Vo tala va ehleketa leswaku vanhu lava dyondzekeke va tlhela va ganya va ni vumundzuku lebyinene. Va tshemba leswaku loko munhu a ye eyunivhesiti swi ta n’wi pfuna leswaku a va mutirhi lonene, a va xirho lexinene xa ndyangu a tlhela a va muakatiko lonene. Nakambe va nga ha tibyela leswaku loko munhu a dyondzekile, mali u to yi nusa kunene entirhweni naswona u ta tsaka.

Twana leswi vuriweke hi Zhang Chen wa le Chayina. U te: “A ndzi tibyela leswaku loko ndzo ya eyunivhesiti, ndzi ta dzudza vusiwana bya mina naswona ndzi ta kuma ntirho lowu mali ya kona ndzi nga to yi nusa kunene ni ku tlhela ndzi tsaka evuton’wini.”

Leswaku va ta hanya vutomi byo antswa, vo tala va ya etiyunivhesiti leti dumeke leti nga ha vaka ematikweni man’wana. Mukhuva lowu a wu tolovelekile swinene ku fikela loko swipimelo swa COVID-19 swi arisa ku ya ematikweni man’wana. Eka malembe ya khume lama hundzeke, nhlangano wun’wana wu te: “Hafu ya swichudeni leswi a swi dyondza etikweni rin’wana a swi huma eAsia.”

Mikarhi yo tala vatswari va tirha hi matimba leswaku vana va vona va ta ya eyunivhesiti leyi nga etikweni rin’wana. Qixiang wa le Taiwan, u te: “Vatswari va mina a va nga ri na mali naswona a hi ri mune ekaya kambe va kote ku hi yisa exikolweni xa le United States.” Ndyangu wa ka vona wu nghene eswikweletini leswaku wu ta va hakelela exikolweni xexo.

Dyondzo yi nga ha antswisa vutomi hi tindlela to karhi kambe a hi mikarhi hinkwayo yi tisaka leswi swichudeni a swi swi languterile. Hi xikombiso, endzhaku ko tikarhata malembe yo tala ni ku nghena hi nhloko eswikweletini, vo tala a va yi kumi mitirho leyi va yi lavaka. Xiviko lexi vuriweke hi Rachel Mui eka Business Times ya le Singapore, xi te: “Vo tala lava paseke eyunivhesiti a va yi kumi mitirho.” Jianjie, wanuna loyi a nga ni tidigri to tala ta le yunivhesiti loyi a tshamaka eTaiwan u ri: “Vo tala va boheka ku tirha ntirho lowu nga fambisaniki ni leswi va swi dyondzeleke.”

Lava va kumaka ntirho lowu va wu dyondzeleke va nga ha kuma leswaku vutomi bya vona a byi vi hi ndlela leyi a va ehleketa leswaku byi ta va hayona. Loko Niran wa le Thailand a vuya hi le yunivhesiti ya le United Kingdom, u fike a wu kuma ntirho lowu a wu dyondzeleke. U ri: “Hilaha a ndzi swi langutele hakona, digri ya mina yi ndzi pfunile leswaku ndzi kuma ntirho lowu a wu holela swinene. Kambe ku kuma mali yoleyo a swi nga olovi, a ndzi fanele ndzi tirha hi matimba ni ku heta tiawara to tala entirhweni. Hi ku famba ka nkarhi, khampani yoleyo yi hlongole vatirhi vo tala, ku katsa na mina. Ndzi swi xiyile leswaku a ku na ntirho lowu nga nyikaka munhu vumundzuku lebyinene.”

Hambi ku ri vanhu lava nga ganya kumbe lava vonakaka va hanya vutomi bya ka byandlana, va na swona swiphiqo swa ndyangu, swa timali naswona va vabya. Katsutoshi wa le Japani u ri: “A ndzi ri ni mali yo tala kambe a ndzi nga tsakanga hikuva vo tala a va ndzi vondzoka va tlhela va nga ndzi khomi kahle.” Lam, wansati loyi a tshamaka eVietnam u ri: “Ndzi vona vo tala va lwela ku kuma mali yo tala hileswi va ehleketaka leswaku yi ta va endla va tsaka kambe ku vula ntiyiso mikarhi yo tala va va ni swiphiqo, va vabya va tlhela va tshikileleka.”

Ku fana na Franklin, vo tala va hetelele hi ku tibyela leswaku ku ni swilo swo tala swa nkoka evuton’wini ku tlula ku dyondzeka ni rifuwo. Van’wana va vona swi ri swinene ku ti endlela vumundzuku lebyinene hi ku va ni vumunhu bya kahle ni ku tikarhatela ku pfuna van’wana, ku ri ni ku hlongorisa rifuwo. Xana ku endla tano swi ta endla leswaku munhu a va ni vumundzuku lebyinene? Nhlokomhaka leyi landzelaka yi ta hlamula xivutiso lexi.