otaphuleliwe niinaano, mahiku 15 ni 16 a Agosto, 2020, okathi saapakiwe aya mithukumano miili suulupale, orumeeliwaka TV, imisoora sa araadiyu sinivikana 30 ni interneti. Munna David Amorim, yoowo oniirela mpantta Ekomisau ya Efiliyaali ya oMoçambique, taalaleiye okumiheriwa wa Biibiliya ola, vamosa ni Biibiliya a Elapo Esya a Soolempwa sa Ekereku sa Ekristau, nttaava na eChangana. Anamalaleerya a nttaava na emakhuwa, yaawo anivikana 1.700, yaahitteeliwa murima vanceene omwaakhela Biibiliya ola a nttaava anilavula aya khula nihiku. Atthu anivikana 45.000 yaahiweha muthukumano owo. Biibiliya ola toowiiwanyeya saana, ni ootaphuleliwa oratteene. Nto onnaakhaliherya atthu wiiwexexa oratteene ihapari sa Muluku. Ohinatthi okumiheriwa, atthu khiyaawerya wiiwexexa oratteene ihapari sa Muluku ni nttaava na Emakhuwa. Woonasa wene, nyuwo munniikoha so: Taani amutaphulenle Biibiliya ola oowiiwanyeya saana?

Anamataphulela yaawo aninvuwiha Muluku

Biibiliya a Elapo Esya a Soolempwa sa Ekereku sa Ekristau onoopacerya-ru okumiheriwa nttaava na Emakhuwa. Masi nttaava na Enkelexi, Biibiliya ola aahikumiheriwa woopaceryani mwaakha wa 1950. Owo aakumiheriwe ni Sociedade Bíblica Internacional (Watch Tower Bible and Tract Society), mutthenkeso yoowo opacenrye khalai omukumiherya Biibiliya. Erevista Owehaweha ya Enkelexi, 15 a Setembro 1950, yaahimmye so: “Alopwana aniirela mpantta ekomisau ya Biibiliya aniphavela wira . . . masina aya ahisuweliwe, nave khaniphavela wira masina aya alaleiwe pooti ari ene akumi wala akhwiiye ene. Yoolakela ya Biibiliya ola, ti ovuwiha nsina na Muluku mukumi ni eekeekhai”.

Biibiliya a Elapo Esya a Soolempwa Soowaarya evolume ya Biibiliya oomalela nttaava na Enkelexi, aakumiheriwe mwaakha wa 1961. Mpakha olelo-va, khalaleiwale masina a anamataphulela a Biibiliya owo. Moohaanyiherya, yoolakela aya ennooniherya wira awo yaanimuttittimiha Muluku vanceene. Moolumo oopacerya a Biibiliya a Enkelexi olokiheriwe mwaakha wa 2013 onihimya so: “Hiyo ninnoona otthuneya waya ihapari sa Muluku. Nto noorevisari etexto ela nimuttittimihaka vanceene Biibiliya. Nihoona wira nookhalana muritti muulupale wa omutaphulela Biibiliya mwa enamuna yeekeekhai. . . . . Yoolakela ahu khahiyo waari omutaphulela Biibiliya onitthara moororomeleya itexto soopacerya, masi-tho omutaphulela Biibiliya ookhweya omusoma ni oowiiwanyeya saana”.

Mpakha olelo-va, aBiibiliya oowiiraka imilyau sinivikana 240 a Elapo Esya, aakumiheriwa oomalela, aahiiso Matheyo – Wiisuupulula, mattaava 191. Exeeni ephwannye aya atthu anceene yaasomme aBiibiliya awo?

Biibiliya onitteeliha nsina na Muluku

Yesu aahiwiixuttiha awiixutti awe ovekela so: “Tiithi ihu muri wiirimu, nsina nanyu nitteelihiwe”. (Matheyo 6:9) Biibiliya onniromola nsina na Muluku, Yehova, ikwaha soowiiraka 7.000. (Okhuma 3:15; Esalimo 83:18) Nuumala okhwa arummwa a Yesu, muloko wa ekristau waahihononiwa ni ayuda anceene yuupuwela wira khivaareerela oromola nsina na Muluku, Yehova. (Miteko 20:29, 30; 1 Timootheyo 4:1) Nave-tho, atthu yaakopiyari ipantta sa Soolempwa sa ekereku, yaahipacerya orantteliha nsina na Muluku, Yehova, ni moolumo ntoko “Muluku” ni “Apwiya”.

