Genda ha biroho

Nsobora nta kutunga abanywani abarungi?

Nsobora nta kutunga abanywani abarungi?

ESUURA 8

Nsobora nta kutunga abanywani abarungi?

“Obumba ntabukire, ngoza omuntu ow’okugambira. Obumba mbihiirwe, ngonza omuntu owarangambira ngu ebintu nibiija kuba kurungi. Obumba nsemeriirwe, ngonza omuntu ow’okugambira ekinsemiize. Hali nyowe, abanywani kyetaago”​—Brittany.

NIKIGAMBWA ngu abaana abato beetaaga ab’okuzaana nabo, baitu ensinganto beetaaga abanywani. Embaganiza neeha?

Ow’okuzaana nauwe aba muntu ow’akumara amasu.

Omunywani aba muntu oumukusisaniza engeso.

Ekindi, Baibuli egamba ngu “enganjani negonza obusumi bwona, mugenziwe ayazairwe habwobujune.” (Enfumo 17:17) Eki nikisobora kuba nikisoborra obunywani bwonyini oburukukira obu obw’okaba oine n’abaana abawazaanaga nabo!

Amananu gali ngu: Obworagenda nokura, noija kwetaaga abanywani:

1. Abaine emiringo emirungi

2. Abaine endengo ezirukusiimwa

3. Abarukukuleetera kuba muntu omurungi

Ekikaguzo: N’osobora ota kutunga abanywani nka banu? Leka tubazeeho kimu kimu.

Eky’orasigikirraho #1​—Emiringo Emirungi

Eky’osemeriire kumanya. Tali buli omu arukugamba ngu munywani wawe aine ebirukwetaagisa kuba munywani. Baibuli egamba ngu “haroho abantu ababa bali banywani baitu nibagonza kuhikyahongana akabi.” (Enfumo 18:24, “NWT.”) Eki nikisobora kuzooka nk’ekihinguraine. Baitu kitekerezeeho: oratungireho omunywani ow’arukukukozesa kwonka? Kandi omunywani ow’arukukugeya rundi arukugenda nakubazaaho kubi? Ebintu nk’ebi nibisobora kukuleetera kuleka kwesiga abantu. * Okiijukege ngu obukirukuhika ha banywani, kikuru kuba n’abanywani abarungi kukira kuba n’abanywani baingi!

Eky’osobora kukora. Abantu aborakoma kuba banywani baawe basemeriire kuba abo abaine emiringo ey’osobora kwegeraho.

“Buli muntu abazaaho kurungi munywani wange Fiona. Nanyowe ningonza abantu bambazeeho kurungi. Ningonza kutunga ekitiinisa nk’ekyaine. Hali nyowe, eki ninkyegomba.”​—Yvette, 17.

Lengaho kukora kinu.

1. Soma Abagaratiya 5:22, 23.

2. Wekaguze, ‘Banywani bange booleka emiringo ey’erukubazibwaho omu “kyana ky’omwoyo”?’

3. Handiika amabara g’abanywani baawe nfe nanfe. Omu maiso g’ibara, handiikaho omulingo ogurukusoborra munywani wawe kurungi.

Ibara

․․․․․

Omulingo

․․․․․

Ekirakukonyera: Kakuba otekerezaaho omuntu emiringo embi yonka, okimanye akasumi kahikire akokuserra abanywani abarungi!

Eky’orasigikirraho #2​—Endengo Ezirukusiimwa

Eky’osemeriire kumanya. Obworaaba n’ogonza kutunga abanywani bwango, noija kwesanga otungire abanywani ababi. Baibuli negamba ngu: “Mutahi wabadomadoma alisasa.” (Enfumo 13:20) Ekigambo “abadomadoma” tikirukumanyisa abantu abataine magezi ha isomero rundi abatarukwetegereza. Oihireho, nikimanyisa abo abanga kukozesa amagezi bakahondera emihanda ey’etali y’amagezi. Abanywani nk’abo n’osobora kubaho otabaine!

Eky’osobora kukora. Omu kiikaro kyokuba munywani wa buli muntu, ba muntu arukusoroora. (Zabuli 26:4) Eki tikirukumanyisa ngu obe muntu arukusoroora omu bantu. Kusigikirra ha kiturukubazaaho, kusoroora nikimanyisa ngu obe n’okwetegereza kusobora kubaganizaamu “abahikiriire nababi, ogu arukukorra Ruhanga, nogu atarukumukorra.”​—Maraki 3:18.

“Ninsiima muno abazaire bange habw’okukonyera kutunga abanywani​—abanywani ab’emyaka yange kandi abarukukora kurungi omu by’omwoyo.”​—Christopher, 13.

Garukamu ebikaguzo bunu:

Obumba ndi n’abanywani bange, mpurra ntiinire ngu nibasobora kunsindikiriza kukora ekintu ekimmanyire ngu tikihikire?

□ Ego

□ Nangwa

Nyeralikirra kwanjura banywani bange hali abazaire bange, nintiina ngu abazaire bange nibasobora kutabasiima?

□ Ego

□ Nangwa

Ekirakukonyera: Obworaaba ogarukiremu ngu ego ha bikaguzo binu, serra abanywani abaine endengo enungi​—abo abatekaho ekyokurorraho ekirungi nk’Abakristaayo.

