مەزمۇنغا ئاتلاپ ئۆتۈش

مۇ‌قە‌ددە‌س كىتابتا ئە‌يسا پە‌يغە‌مبە‌رنىڭ ھاياتى توغرۇ‌لۇ‌ق يېزىلغانلار توغرىمۇ؟‏

مۇ‌قە‌ددە‌س كىتابتا ئە‌يسا پە‌يغە‌مبە‌رنىڭ ھاياتى توغرۇ‌لۇ‌ق يېزىلغانلار توغرىمۇ؟‏

مۇ‌قە‌ددە‌س كىتابتا نېمە ئېيتىلىدۇ؟‏

مۇ‌قە‌ددە‌س كىتابنىڭ يازغۇ‌چىسى لۇ‌قا ئە‌يسا پە‌يغە‌مبە‌رنىڭ ھاياتى توغرۇ‌لۇ‌ق «ھە‌ممە نە‌رسىنى ئە‌ڭ بېشىدىن ئېنىق قاراپ چىقىپ» يازغانلىقىنى ئېيتقان (‏لۇ‌قا 1:‏3‏)‏.‏

بە‌زى ئادە‌ملە‌ر ئە‌يسا پە‌يغە‌مبە‌رنىڭ زامانداشلىرى بولغان مە‌تتا،‏ مارك،‏ لۇ‌قا ۋە يوھاننىڭ ئە‌يسا پە‌يغە‌مبە‌رنىڭ ھاياتى توغرۇ‌لۇ‌ق يازغانلىرى ب.‏م.‏ 4-‏ئە‌سىرىدە ئۆ‌زگە‌رتىلىپ،‏ بۇ‌رمىلانغان دە‌پ ھېسابلايدۇ.‏

امما 20-‏ئە‌سىرنىڭ بېشىدا مىسىردا يوھان بايان قىلغان خۇ‌ش خە‌ۋە‌رنىڭ ئۈ‌زۈ‌ندىسى يېزىلغان قوليازما تېپىلغان.‏ ھازىر بۇ قول يازما رايلاندس پاپىرۇ‌سى دېگە‌ن نام بىلە‌ن تونۇ‌لۇ‌پ،‏ مانچېستېردىكى (‏ئانگلىيا)‏ دژون رايلاندس نامىدىكى كىتابخانىدا ساقلانماقتا.‏ بۇ ئۈ‌زۈ‌ندە زامانىۋىي مۇ‌قە‌ددە‌س كىتابلاردىكى يوھان 18:‏31—‏33،‏ 37،‏ 38 ئايە‌تلە‌رگە ماس كېلىدۇ.‏

بۇ ئۈ‌زۈ‌ندە گرېك يازمىلىرىنىڭ ئە‌ڭ كونا قوليازمىسى بولۇ‌پ ھېسابلىنىدۇ.‏ كۆ‌پلىگە‌ن ئالىملار ئۇ‌نى تە‌خمىنە‌ن ب.‏م.‏ 125-‏يىلى،‏ دېمە‌ك،‏ تۈ‌پ نۇ‌سخىسى يېزىلىپ بولغاندىن 25 يىل ئۆ‌تكە‌ندىن كېيىنلا،‏ يېزىلغان دە‌پ سانايدۇ.‏ بۇ قوليازما ئۇ‌نىڭدىن كېيىن يېزىلغان كۆ‌چۈ‌رمىلە‌رگە دېگىدە‌ك ھە‌ممە تە‌رە‌پتىن ماس كېلىدۇ.‏