Biibiliya a Elapo Esya onnaakhaliherya atthu anceene omusoma Biibiliya, ni oweha nsina na Muluku nttaava naya

Ekomisau Emutaphulenle Biibiliya a Elapo Esya, yoottikiherya nsina na Muluku, Yehova, Soolempwa sa Ekereku sa Ekristau, * ikwaha 241. Khahiyo anamataphulela athanlale wira nsina nno nittikiheriwe, masi eyo ehiiraneya mwaha wa sootokosa sinceene sipakiwe. Mwa ntakiheryo, Luka 4:​18 onniromola masu a Yesaya 61:1. Soolempwa sa Eheeberi, nsina noowi Yehova, noolempwa eversiikulu eyo ya Yesaya. Tivonto, Biibiliya a Elapo Esya, yoolepa ya Luka 4:​18 etaphuleliwe so: “Munepa wa Yehova ori ni miyo, okhala wira ookithanla wira kaalaleerye ihapari sooreera alipa-oohaawa”.

Otaphuleliwa eversiikulu eyo mwa enamuna eyo, onnaakhaliherya atthu osuwela wira Yehova Muluku, ni Mwanawe mmoseene Yesu Kristu, ti atthu oovirikana. Mwa ntakiheryo, yoolepa ya Matheyo 22:44, aBiibiliya anceene ataphulenle so: “Apwiya ahahimerya Apwiy’aka”. (Biblia Solempwa Sowarya) Masi eversiikulu eyo, ti pani aalavula naani? Eversiikulu ela, enromola masu a Esalimo 110:1. Soolempwa sa Eheeberi soopacerya, Esaalimo eyo noolempwa nsina na Muluku. Tivonto, Biibiliya a Elapo Esya, yoolepa ya Matheyo 22:44 etaphuleliwe so: “Yehova oomuleela Pwiya aka”. Ovirikana waya Yehova Muluku ni Mwanawe, khahiyo mwaha wa etiini paahi. (Marko 13:32; Yohani 8:17, 18; 14:28) Nihaana osuwela ovirikana waya atthu awo anli, wira noopoliwe. Eliivuru ya Miteko 2:​21 enihimya so: “Otheene ale anivekela aromolaka nsina na Yehova, animoopoliwa”.

Biibiliya eekeekhai ni oowiiwanyeya

Anamataphulela a Biibiliya ola, ahiimananiha otaphulela nttaava na Ekereku naarumeeliwe wira olempwe Biibiliya khalai. Anamataphulela aapaka eyo mwa enamuna yoororomeleya ni yeekeekhai, arumeelaka moolumo anilavuliwa mahiku ala ni mwa enamuna yookhweya. Mwa ntakiheryo, anamataphulela a Biibiliya a Elapo Esya, ahiimananiha otaphulela saana moolumo a Ekereku. Mattaava manceene a olelo-va, annirumeeliwa moolumo wira ehimmwe okathi wiiraneya aya etthu eyo, eyo piiyo, khalai, olelo, wala muhoolo. Nave-tho, nttaava na Ekereku, ahaavo moolumo anooniherya akhala wira etthu enilavuliwa opuro owo, yaari etthu ya okathi yoowo paahi, aahiiso etthu emanle, wala etthu ehimanle. Mwa ntakiheryo, moone masu a Yesu ari yoolepa ya Matheyo 6:33. Nuulumo na Ekereku nitaphuleliwe okhala “khula okathi”, ninthoonyerya etthu ehimanle, enivariwa nlelo. Ti maana aya, masu a Yesu a yoolepa eyo etaphuleliwe aya so: “Tivonto, khula okathi, muheleke opuro woopacerya Omwene ni exariya ya Muluku. Vano, itthu iya sikina sotheene, munimuncereriwa”. Ntakiheryo nikina ti yoolepa ya Matheyo 7:7, yeeyo etaphuleliwe so: “Muthipeleleke oveka, munoovahiwa. Muthipeleleke ophavelasa, munoophwanya. Muthipeleleke omana mukhora, munoohuleliwa”.—aRoma 1:32; 6:2; aGalasia 5:15.

Okumiheriwa wa Nuulumo na Muluku olumwenku wotheene

Okumiheriwa wa Biibiliya Soolempwa sa Ekereku sa Ekristau a nttaava na Emakhuwa, muteko woopacerya paahi. Oopakiwa palano wira otaphuleliwe Biibiliya oomalela okathi aya. Nto niireke ale anrowa omusomaka Biibiliya a Emakhuwa pooti okupali wira Biibiliya owo, onrowa okhala oororomeleya ni oowiiwanyeya saana ntoko Biibiliya a Enkelexi?