Eky’orasigikirraho #3​—Kuba Muntu Murungi

Eky’osemeriire kumanya. Baibuli egamba eti: “Okuterana nababi nukusisa engeso enungi.” (1 Abakolinso 15:33) Omwisiki w’emyaka 20 arukwetwa Lauren nagamba ati: “Abaana nsoma nabo baikiriza nfooke munywani wabo kakuba nkora ebibandagira. Nkehurra ndinyenka, nahabweki nkatandika kukora ebintu ebibarukukora nukwo mbe nkabo.” Lauren akakyetegereza ngu obwogendera ha ndengo ez’abantu abandi, oba n’osisana nk’ekyokuzaanisa ekibakozesa kukora kyona ekibarukugonza. Tosemeriire kutwazibwa oti!

Eky’osobora kukora. Leka kukoragana n’abantu abarukugonza oyetwaze nkabo. Obworakora kinu, n’osobora kusigara n’abanywani bake baitu noija kwehurrra kurungi, kandi noija kuba okingwireho orwigi orw’okutunga abanywani abarungi abarakuleetera kweyongera kuba muntu murungi.​—Abarumi 12:2.

“Munywani wange nfe nanfe arukwetwa Clint atekaine kandi w’embabazi. Ekirugamu, angarramu muno amaani.”​—Jason, 21.

Wekaguze ebikaguzo binu:

Mpindura omulingo njwaramu, mbaza, rundi nkoramu ebintu habw’okugonza kusemeza banywani bange?

□ Ego

□ Nangwa

Nyesanga ngenzere omu biikaro ebitasemiire ebinakubaire ntagenzeremu kakuba mba ntaine abanywani banu?

□ Ego

□ Nangwa

Ekirakukonyera: Obworaaba ogarukiremu ego omu biikaguzo ebi, wekaguzeeho abazaire baawe rundi omuntu ondi omukuru. Obworaaba oli omu h’Abakaiso ba Yahwe, n’osobora kubazaaho n’abagurusi b’ekitebe kandi obagambire ngu wakugondeze obukonyezi omu kukomamu abanywani abarungi abarukwija kukwombeka rundi kukufoora muntu murungi.

SOMA EBIRUKUKIRAHO HA ISOMO LINU OMU VOLUME 2, ESUURA 9

OMU SUURA ERUKUHONDERAHO

Abanywani baawe rundi omutima gwawe nibikusindikiriza kukora ebintu ebibi? Manya omulingo osobora kwangirra okusindikirizibwa oku!

[Obugambo obuli hansi]

^ Ky’amananu ngu buli omu akora ensobi. (Abarumi 3:23) Nahabweki kakuba munywani wawe akukora kubi hanyuma akooleka ngu nayeyijukya ekiyakukozere, ijuka ngu “okugonza nukuswekerra ebibi bingi.”​—1 Petero 4:8.

EKYAHANDIIKIRWE

“Haroho enganjani ayehikya muno okukira mwene wabu.”​—Enfumo 18:24.

AMAGEZI AGASOBORA KUKUKONYERA

Ikara n’ohondera endengo ez’okuhikirra, kandi abandi abarukulengaho kukora ekintu nikyo kimu nabo nibasobora kukunywana. Nibaija kuba abanywani abarukukirayo oburungi!

OBAIRE OKIMANYIRE . . . ?

Ruhanga tasoroora, baitu akomamu abo abaaraikiriza ‘kuba omu heema ye.’​—Zabuli 15:1-5.

EKIRAKUKONYERA!

Kusobora kutunga abanywani abarungi, ninyija ․․․․․

Bamu abarukunkira emyaka abanakugondeze kuba banywani bange nubo ․․․․․

Ekinakugondeze kukaguza bazaire bange ha nsonga enu nikyo ․․․․․

N’OTEKEREZA KI?

● Miringo ki eiwakugondeze ow’oranywana abe nayo, kandi habwaki?

● Miringo ki eiwakugondeze kukurakuraniza kusobora kuba munywani omurungi?

[Ebigambo ebikomerwemu]

“Abazaire bange obubampabwire kuruga omu guruupu ezimu ez’abanywani, nkatekereza ngu banu nubo banywani bonka abankaba ningonza kuba nabo. Obuhabuzi bw’abazaire bange bukaba burungi, baitu obunaigukire amaiso, nkakyetegereza ngu hakaba haroho abanywani baingi abarungi kukira abankaba nyine.”​—Cole

[Akasanduuko]

Lengaho Kukora Ebintu Binu

Bazaaho n’abazaire baawe h’abanywani. Bakaguze baali baine abanywani ba mulingo ki obubakaba baine emyaka nk’eyaawe. Nibeyijukya habw’okutunga abanywani abo? Obukiraaba nukwo kiri, habwaki? Basabe bakugambire omulingo osobora kwetantara bimu h’abizibu ebibaatungire.

Yanjura abanywani baawe hali abazaire baawe. Obworaaba n’otiina kukikora, wekaguze, ‘Habwaki nintiina?’ Haroho eky’omanyire h’abanywani baawe ekiraleetera abazaire baawe kubarora nk’abanywani ababi? Obukiraaba nukwo kiri, nikisobora kukwetaagisa kwegendereza obw’orukuba n’okomamu abanywani.

Ba muntu arukuhuliiriza kurungi. Yoleka ngu n’ofaaho abanywani baawe kandi omanye ebirukubatalibaniza.​—Abafiripi 2:4.

Ba muntu arukuganyira. Otanihira kutunga abanywani abahikiriire. “Omu bingi tusobya itwena.”​—Yakobo 3:2.

Omunywani waawe mulekere obugabe bwe. Tikirukukwetaagisa kumulemeraho. Abanywani ab’amananu nibaija kukusagika obwire bwona obworukubetaaga.​—Omugambizi 4:9, 10.

[Ekisisani]

Obwogendera ha ndengo ez’abantu abandi, oba n’osisana nk’ekyokuzaanisa ekibakozesa kukora kyona ekibarukugonza