Genda ha biroho

Genda ha rukarra rw'ebirumu

Obaire Okimanyire?

Obaire Okimanyire?

Amatafaali n’omulingo gakorwamuga ebyazoirwe nambere Baburoni ekaba eri nibyoleka bita ngu Baibuli ehikire?

NAMBERE Baburoni ekaba eri abarukuseruliiriza ha bisigarra eby’omu itaka bakazora amatafali agokeze agakozesiibwe kwombeka orubuga. Omu h’arukuseruliiriza arukwetwa Robert Koldewey, akooleka ngu amatafaali ago baagakorraga ha tannuru ezikaba ziri “aheeru y’orubuga, nambere kyali kyanguhire kutunga itaka eriibumba n’enku nyingi.”

Abarukuseruliiriza bazoire obwakaiso oburukwoleka ngu abalemi omu Baburoni baakozesaaga etannuru zinu kubonabonesa abantu. Paul-Alain Beaulieu, purofeesa arukuseruliiriza ha byafaayo bya Asura ha yunivasite ya Toronto, akagamba ati: “Ebihandiiko bingi ebya Baburoni byoleka ngu omuntu wena ayajeemeraga omukama rundi atateekamuga ekitiinisa baruhanga ba Baburoni, omukama yaragiraga bamunage omu tannuru ey’omurro.” Ekyokurorraho, Omukama Nebukadeneza akaragira ati: “Bahwerekereze, bokye, batalike, . . . omu kyoto ky’omucumbi . . . omwika gwabo gugende haiguru, banage omu omurro bafe.”

Kinu nikijukya abasomi ba Baibuli ebirukusangwa omu Danieri esuura 3. Nihagamba ngu, Omukama Nebukadeneza akatekaho ekisisani ekikooto eky’ezaabbu omu kyeya kya Dura ekikaba kiri aheeru y’orubuga rwa Baburoni. Abasigazi basatu Abaheburaniya Saduraki, Mesaki, na Abedenego bakanga kukiinamira, Nebukadeneza akabiihirwa muno yaragira, bongereho ekibabu ky’omurro “emirundi musanju okukira okugwayakaga obutosa,” kandi yaragira “babanage omu murro omwingi ogurukwaka.” Malaika akabajuna, omurro tigwabokya.​—Dan. 3:1-6, 19-28.

© The Trustees of the British Museum. Licensed under CC BY-NC-SA 4.0. Source

Itafaali eryokeze erihandiikirweho ibara lya Nebukadeneza

Amatafaali agaasangirwe omu Baburoni nago nigoleka ngu Baibuli ehikire. Maingi haligo gahandiikirweho ebigambo ebirukuhaisaniza omukama. Bimu ha bigambo ebi nibyo binu: “Nebukadeneza, Omukama wa Baburoni . . . Ekikaali nyowe Omukama ekinayombekere . . . Leka oruzaaro rwange ruleme ebiro n’ebiro.” Ebigambo binu nibisisana n’ebirukusangwa omu Danieri 4:30, nambere Nebukadeneza yayehaisaniize ati: “Tiniyo Baburoni enu enkoto eyinayombekere okuba ekiikaro kyomukama okuikaramu, habwobusobozi bwamani gange, kandi habwekitinisa ekyobukuru bwange?”