Aayo. Mwaha wa xeeni? Mwaha woowi, muteko wootaphulela onihooleliwa ni Nikhuuru Noolamulela na Anamoona a Yehova. Nave-tho, Nikhuuru Noolamulela na Anamoona a Yehova, nihuupuwela saana, mwaha woowi muteko woomutaphulela Biibiliya khonipakiwa mutthu mekhawe, masi onipakiwa ni ekrupu ya atthu. (Miruku 11:14) Tivonto, olumwenku wotheene, sookhala ikrupu sa anamataphulela. Oseedi ya Olumwenku Wotheene wa Anamoona a Yehova, yookhala edepartamento eniitthaniwa Serviços de Tradução. Edepartamento eyo, muteko aya ori waakhaliherya anamataphulela, yaakhulaka makoho aya, ni okhaliherya wira Biibiliya a Elapo Esya, okhaleke oowiiraana hata mattaava avirikanaka. Nave-tho, ehaavo eprokrama enirumeeliwa mukomputatooreni eniitthaniwa Watchtower Translation System (WTS) enaakhaliherya anamataphulela a Biibiliya. Mwa ntakiheryo, WTS onnooniherya moota Biibiliya a Enkelexi otaphulenle awe khula nuulumo na Eheeberi ni Ekereku. Osuwela eyo, onnaakhaliherya anamataphulela othanla moolumo ookhalela wa khula nuulumo anirumeela aya. Nto mukupali wira anamataphulela ahaana wiimananiha vanceene wira avare muteko wootaphulela. Masi eprokrama eyo ya komputatoore, ennaakhaliherya vanceene anamataphulela a Biibiliya ovara muteko orummwale aya, niire so, omutaphulela Biibiliya a Elapo Esya, mwa enamuna yoororomeleya ni yeekeekhai, ntoko Biibiliya a Enkelexi.

Ninnootumereryani wira mmusome saana Biibiliya a Elapo Esya a Soolempwa sa Ekereku sa Ekristau. Nyuwo pooti omusoma Biibiliya owo mwinterneetini, aahiiso mmurumeelaka aplikativo oniitthaniwa JW Library. Ohiya-vo, pooti onveka Biibiliya oowimpirimiriwa opuro onithukumana aya Anamoona a Yehova. Mwiira siiso, munoottottela mureerelo itthu sinceene sooreera sirina awe Biibiliya ola ntoko: wiiwanyeya ni okhweya omusoma; myaha sinithokoreriwa, seiyo sinooniherya itthu sinithokoreriwa khula eliivuru ya Biibiliya, sinrowa wookhaliheryani waakuva ophwanya iversiikulu; ni epantta yooreera eniitthaniwa Moolumo Ootthokiheriwa. Etthu yootepexa oreera tiila: nyuwo pooti omusoma Biibiliya ola, muroromelaka wira owo onnihimya saana moolumo a Muluku, nttaava ninlavula anyu khula nihiku.

Itthu Sirina Awe Biibiliya a Elapo Esya

Myaha Sinithokoreriwa: Epantta ela eniphwanyaneya woopaceryani wa khula eliivuru ya Biibiliya. Eyo ennikhaliherya ophwanya moowaakuveya iversiikulu sa Biibiliya sootepa osuweliwa.

Otaphuleliwa saana: Atthu ahiimananiha vanceene omutaphulela Biibiliya a Enkelexi arumeelaka Ekereku yoopacerya. Nuumala-vo, anamataphulela ahiimananiha orumeela Enkelexi wira amutaphulele Biibiliya a Emakhuwa mwa enamuna yoororomeleya ni yeekeekhai.

Ookhweya omusoma: Ileetera sirumeeliwe, sinnikhaliherya wira okhweyeke omusoma.

Khula ettima yookhalana iversiikulu sinceene: Ohiya ovalaanya khula eversiikulu ettima aya, iversiikulu sinceene soophitaanyiwa khukhala ettima emosa. Eyo ennimukhaliherya ole onimusoma Biibiliya, wiiwexexa etthu eniphaveliwa ohimmwa mpantta owo.

Inoota: Sinnooniherya otaphuleliwa wa moota mukina, aahiiso otaphuleliwa wa khula nuulumo, wala soohimmwa sikina sinikhaliherya wiiwexexa eversiikulu eyo.

Indise a Moolumo a mBiibiliyani: Epantta ela, eheliwe moolumo athanliwe, nave ennooniherya opuro okumihiwe aya mBiibiliyani.

Moolumo Ootthokiheriwa: Epantta ela ennitthokiherya moowaakuveya moolumo manceene arumeeliwe mBiibiliyani.

^ etti. 12 Atthu anceene animuhimya okhala Waataana wa Naanaano.